Kültürel Mirasımız ve Arşiv Belgelerimizin Afetler ve KBRN Tehlikelerine Karşı Korunması
Dünya;
çağlar boyunca çeşitli nedenlerlerle, çeşitli zamanlarda, çeşitli coğrafyalarda
çok büyük savaşlar ve doğal afetler yaşamıştır. Bu olaylarda milyonlarca insan
hayatını kaybetmiş, birçok şehir ve ülke yıkıma uğramıştır. Savaşlar ve doğal
afetler günümüzde de yaşanmaya devam etmekte ve insanların yaşamını olumsuz
etkilemektedir. Devletlerin kendilerini koruyabilmek ve/veya diğer devletleri
işgal edebilmek amacıyla geliştirdikleri savaş sanayisi, her geçen gün büyüyen
devasa bir canavara dönüşmüştür. Dünyada silahlanma yarışı devam etmekte ve
yeni silah teknolojilerine yatırımlar sürmektedir. Savaşlar, insanlığın ortak mirası
olan her şeye zarar vermektedir. Zarar gören materyallerin içerisinde
‘arşivlerde’ bulunmaktadır ve binlerce yıllık arşivlerimiz bu tehlikeli
durumdan gelecekte de etkilenebilecek durumdadır. Savaşlar ve ‘KBRN’ tehditleri
insanların sadece can ve mal güvenliğini değil; aynı zamanda ‘kültürel,
sanatsal ve tarihi kaynaklarını da’ yok edebilme riskini taşımaktadır. İlgili
çalışma, afetler ve KBRN tehditlerinin arşivlerimiz ile kültürel mirasımıza
verebileceği zararları ortaya koymakta, bu zararların nasıl en aza
indirilebileceği üzerine görüşler sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Arşivler, Kültürel Miras, Türkiye, KBRN, KBRN Tehditleri, Türkiye
The Protection of Our Cultural Heritage and Archieve Documents Against Disasters and CBRN Threats
The world has experienced great wars and natural
disasters throughout the ages, with various reasons, at various times, in
various geographies. Millions of people have lost their lives in these events,
and many cities and countries have been devastated. Wars and natural disasters
continue to occur today and affect people negatively. The war industry,
developed by the states to protect themselves and/or occupy other states, has
become a giant monster that grows day by day. The arms race continues around
the world and investments continue in new weapons technologies. Wars damage
everything that is the common heritage of humanity. There are ‘archives’ in the
materials that are damaged and our archives for thousands of years can be
affected by this dangerous situation in the future. Wars and CBRN its threats
are at the risk of destroying not only the safety of life and property of
people, but also the ‘cultural, artistic and historical resources’. The study
presents the evidences that disasters and CBRN threats can cause harm to our
cultural heritage through our archives, and provide insights on how these
losses can be minimized.
Keywords:
Archives, Cultural Heritage, CBRN, CBRN Threats, Turkey,
___
- Akay, Aslı (2007) “Çevre Düzeni Planları ve Yetki Sorunları”. Amme İdaresi Dergisi. 40 (3), 113-148.
- Angeles, N. C. (2009, 14.01.2019). Standards and Procedure in Digitization and Digital Preservation. Erişim adresi: https://paarl.wikispaces.com/file/view/Standards+and+Procedure+in+Digitization+and+Digital+Preservation.pdf.
- Bayraktar, N. (1990). “Yazma kitapların güvenliği”. (Hazl.) Doğan Atılgan ve Fahrettin Özdemirci. Türk Kütüphaneciler Derneği 40. Yıl Kütüphanecilik Kurultayı 30 Kasım-1 Aralık 1989 Bildiriler içinde. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
- Cunbur, Müjgan (1959). “Batıya Kaçırılan Kitaplarımız”. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, VIII (1), 3-16.
- Doğal Afet nedir?, (2019, 13.01.2019). Erişim adresi: http://www.icisleriafad.gov.tr/dogal-afet-nedir-ve-afetlerin-zellikleri.
- Duman, H. (1990). El yazmaları dünyasında Türkiye’nin yeri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Erkal, Tevfik ve Mehmet Değerliyurt (2009). “Türkiye’de afet yönetimi”. Doğu Coğrafya Dergisi, 14 (22), 147-164.
