Cumhuriyet’in Modern ve Mutsuz Kadınları: Çağdaş Türk Resim Sanatında Kadın İmgesinin Göstergebilimsel Çözümlemesi

Sanat eserleri bulundukları dönemin özelliklerini yansıtması ve sanatsal değerlerinin yanı sıra toplumsal hafızayı oluşturan önemli bir tarihi belge-arşiv niteliği taşırlar. Görsel belleğin önemli unsurlarından biri olan tablolar, kullandığı sembol dili bakımından iletişim biçimleri içerisinde ayrıca önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, ünlü Türk ressamların kadın konulu (portre) tabloları, Roland Barthes’ın göstergebilimsel analiz yöntemi doğrultusunda ele alınmış olup; toplumsal yapı içerisinde öne çıkarılan kadın imgesinin belirlenmesi ve sözsüz iletişim unsurlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Ulaşılan bulgular, Türk Resim sanatında tasvir edilen kadın figürlerinin çağdaş Cumhuriyet kadınını temsil ettiği, Çağdaş Cumhuriyet kadını tasvirlerinde ise, sadelik, şıklık, bireysellik, öz saygı, özgüven gibi niteliklerin öne çıkarıldığını göstermektedir. Ayrıca kadınların kıyafet seçimlerinde görülen özgüven, şıklık, cesaret gibi niteliklerin aksine yüz ifadelerinde, hüzün, kaygı, endişe gibi duyguların öne çıktığı görülmektedir. Araştırmanın iletişim disiplini açısından farklı bir perspektif sunması nedeniyle literatüre derinlik kazandıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çağdaş Türk sanatı, resim sanatı, Cumhuriyet dönemi, kadın imgesi, göstergebilimsel çözümleme

Modern and Unhappy Women of the Republic: Semiotic Analysis of the Female Image in Contemporary Turkish Painting Art

In addition to reflecting the characteristics of the period in which they are found and their artistic values, works of art are an important historical document-archive that forms social memory. Paintings, which are one of the important elements of visual memory, also have an important place among forms of communication in terms of the symbol language they use. In this study, women-themed (portrait) paintings of famous Turkish painters were discussed in line with Roland Barthes' semiotic analysis method; It is aimed to determine the image of women highlighted in the social structure and to reveal the elements of non-verbal communication. The findings show that the female figures depicted in Turkish Painting represent the contemporary Republican woman, and in the depictions of the Contemporary Republican woman, qualities such as simplicity, elegance, individuality, self-respect and self-confidence are highlighted. In addition, contrary to qualities such as self-confidence, elegance and courage seen in women's clothing choices, emotions such as sadness, anxiety and worry stand out in their facial expressions. It is thought that the research will add depth to the literature as it offers a different perspective in terms of communication discipline.

Keywords:

Contemporary Turkish art, painting art, Republican period, female image, semiotic analysis,

