İtibarın Yönetilememesi ve Yıkıma Götüren Süreç: Soma Maden Kazası Örneği

Teknolojik gelişmelerin çok hızlı bir şekilde ilerlediği günümüz koşullarında bilgi paylaşımı ve dolaşımı, kişilerin kurumların sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerini sorgulamalarını kolaylaştırmaktadır. Bu durumda yaşanan olumsuz bir durum karşısında ya da bir kriz anında kurumların itibarları zarar görebilmektedir. Kriz anında “kriz tepki stratejileri”nin doğru bir şekilde uygulanması kurumların itibarlarının zarar görmemesi açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu kapsamda örnek olay olarak 2014 yılında Soma’da yaşanan maden faciasında maden ocağı sahibi Soma Holding’in kriz iletişimi ve yönetimi süreci ele alınarak Durumsal Kriz İletişimi Kuramı çerçevesinde krizin ilk anında geliştirilen kriz tepki stratejisinin kurumların itibarı için ne denli önemli olduğunu ortaya kayabilmek amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde yapılan analiz, Coombs’un “kriz yönetiminin evreleri” varsayımları, önerileri dâhilinde ve Harrison’un “Krizi İletişiminin Temel Koşulları” prensibinden faydalanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Coombs’un kriz yönetimi evlerinden biri olan “kriz öncesi evrede” Soma Holding’in hazırlamış olduğu herhangi bir kriz yönetimi planı olmadığı gibi kriz tepki evresinde de “kriz tepki stratejileri”nden “reddetme (inkar)” stratejisini kullanarak krizin varlığını ve sorumluluğunu kabul etmediği görülmüştür. Aynı zamanda kriz döneminde kendini iletişime kapatan Soma Holding’in kriz anı iletişim araçlarını kullanmadaki başarısızlığı ve iletişimsizliğin de krizin daha da büyümesine yol açtığı bunun sonucu olarak da kriz sonrası dönemde itibar kaybının kaçınılmaz olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İtibar yönetimi, kriz iletişimi, durumsal kriz iletişimi kuramı, kriz tepki stratejileri, Soma maden kazası

Failure to Manage Reputation and the Process Leading to Destruction: Example of the Soma Mine Accident

In today’s conditions, where technological developments are progressing very rapidly, sharing and circulation of information make it easier for people to question whether institutions are fulfilling their responsibilities. In this case, the reputation of institutions can be damaged in the face of a negative situation or during a crisis. The correct implementation of “crisis response strategies” during a crisis is vital to ensure that institutions' reputations are not damaged. In this context, it is aimed to reveal how important the crisis response strategy developed at the first moment of the crisis is for the reputation of the institutions within the framework of Situational Crisis Communication Theory, by discussing the crisis communication and management process of Soma Holding, which owns the mine in the mining disaster in Soma in 2014, as a case study. The analysis performed within the framework of this aim was conducted within the assumptions and suggestions of “stages of crisis management” of Coombs and by benefiting from Harrison’s “Basic Conditions of Crisis Communication” principle. In this study, it is seen that there is no crisis management plan prepared by Soma Holding in the “pre-crisis phase”, which is one of the crisis management stages of Coombs. At the same time, it was observed that the firm did not accept the existence and responsibility of the crisis by using the “rejection (denial)” strategy from the “crisis response strategies” during the crisis response phase. At the same time, it has been understood that Soma Holding, which closed itself during the crisis, failed to use communication tools during the crisis and the lack of communication caused the crisis to grow further. As a result, it has been demonstrated that loss of reputation is inevitable in the post-crisis period.

Keywords:

Reputation management, crisis communication, situational crisis communication theory, crisis response strategies, Soma mine accident,

