VERİ ZARFLAMA ANALİZİ YÖNTEMİ İLE İMKB'DE GIDA, İÇKİ VE TÜTÜN ALANINDA FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Veri Zarflama Analizi, doğrusal programlama modeline dayalı parametrik olmayan bir analiz yöntemi olup, aynı girdileri kullanarak aynı çıktıları üreten karar verme birimlerinin birbirlerine göre etkinliğini ölçen bir yöntemdir. Bu yöntemle imalat sektörü, eğitim sektörü, bankacılık sektörü gibi mal ve hizmet üretimi yapan işletmelerin etkinliği ölçülebilmektedir. Bu çalışmada, İMKB'de kote olmuş "Gıda, İçki ve Tütün" sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi kullanılmıştır. Sözkonusu işletmelerin 2006-2011 yılları arasındaki finansal tablolar esas alınarak, oran analizi yöntemiyle etkinlikleri değerlendirilmeye alınmıştır. Gıda, İçki ve Tütün sektöründeki işletmeler için yapılan analizler sonucunda; 2011 yılı için Gıda, İçki ve Tütün sektöründe 3 işletme etkin olup 19 işletmenin etkin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ YÖNTEMİ İLE İMKB'DE GIDA, İÇKİ VE TÜTÜN ALANINDA FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Veri Zarflama Analizi, doğrusal programlama modeline dayalı parametrik olmayan bir analiz yöntemi olup, aynı girdileri kullanarak aynı çıktıları üreten karar verme birimlerinin birbirlerine göre etkinliğini ölçen bir yöntemdir. Bu yöntemle imalat sektörü, eğitim sektörü, bankacılık sektörü gibi mal ve hizmet üretimi yapan işletmelerin etkinliği ölçülebilmektedir. Bu çalışmada, İMKB'de kote olmuş "Gıda, İçki ve Tütün" sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi kullanılmıştır. Sözkonusu işletmelerin 2006-2011 yılları arasındaki finansal tablolar esas alınarak, oran analizi yöntemiyle etkinlikleri değerlendirilmeye alınmıştır. Gıda, İçki ve Tütün sektöründeki işletmeler için yapılan analizler sonucunda; 2011 yılı için Gıda, İçki ve Tütün sektöründe 3 işletme etkin olup 19 işletmenin etkin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords:

-,

___

AKDOĞAN, Nalan ve TENKER, Nejat, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi, 2007

AKGÜÇ, Öztin, Mali Tablolar Analizi, Muhasebe Enstitüsü Yayın No: 64, İstanbul, 1995

ALTAN, M. Salimi, “Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik: Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12/1, (2010), s.185-204

ALTIN, Hakan, “Küresel Kriz Ortamında İMKB Sınai Şirketlerine Yönelik Finansal Etkinlik Sınaması : Veri Zarflama Analizi Uygulaması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.: 10 - Sayı/No: 2 , (2010), s.15–30

ARAT, M. Emin, “2001-2003 Dönemleri Ticaret Bankalarının Enflasyon Muhasebesine Göre Düzeltilmiş Finansal Tablolarının Oranlar Yöntemiyle Analizi”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı 69, (2004), s.41-48

ASSAF A., MATAWIE K. M., “A Two-Stage Approach To Efficiency Modeling: An Application to the Australian Hospital Food Production Industry”, Journal of Hospitality & Tourism Research, (2009), 33: 284 originally published online 10 June 2009

ASLAN, Şebnem, “Performans Ölçümünde Kıyaslama Yöntemi Olarak Veri Zarflama Analizinin Kullanımı: Türkiye Şeker Fabrikaları Örneği”, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, Ocak 2007, s.383-396

BALCOMBE Kelvin, FRASER Iain, LATRUFFE Laure, RAHMAN Mizanur, SMİTH Laurence, “An application of the DEA double bootstrap to examine sources of efficiency in Bangladesh rice farming”, Applied Economics, (2008), 40, 1919–1925

BANKER, R. D., CHARNES, A. ve COOPER, W.W., “Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis”, Management Science, V.30, No.9, (1984), 1078-1092

BAŞKAYA, Zehra, ve AKAR Cüneyt, “Sigorta Şirketlerinin Satış Performanslarının Veri Zarflama Yöntemiyle Belirlenmesi”, Muğla Üniversitesi, SBE Dergisi, Güz, Sayı.15, (2005), s.37-51

BAYSAL Mehmet Emin, ALÇILAR Bahriye, ÇERÇİOĞLU Hakan, TOKLU Bilal, “Türkiyedeki Devlet Üniversitelerinin 2004 Yılı Performanslarının, Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenip Buna Göre 2005 Yılı Bütçe Tahsislerinin Yapılması”, SAÜ Fen Bilimleri Enstitü Dergisi, Cilt.9, Sayı.1, (2005), s.67-73

