OSMANLI DÖNEMİ ARAP EDEBİYATINDA TEVESSÜL/ŞEFAAT DİLEME VE YAKARIŞ ŞİİRLERİ 49-76

ÖzetTevessül ile Hz. Peygamberi, bir din büyüğünü, bir veliyi, ermiş olduğuna veya Allah katında kabul görüp isteği reddedilmediğine inanılan bir büyüğü aracı kılmak suretiyle, Allah’tan şefaat dilemek kastedilir. Arap edebiyatında Hz. Peygamberi methetmek amacıyla nazmedilen şiirlerin çoğunlukla son kısmında şefaat umularak dua mahiyetinde bölümler oluşturulmuştur. Bazen aracı kılınan kişi Peygamber dışında Allah’a yakınlığı ile bilinen bir veli, ermiş, tasavvuf ehli vb. olabilir. İslam’da şefaat konusu tartışmalı bir konu olmakla birlikte, gerek günlük hayatta gerek edebiyatta yaygın olarak karşılaşılan bir inanç biçimidir.

Anahtar Kelimeler:

Tevessül, Medih şiirleri, Şefaat, Tasavvuf

-

Tawassul means to intercede to God by making the prophet Muhammed as a messenger is accepted and believed that his request is not denied by God who is a great religious scholar, a quardian and saint. In Arabic literature it is mostly in the last part of the poem in the hope of intercession formed pray sections In order to praise the Prophet. Sometimes apart from Prophet the messenger could be a saint or sofi. Despite being a controversial issues, the matter of intercession in islam is a very common belief both in Daily and literature life

Keywords:

Tawassul, poem of Praise, intercession, mysticism,

PDF

___

Akkuş, Metin, Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası, Fenomen, Erzurum, 2006.
el-Bağdâdî (İsmâîl Paşa), Hediyyetu’l-‘ârifîn-Esmâu’l-muellifîn ve âsâru’l-musannıfîn, I-II, Milli Eğitim Bakanlığı yay., İstanbul, 1955.
----------, Îdâhu’l-meknûn fi’z-zeyl ‘alâ Keşfi’z-zunûn, I-II, Beyrut, tsz.
el-Berzencî (Ca‘fer b. Hasan b. Abdilkerîm), ‘Ikdu’l-cevher fî mevlidi’n-nebiyyi’l-ezher, bsm. Y. Yok, tsz.
Brockelmann (Carl), Târîhu’l-edebi’l-‘arabî (Geschishte der Arabischen Literatur), trc. Mahmûd Fehmî Hicâzî-Omer Sâbir Abdulcelîl, I-X, Kahire, 1995. el-Buharî (Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl), Sahîhu’l-Buhârî, Dâru İbn Kesîr, Dımaşk-Beyrut, 1423/2002.
el-Cebertî (Abdurrahmân b. Hasan), Acâibu’l-âsâr fi’t-terâcim ve’l-ahbâr, I-IV, Kahire, 1997.
Çöğenli, M. Sadi-Bakırcı, Selami, “1. Abdülhamit ve Hücre Kasidesi”; http:// www.yeniumit.com.tr/konular/detay/1--abdulhamit-ve-hucre-kasidesi
DİA: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, I-XLIV, İstanbul, 1988-2014 (Yayımı devam ediyor).
el-Emîr Mencik Bâşâ el-Yûsufî, Dîvân, Kahire, 1301. Eyüp Sabri Paşa, Mir’ât-ı Medine, İstanbul 1304.
el-Heytemî (Şihâbuddîn Ahmed b. Hacer), en-Ni‘metu’l-kubrâ ‘ale’l-‘âlem fî mevlidi seyyidi veledi Âdem, Kahire, 1371/1952.
İbn Mâce (Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî), Sâhîhu suneni İbn Mâce, I-III, Riyad, 1417/1997.
İbn Ma‘tûk (Şihâbuddîn el-Mûsevî), Dîvân, nşr. Sa‘îd eş-Şertûnî, Beyrut, 1885.
Îd Fethî Abdullatif, İtticâhâtu’l-edebi’l-‘arabî fi’l-karni’l-hâdî ‘aşer el-hicrî fî Mısr ve’ş-Şâm, Basılmamış Doktora Tezi, Ayn Şems Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arap Dili ve Ed. Bölümü, Kahire, 1426-1427/2005-2006.
Kehhâle (Omer Rıdâ), Mu‘cemu’l-muellifîn, I-IV, Beyrut, Muessesetu’r-risâle, 1414/1993.
Kılıç, Cevdet, “Türk İslam Kültüründe Hz. Peygamber Sevgisi”, http://perweb.firat.edu.tr/personel/yayinlar/fua_468/468_28349.doc
el-Muhibbî (Muhammed Emîn b. Fadlillâh), Hulâsatu’l-eser fî a‘yâni’l-karni’l-hâdî ‘aşer, I-IV, Beyrut, Dâru Sâdır, tsz.
----------, Nefhatu’r-reyhâne ve reşhatu talâi’l-hâne, I-VI, Beyrut, 2005.
el-Munâvî (Abdurraûf Abdullâh b. Muhammed eş-Şâzelî), Mevlidu’l-Munâvî (el-Mevlidu’l-Celîl Husnu’ş-şekli’l-cemîl), Mısır, 1288.
el-Murâdî (Ebu’l-Fadl Muhammed b. Halîl), Silku’d-durer fî a‘yâni’l-karni’s-sânî ‘aşar, I-IV, Beyrut, Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye-Dâru İbn Hazm, 1408/1988.
en-Nâblusî (Abdulğanî b. İsmâîl b. Abdilğanî), el-Hakîka ve’l-mecâz fi’r-rıhle ilâ bilâdi’ş-Şâm ve Mısr ve’l-Hicâz, nşr. Ahmed Abdulmecîd Herîdî, Kahire, 1986.
en-Nebehânî (Yûsuf b. İsmâîl), el-Mecmû‘atu’n-nebehâniyye fi’l-medâihi’n-nebeviyye, I-IV, Beyrut, tsz.
Omer Mûsâ Bâşâ, Târîhu’l-edebi’l-‘arabî (el-‘Asru’l-Osmânî), Beyrut-Dımaşk, 1409/1989.
Özcan, Azmi, “Eyüp Sabri Paşa”, DİA, XII, 8-9, İstanbul, 1995.
eş-Şubrâvî (Abdullâh b. Muhammed), Dîvân, Mısır, 1306.
et-Taberânî (Ebu’l-Kâsım Suleymân b. Ahmed), el-Mu‘cemu’l-kebîr, nşr. Hamdi Abdulmecîd es-Selefî, I-XXV, Kahire, 1404/1983.
Yavuz, Yusuf Şevki, “Tevessül”, DİA, XLI, 6-8, İstanbul, 2012.
ez-Ziriklî (Hayruddîn), el-A‘lâm, I-VIII, Beyrut, Dâru’l-‘ılm li’l-melâyîn, 1986.