PDF

___

Accord İletişim web sitesine erişilemiyor... (2014). http://www.halklailiskiler.com.tr/Accord_Iletisim_web_sitesine_erisilemiyor..php (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
Akar Kuyucu, B. (2003). Kurumlarda başarılı ve etkin itibar yönetimi. Y. Argüden (Ed.), İtibar yönetimi (ss. 13-20). İstanbul: ARGE Danışmanlık Yayınları.
Akdağ, M. (2005). Halkla ilişkiler ve kriz yönetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 1-20.
Alp Gürkan, Vahap Munyar’a konuşmuştu. http://www.radikal.com.tr/turkiye/alp-gurkan-vahap-munyara-konusmustu-1191955/ (Erişim Tarihi: 07.09.2014).
Altı yıl geçti: “Soma’da değişen bir şey yok.” https://www.dw.com/tr/altı-yıl-geçti-somada- değişen-bir-şey-yok/a-53415856 (Erişim Tarihi: 28.06.2020).
Altincik, H. (2018). İtibar yönetimi. Doç. Dr. K. Kartal ve Dr. Öğr. Üyesi K. Demir (Ed.), Yönetim genel esaslar (ss. 405-420). Ankara: Orion Kitabevi.
Argüden, Y. (2003). İtibar yönetimi. Y. Argüden (Ed.), İtibar yönetimi (ss. 7-12). İstanbul: ARGE Danışmanlık Yayınları.
Bakan Yıldız Soma madencileriyle görüştü (2014). https://www.iha.com.tr/konya-haberleri/bakan-yildiz-soma-madencileriyle-gorustu-768691/ (Erişim Tarihi: 27.07.2020).
Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
Coombs, W. T. & Holladay, S. J. (2006). Halo or reputational capital:reputation and crisis management. Journal of Communication Management, 10(2), 123-137.
Coombs, W. T. & Holladay, S. J. (2012). The handbook of crisis communication. Oxford: Wiley-Blackwell.
Coombs, W. T. (1999). Ongoing crisis communication: planning, managing and responding. California: SAGE Publication Inc.,
Coombs, W. T. (2004). Impact of past crises on current crisis communications: ınsights from situational crisis communication theory. Journal of Business Communication, 41, 265-289.
Coombs, W. T. (2007). Protecting organization reputations during a crisis: the development and application of situational crisis communication theory. Corporate Reputation Review, 10(3), 163-176.
Çınarlı, İ. (2014). Bir kriz iletişimi yönetimi vaka analizi: kaybolan Malezya Havayolları MH370 sefer sayılı uçağı. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 38, 95-114.
Güçdemir, Y. (2010). Sanal ortamda iletişim, bir halkla ilişkiler perspektifi. İstanbul: Derin Yayınları.
Gürgen, H. (2008). Kurumsal itibar yönetimi ve sosyal sorumluluk, 7. Sanayi Kongresi Sunumu, Sürdürülebilir Rekabet Gücü Sanayi İçin Uygun Ortam. 3-4 Aralık İstanbul, http://www.iso.org.tr/kongre/Kongre_2008/Sunumlar/2A-3-HalukGurgen.ppt (Erişim Tarihi: 01.09.2014).
Harrison, S. (1995). Public relations: an ıntroduction, New York, USA: Routledge.
Joosub, T. S. (2006). Risk management strategies to maintain corporate reputation, Master Thesis, Business Management, University of South Africa.
Kadıbeşegil, S. (2007). İtibar yönetimi, İstanbul: MediaCat Yayınları.
Karaköse, T. (2007). Kurumların dna’sı itibar ve yönetimi. Ankara: Nobel Basımevi.
Karasar, N. (2009). Araştırmalarda rapor hazırlama. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kırdar, Y. (2011). Halkla ilişkilerde yeni eğilim: kurumsal itibar yönetimi. Doç.Dr. M. Işık ve Doç.Dr. M. Akdağ, (Ed.). Dünden Bugüne Halkla İlişkiler (ss. 203-218). Konya: Eğitim Kitabevi.
Kriz İletişimi (2021). https://acikders.ankara.edu.tr. Erişim Tarihi: 23.04.2021
Maden sahibi: Biz madeni 23.80 dolara çıkarma taahhüdü verdik (2014). http://www.imctv.com.tr/2014/05/14/maden-sahibi-biz-madeni-23-80-dolara-cikarma-taahhudu-verdik/ (Erişim Tarihi: 28.08.2014).
Narbay, M. Ş. (2006). Kriz iletişimi, Ankara: Nobel Yayın.
Pira, A. ve Sohodol, Ç. (2012). Kriz yönetimi, halkla ilişkiler açısından bir değerlendirme, İstanbul: İletişim Yayınları.
Rayner, J. (2003). Managing reputational risk, New York: John Wiley and Sons Ltd.
Resmi Gazete, 7 Haziran 2014 Sayı:29023, Tarih:03.06.2014, Karar no:1062, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140607-1.htm. (Erişim Tarihi: 02.09.2014).
Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’den açıklama (2014). http://www.haberturk.com/gundem/haber/948715-soma-komur-isletmeleri-asden-aciklama (Erişim Tarihi: 29.08.2014).
Soma’da Işıklar Maden Ocağı Üretime Başladı (2014). http://www.milliyet.com.tr/soma-da-isiklar-maden-ocagi-uretime-manisa-yerelhaber-373164/. (Erişim Tarihi: 15.09.2014).
T.C. İçişleri Bakanlığı, İç Güvenlik Stratejileri Dairesi Başkanlığı (2020). Kriz iletişim yönetimi rehberi, Ankara. https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/icguvenlik /2019/02/kriz-iletis%C3%8C%C2%A7imi_2020-.pdf. (Erişim Tarihi: 22.04.2021).
Toksü, F. (2014). SOMA’da her bakımdan çok üzüldük. http://www.halklailiskiler.com/somada-her-bakimdan-cok-uzulduk.html. Erişim Tarihi: 30.08.2014.
Ural, E. G. (2006). Stratejik halkla ilişkiler uygulamaları. İstanbul: Birsen Yayınevi.
Uzunoğlu, E. ve Öksüz, B. (2008). Kurumsal itibar riski yönetimi: halkla ilişkilerin rolü, Selçuk İletişim. 5 (3), 111-123.
Yaşar, İ. H. (2018). Abraham Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı, Doç. Dr. K. Kartal ve Dr. Öğr. Üyesi K. Demir (Ed.), Yönetim kuram ve teknikler (ss. 117-131). Ankara: Orion Kitabevi.
Yeraltından kazandığını yer üstüne yatırıyor (2014). http://www.ekonomist.com.tr/yeraltindan-kazandigini-yerustune-yatiriyor-haberler/4154.aspx (Erişim Tarihi: 28.08.2014).