- Erkan, Ayşe (2010). Afet yönetiminde risk azaltma ve Türkiye'de yaşanan sorunlar. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
- Hubbell, F. (2009, 12.01.2019). American memory a primary source, Library and Information Science Community. Erişim adresi: http://www.thefreelibrary.com/American+Memory+ A+ Primary+Sourcea0107395460.
- Kadıoğlu, Mikdat (2011). “Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek”. T.C. Marmara Belediyeler Birliği, 65.
- Kadıoğlu, Mikdat (2017). “Afetlerde Zarar Azaltma ve İyileştirme Planlaması”. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Kent ve Jeoloji Sempozyumu, 12-14 Mayıs 2017 içinde. İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Cibali Kampüsü.
- Kalkan, Furkan (2016). Belgelerin sayısal ortama aktarılması ve dijital depolama; uygulamalar, standartlar ve sorunlar: Türkiye’de konuyla ilgili çalışan şirketler ve uygulamaları ile kurumsal uygulama örnekleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Ders Slâytları.
- Kenar, Levent (2018). KBRN Silahları Hakkında Bilgiler. Ankara: T.O.D.A.I.E. K.B.R.N. ve Risk Yönetimi Ders Sunumları.
- Konservasyon ve Konsültasyon Merkezlerimiz (2019, 07.01.2019). Erişim adresi:https://www.yazmalar.gov.tr/elyazmaciligimiz_tr.php#baslik.
- Kuzucuoğlu, Alpaslan Hamdi (2014). “Arşiv binalarında risklere yönelik koruma çalışmaları: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Arşivleri örneği”. Arşiv Dünyası, Sayı 16-17 (Kış-Yaz), s. 6-15.
- Kuzucuoğlu, Alpaslan Hamdi (2014). “Kütüphanelerde yapısal olmayan malzeme kaynaklı riskler”. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 2, 21-38.
- Kültür Mirası, (2019, 05.01.2019). Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/6887/mod resource/content/2/Konu%201.pdf.
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (1983). Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurultayı. Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü.
- Lynn, M. S. (1994). Bilgi ortamının değiştirilmesinde dijital ve dijital olmayan işlemler arasındaki münasebetler konusunda açıklamalı teknik terimler sözlüğü. Çev. N. İlemin ve N. Büyükkırcalı. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
- Metallica, (2019, 05.01.2019). Erişim adresi: http://www.pasifagresif.com/2016/03/master-of-puppets-abd-kongre-kutuphanesi-kapsamina-alindi/
- Milli Arşiv Sitesi, (2018, 06.09.2018). Erişim adresi: http://www.bbyhaber.com/bby/2013/03/04/600-yillik-tarihi-hafiza-guvende-mi.
- Nuhoğlu, H. (2004). “Nadir eserler”. 40. Kütüphane Haftası Bildirileri (29 Mart - 4 Nisan 2004, İstanbul) içinde. Haz. Ümit Konya. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi, 12-20.
- Ortatatlı, Mesut (2015). “Biyolojik Savaş”. 19 Mayıs 2015 Kuşadası Konferans Bildirisi içinde.
- Rieger, O. Y. (2008). Preservation in the age of large-scale digitization. Washington: Council on Library and Information Resources.
- Ruff, Tilman (2006, 02.01.2019). Nuclear Terrorism: Energy Science. Erişim adresi: http://www.energyscience.org.au/FS10%20Nuclear%20Terrorism.pdf.
- Sidell, Frederick R., Takafuji, Ernest T., Franz, David R. (1997). Field Management of Chemical Casualties. Washington: Medical Aspects of Chemical And Biological Warfare.
- Şeşen, Yasin (2018). “Belediyelerin kütüphanecilik faaliyetlerinin stratejik planlar üzerinden analizi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 5(7), 143-150.
- Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi, (2015, 10.01.2019). Afet Yönetimi Strateji Belgesi. (29.5.2009 tarihli 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) doğrultusunda hazırlanmıştır) Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/tr/26567/Turkiye-Afet-Yonetimi-Strateji-Belgesi-ve-Eylem-Plani-TAYSB.
- Varol, Nehir ve Gültekin, T. (2016). “Afet Antropolojisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1431-1436.
- Varol, Nehir ve Çağla Melisa Kaya (2018). “Afet Risk Yönetiminde Transdisipliner Yaklaşım”. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 1-8.
- Yılmaz, Bülent (2011). “Dijital kütüphane becerileri konusunda Türkiye’de durum: Access IT Projesi çerçevesinde bir değerlendirme”. Ankara: Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 117-123.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi