Büyüme Korkusu ile Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ve Algılanan Ebeveynlik Biçimleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı büyüme korkusu ile erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveynlik biçimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Çalışma 18-35 yaş arasında olan ve İstanbul’da yaşayan 400 kişilik bir örneklem grubu ile yapılmıştır. Demografik Bilgi Formu, Büyüme Korkusu Ölçeği (BKÖ), Young Şema Ölçeği Kısa Formu (YŞÖ-KF3) ve Young Ebeveynlik Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda büyüme korkusu ile duygusal yoksunluk, başarısızlık, karamsarlık, sosyal izolasyon/güvensizlik, duyguları bastırma, iç içe geçme/bağımlılık, ayrıcalıklılık/yetersiz özdenetim, terkedilme, kusurluluk, tehditler karşısında dayanıksızlık ve yüksek standartlar şemaları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır. Algılanan ebeveyn biçimleri bakımından ise büyüme korkusu ile cezalandırıcı, kötümser/endişeli, aşırı izin verici/sınırsız, aşırı koruyucu/evhamlı, küçümseyici/kusur bulucu olarak algılanan babaya ilişkin ebeveynlik biçimleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Büyüme korkusu ile cezalandırıcı, aşırı koruyucu/evhamlı, duygusal bakımdan yoksun bırakıcı, küçümseyici/kusur bulucu ve kuralcı/kalıplayıcı olarak algılanan anneye ilişkin ebeveynlik biçimleri arasında da pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Özetle, genel olarak anne ve baba tarafından algılanan ebeveynliğin büyüme korkusunu etkilediği ve iki şema (kendini feda, cezalandırıcılık) dışında erken dönem uyumsuz şemalarla büyüme korkusunun ilişkili oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Investigation of the Relationships Between Growth Fear, Early Maladaptive Schemas and Perceived Parenting Styles

The aim of this study was to examine the relationships between growth fear, early maladaptive schemas and perceived parenting styles. The sample group of the study was 400 adults aged between 18-35, living in Istanbul. Demographical Information Form, Growth Fear Scale, Young Schema Questionnaire Short Form-3 and Young Parenting Inventory were used. The results of the study indicated that there were positive significant relationships between growth fear and emotional deprivation, failure, pessimism, social isolation/mistrust, emotional inhibition, enmeshment/dependence, entitlement/insufficient self-control, abandonment, defectiveness, vulnerability to harm and unrelenting standards schemas. There were positive significant relationships between growth fear and punitive, pessimistic/worried, extreme permissive/unlimited, overprotective/anxious, belittling/criticizing parenting styles on the father forms of the scales. There were positive significant relationships between growth fear and punitive, overprotective/anxious, emotionally depriving, belittling/criticizing and normative parenting styles on the mother forms of the scales. In summary, it was concluded that parenting perceived by the mother and father, in general, affects the growth fear and that the growth fear is related to early maladaptive schemes, except for two schemes (self-sacrifice and punitiveness).

Keywords:

Growth fear parenting styles, early maladaptive schemas,

PDF

___

Ainsworth, M.S. ve Bowlby, J. (1991). An ethological approach to personality development. American Psychologist, 46(4), 333-341.
Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: a theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480.
Atak, H. ve Çok, F. (2010). Beliren yetişkinlik (emerging adulthood): insan yaşamında yeni bir dönem. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(1), 39-50.
Ateş, N. ve Özden Yıldırım, M.S. (2018). Büyüme Korkusu Ölçeği’nin (BKÖ) geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 158-175. Doi: 10.20875/makusobed.380022.
Başbuğ, S., Cesur, G. ve Batıgün, A. D. (2017). Algılanan ebeveynlik biçimi ve yetişkin ayrılma anksiyetesi: kişilerarası bilişsel çarpıtmaların aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 28, 255- 267.
Beck, A. ve Emery, G. (2006). Anksiyete bozuklukları ve fobiler. (V. Öztürk Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Vol. 2. Separation: Anxiety and anger. New York: Basic Books.
Doğan, A. ve Cebioğlu, S. (2011). Beliren yetişkinlik: Ergenlikten yetişkinliğe uzanan bir dönem. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28), 11-21.
Harris, A. ve Curtin, L. (2002). Parental perceptions, early maladaptive schemas, and depressive symptoms in young adults. Cognitive Therapy Research, 26(3), 405-416.
Hoffart, A. (2012). The case formulation process in schema therapy of chronic axis I disorder (Affective/Anxiety Disorders). M. van Vreeswijk, J. Broersen ve M. Nadort (Ed.), The Wiley - Blackwell Handbook of Schema Therapy: Theory, Research and Practice içinde (69-80). United Kingdom: Wiley-Blackwell.
Kapçı, E.G. ve Hamamcı, Z. (2010). Aile işlevi ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişki: erken dönem uyum bozucu şemaların aracı rolü, Klinik Psikiyatri, 13, 127-136.
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. (30. basım) Ankara: Nobel.
Kiley, D. (1983). The Peter Pan syndrome: Men who have never grown up. New York: Dodd Mead.
Özden, M.S. (2013). Önceden edinilmiş ve sonradan kazanılmış gelişim özelliklerinin evlilikte çift uyumu ile ilişkisi (Doktora tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sable, P. (2008). What is adult attachment?. Clinical Social Work Journal, 36(1), 21-30.
Sheffield, A., Waller, G., Emanuelli, F. ve Murray, J. (2006). Is comorbidity in the eating disorders related to perceptions of parenting? criterion validity of the revised young parenting ınventory. Eating Behaviors, 7(1), 37-45.
Soygüt, G., Çakır, Z. ve Karaosmanoğlu, A. (2008). Ebeveynlik biçimlerinin değerlendirilmesi: young ebeveynlik ölçeği’nin psikometrik özelliklerine ilişkin bir inceleme. Türk Psikoloji Yazıları, 11(22), 17-30.
Soygüt, G. ve Çakır, Z. (2009). Ebeveynlik biçimleri ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkilerde kişilerarası şemaların aracı rolü: şema odaklı bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(2), 144-152.
Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A. ve Çakır, Z. (2009). Assessment of early maladaptive schemas: a psychometric study of the Turkish Young Schema Questionnaire-Short Form 3. Turkish Journal of Psychiatry, 20(1), 75-84.
Yavuzer, H. (2011). Ana-baba ve çocuk (22. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Young, J. E. (1999). Practitioner's resource series. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Professional Resource Press/Professional Resource Exchange.
Young, J. (1994). Young ebeveynlik ölçeği. Basılmamış Rapor.
Young, J. E. ve Klosko, J. S. (2011). Hayatı yeniden keşfedin. (S. Kohen ve D. Güler, Çev.). (1993), İstanbul: Psikonet Yayınları.
Young, J.E., Klosko, J.S. ve Weishaar, E.M. (2003). Şema Terapi (T.V. Soylu, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.