BAYYURT Nizamettin, SAGBANSUA Lutfu, “Determining the Efficiency of Concrete Companies Ranked in Top 1000 Manufacturing Firms Trading in ISE: A Multı- Criteria Data Envelopment Analysis Model”, İ.Ü. İşletme Fakültesi İşletme Dergisi C:36 Sayı:2 Kasım (2007) Sayfa: 54-71

BEHDİOĞLU, Sema ve ÖZCAN, Gözde, “Veri Zarflama Analizi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama” , Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.14, Say.3, (2009), s.301–326

CANDEMİR Mehmet, ÖZCAN Mümin, GÜNEŞ Mustafa, DELİKTAŞ Ertuğrul, “Technical Efficiency and Total Factor Productivity Growth in the Hazelnut Agricultural Sales Cooperatives Unions in Turkey”, Mathematical and Computational Applications, Vol.16, No.1, (2011), pp. 66-76.

CEYLAN, Ali, İşletmelerde Finansal Yönetim, Ekin Kitapevi, 2003

ÇETİNTAŞ, Hakan ve BİÇEN Faruk, “Türkiye’de Sigorta Sektörünün Etkinlik Anazi”, TİSK Akademi, (2011), Yayın No:11, s.124-154

DADURAA Agnieszka M., LEE, Tzong-Ru (Jiun-Shen), “Measuring the innovation ability of Taiwan’s food industry using DEA, Innovation”, The European Journal of Social Science Research Vol. 24, No. 1-2, March-June (2011), 151-172

EBNERASOUL, S.Asghar ve YAVARIAN, Hossein, “Performance Evaluation of Organizations: An Integrated Data Envelopment Analysis and Balanced Scorecard Approach”, International Journal of Business and Management, Cilt:4, Say:4, (2009), s.42-48

GUPTA Akanksha, MITTAL Sanjiv, “Measuring retail productivity of food & grocery retail outlets using the DEA technique”, Journal of Strategic Marketing Vol. 18, No. 4, July, (2010), s. 277–289 GÜLEŞ, Hasan Kürşat, ÖĞÜT, Adem, ÖZATA, Musa., www.tsadergisi.org/tsadergi/arsiv/nisan2007/04.pdf, (2007), s.69-82

HAQ, Mamiza, SKULLY, Michael and PATHAN, Shams, “Efficiency of Microfinance Institutions: A Data Envelopment Analysis”, http:// ssrn.com/abstract=1405709, (2009), p.1-39

KAYALIDERE, Koray ve KARGIN, Sibel, “Çimento ve Tekstil Sektörlerinde Etkinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE Dergisi, Cilt.6 Sayı.1, (2004), s.196-219

ONARAN, Selim, Veri Zarflama Analizi Kullanılarak Üniversite Kütüphanelerinin Performanslarının Değerlendirilmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, (2006), Ankara

ORUÇ, Kenan Oğuzhan, Veri Zarflama Analizi İle Bulanık Ortamda Etkinlik Ölçümleri Ve Üniversitelerde Bir Uygulama, Yayınlanmış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (2008), Isparta

ÖREN Mustafa Necat, ALEMDAR Tuna, “Technical Efficiency Analysis of Tobacco Farming in Southeastern Anatolia”, Turk J Agric For 30, (2006), s. 165-172

ÖZER Ali, ÖZTÜRK Meryem, KAYA Abdülkadir, (2010), “İşletmelerde Etkinlik ve Performans Ölçmede VZA, Kümeleme ve TOPSIS Analizlerinin Kullanımı: İMKB İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2010 14 (1): 233-260

STANCHEVA, Nevena and ANGELOVA, Vyara “Measuring the Efficiency of University Libraries Using Data Envelopment Analysis”, 10th Conference on Professional Information Resources, (2004), Prague

TEKTAŞ Arzu, TOSUN Esin Özdemir, “Performance Benchmarking in Turkish Food and Beverage Industry”, http://www.ibimapublishing.com/journals/CIBIMA/cibima.html, Vol. 2010 (2010), Article ID 265801, 10 pages

TETİK, Semra, “İşletme Performansını Belirlemede Veri Zarflama Analizi”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 10, Sayı: 2, (2003), s.221-229

ZEYTİNOĞLU Filiz Çakır, DUMANOĞLU Sezai, UYDACI Mert, “Comparison of Efficiencies of Enterprises Engaged in Food Sector in Turkey by Data Envelopment Analysis Taking Account of Their Efficiencies and Rantability Rates”, Journal of Modern Accounting and Auditing, February, (2011), Vol. 7, No. 2, 182-192

Kamu Aydınlatma Platformu, www.kap.gov.tr, Erişim Tarihi:11.07.2012

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, www.imkb.gov.tr, Erişim Tarihi:11.07.2012