PDF

___

Akkaya, K. R. (2015). Atina’daki Demokrasiden Orta Çağ’a Kadının Dünyası ve Filozoflar. Journal of Istanbul University Law Faculty, 73 (1), 7-20.
Akkaya, T. (2014). Akademik ve Disiplinler arası Yeni Sanat Eleştirisi Kuramı. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
Alsan, Ş. S. (2019). İslamiyet’te Tasvir Yasağı ve Türk Mimari Süsleme Sanatında İnsan Figürünün Kullanımı. The Journal of Social Science, 3 (5), 285-313.
Armağan, Y. (2014). Image”dan “İmge”ye Attilâ İlhan’ın Edebiyat Savaşı. Erdem, (67), 19-32.
Ayan, A. (2011). Bedri Rahmi Eyüboğlu Sempozyumu. MSGSÜ, İstanbul.
Babila, M., ve Azeez, H. (2016). Eski Mısır'da Kadın. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 130-143.
Barthes R. (2018). ‘’Göstergebilimsel Serüven’’ (Çev., M. Rifat, S. Rifat), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Başaran Y. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(47), 480-495.
Başkan, S. (1997). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Resim. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Berk, N. ve Özsezgin, K. (1983). Cumhuriyet Dönemi Türk Resmi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Baskı, Ankara.
Bourner, T. (1996). The Research Process: Four Steps To Success. Greenfield, T. (Ed.), Research Methods: Guidance for Postgraduatesin (7-11). Arnold London.
Çoruhlu, Y. (1993). Türk Sanatının ABC’si. Simavi Yayınları, İstanbul.
Dastarlı, E. (2019). Batılılaşan Türk Resminde Kadın İmgesinin Kamusal Alanın Oluşumundaki Önemi. Yedi Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, (22), 69-80.
Demirtaş E. B. (2019). Feminist Sanat Hareketi ve Filistinli Kadın Sanatçılar. [Yayımlanmış Yüksek lisans tezi]. Batman Üniversitesi, Batman.
Erinç, S. M. (2016). Resmin Eleştirisi Üzerine. Ütopya Yayınevi, Ankara.
Ersoy, A. (1998). Günümüz Türk Resim Sanatı. Bilim Sanat Galerisi Yayınevi, İstanbul.
Eyüboğlu, B. R. (1976). Çallı Üzerine Türkiye’miz. (18), 7-14.
Giray, K. (1994). Ali Avni Çelebi'nin Yaşamı ve Sanatı. Sanat Tarihi Dergisi, s. 7.
Giray, K. (2001). Nuri İyem. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Basım, İstanbul.
Giray, K. (2004). Cumhuriyetin İlk Ressamları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Günay, D. ve Parsa, A. (2012). Görsel Göstergebilim: İmgenin Anlamlandırılması. ES Yayınları, s. 74, İstanbul.
http://www.leblebitozu.com/15-unlu-turk-ressamin-goz-alici-kadin-resimleri/ (Erişim tarihi: 13.03.2023).
http://www.leblebitozu.com/21-unlu-turk-ressamin-kadin-figurlu-tablolari/ (Erişim tarihi: 10.03.2023).
http://www.leblebitozu.com/anadolu-kadin-portreleriyle-taninan-nuri-iyemin-16-eseri/ (Erişim tarihi: 13.03.2023).
http://www.leblebitozu.com/kaplumbaga-terbiyecisi-ile-taninan-osman-hamdi-bey-ve-tablolari/ (Erişim tarihi: 10.03.2023).
http://www.leblebitozu.com/unlu-turk-ressam-ibrahim-callinin-15-onemli-tablosu/ (Erişim tarihi: 13.03.2023).
http://www.tarihbilimleri.com/tatarlar-mogol-mu-turk-mu.html (Erişim tarihi: 13.03.2023).
http://www.tualim.net/yabanci-ressamlarin-biyografisi-hayati/500-turk-ressamlar-listesi-donemlerine-gore-sirali.html (Erişim tarihi: 13.03.2023).
http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_artistDetailID=95 (Erişim tarihi: 10.02.2023).
http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_artistDetailID=95 (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://defteriniz.com/uygur-devleti-sanati-islamiyet-oncesi-turk-sanati-turk-sanat-tarihi/34768/ (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuarts/writing-rules (Erişim tarihi: 02.10.2023).
https://kiyimuzik.com/eren-eyuboglu-ve-edward-hopper-eserlerinde-ortak-bir-duygu-aramak/ (Erişim tarihi: 10.02.2023).
https://kultur.istanbul/dunyaca-unlu-turk-ressamlar-ve-tablolari-bir-ressam-bir-eser/ (Erişim tarihi: 10.03.2023).
https://resimbiterken.wordpress.com/2014/04/01/eren-eyuboglunun-bursali-gelin-eseri/ (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://twitter.com/ilyaskemaloglu/status/1494365554324512772 (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://twitter.com/mecra/status/1096036992918409216?lang=he (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://www.akademiktarihtr.com/turkkadini/ (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=694696 (Erişim tarihi: 10.03.2023).
https://www.dokuzeylul.com/gul-koklayan-fatih-sultan-mehmetten-sarayda-beethovena (Erişim tarihi: 13.03.2023).
https://www.istanbulsanatevi.com/category/turk-ressamlar/ (Erişim tarihi: 12.03.2023).
https://www.kulturportali.gov.tr/portal/turk-ressamlar (Erişim tarihi: 12.03.2023).
https://www.resimciabi.com/turk-resim-sanati-tarihi/ (Erişim tarihi: 12.03.2023).
Işıkören, N. D. (2015). Kadın İmgesi ve Tarih Boyu Değişimi. Sanat ve Tasarım Dergisi, 0 (16), 115-131.
İlhan, R. S, & Çevik, A. (2013). Önyargıların Psikolojisi: Psikodinamik Bir Gözden Geçirme. Nesne Psikoloji Dergisi, 1 (1), 52-67.
İskender, K. (1996). Türk Resminde İnsana Bakış ya da Büyük Figür Sergisi Sergi Kataloğu. İstanbul Genç Sanat, M.S.Ü.Ġ.R.H. Müzesi, s.16, İstanbul.
Keleş, Y. (2015). İnsan Kaynakları Yönetiminin Tarihi Gelişimi. E. Pelit (Ed), Turizm işletmelerinde insan kaynakları yönetimi içinde (ss. 17-43). Ankara: Grafiker Yay.
Köktürk, Ş. ve Eyri, S. (2013). Dilbilim ve Göstergebilim: Ferdinand De Seassure ve Göstergebilimi Anlamak. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, s.130.
Küçükşen Ö. F. (2017). Türk Resminin ve Toplum Hayatının Değişim Göstergesi Olarak Kadın. Sanat ve Tasarım Dergisi, (19), 103-121.
Okkalı, İ. C. ve Baytar, İ. (2020). Türk Resminde Yemek ve Sofra Betimleri ile Osmanlı Mutfağının Dönüşüm Öyküsü (1839-1950. Sanat Tarihi Yıllığı, (29), 63-88.
Oktay A. (1971). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 16-17.
Özensoy, E. (2017). Modern Sanatın Doğusunda Kadın İmgesi: Türk ve Avrupa Resim Sanatı Karşılaştırması. [Yayımlanmış Yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Papila, A. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nun Batılılaşma Döneminde Resim Sanatının Ortaya Çıkışı ve Osmanlı Kimliğinin Resimsel Anlatımı’’ Sanat ve Tasarım Dergisi, 1.(1), 117-134.
Parsa S. ve Parsa A. F. (2012). Göstergebilim Çözümleri. Ege Üniversitesi Basım Evi, İzmir.
Satır, M. (2012). Resimde Kadın İmgesi. [Yayımlanmış Doktora tezi] Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Şaylan, G. (2009). Postmodernizm. İmge, Ankara.
Taşçı, A. (1998). Selçuklu Mimarisi Süslemesindeki Alçı ve Taş Kabartma İnsan Figürlerinin Köken ve Gelişimi. Vakıflar Dergisi. 27. Sayı. Sistem Yayınevi, Ankara.
Temizsoylu, N. (1987). Renk ve Resimde Kullanımı. İstanbul.
Yazgın, Y. (2019). Kuzey Kıbrıs’ta Kadın Ressamların Resimlerinde Kadın İmgesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 185-200.
Yıldırım, C. (2009). Resimde Rengin Simgesel Kullanımı. Yüksek Lisans Eser Metni, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim Ana Sanat Dalı, İstanbul.
Zıllıoğlu, M. (1992). İletişime Giriş. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.