TÜRKİYE'DE SON oN YıLDA_UYG_ULANAN TARIMSAL DESTEKLEMELERİN DOGRUDAN GELIR DESTEGI DONEMI ILE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK DEGERLENDIRILMESi

Bu çalışma, Türkiye'de 2000-2005 yılları arasında uygulanmış olan DGD sistemi ile 2006-2015 yılları arasındauygulanmakta olan diğer destekleme yöntemlerinin fınansman kaynakları açısından karşılaştırılması amacıylayapılmıştır. DGD döneminde yapılmış olan anket çalışması ile de DGD' nin üreticilerin toplam aile geliri vetarımsal gelirleri üzerine etkisi ortaya konularak, DGD sisteminin diğer desteklemelere bu açıdan alternatif olupolamayacağı irdelenmeye çalışılmıştır. DGD alan 128 adet işletme ve DGD almayan 36 adet işletme olmak üzeretoplam 164 adet işletme ile anket yapılmıştır. Anket sonuçlarına göre DGD alan işletmelerde tarım dışı gelirintoplam aile geliri içerisindeki payı %11.80 oranındadır. DGD'den yararlanmayan işletmelerde bu oran dahayüksek (%27.81) tir. incelenen üreticilerin tarımsal gelirinin toplam aile geliri içerisindeki payı, DGD'denyararlanan ve yararlanmayan işletmelere göre farklılık göstermektedir. DGD'den yararlananlarda bu pay,71.71, yararlanmayanlarda 72.19 düzeyindedir. İkincil verilerin karşılaştırmaları ise DGD öncesi ve DGDsonrası dönem olarak yapılmış; her iki dönem için desteklerin genel bütçe, vergi gelirleri, iç borç ve dış borçiçindeki payı ve değişimleri incelenmiştir. Buna göre, DGD' nin 2004-2005 döneminde vergi mükelleflerindentransferler, toplam transferler içerisinde 32.07 oranında yer alırken, DGD sonrası yıllarda bu oran giderekartmış ve %54.12'ye yükselmiştir. DGD' nin 2000-2001 döneminde tüketicilerden yapılan transferler 37.17iken, DGD sonrasında 2006-2008 yıllarında 60.80, 2012-2014 yıllarında ise 46.32 olmuştur. Bütçedenyapılan transferlerin oranı ise DGD döneminde %1.68 iken, DGD sonrasında 2009-2011 döneminde 4.98'ekadar çıkmış, 2012-2014 yıllarında ise yine %O.44'1ere düşürülmüştür. Bu sonuçlar, son yıllarda tarımsaldesteklerin yükünün vergi mükellefleri üzerine kaydığını göstermektedir.

Turkey Last Ten Years of Agricultural Supports for the Period with Comparative Evaluation of Direct Income Support

This study is conducted to compare the fınancial resources point of view of DIS system in Turkey which wasapplied between 2000-2005 and other the methods that were implemented in 2006-20015. With the survey, whichwas made in the active time of DIS, the impact of DIS on family income of producers and their agriculturalearnings have been clarifıed also it was questioned that whether the DIS is an alternative to other supportmethods. The survey has been conducted with 128 enterprises with DIS, and 36 enterprises without DIS. Whichmakes total of 164 enterprises. According to survey results, in DIS supported enterprises, non-agriculturalearnings constitute 11.8% ofthe total income. However farmers without DIS support have higher ratio which is27.81%. DIS benefiter farmers have 71.71% ratio for their agricultural earnings to their total income, None DISbenefıter farmers have 72.19 for the same aspect. The comparison of macro data has been done by separatingtimeline as pre and post DIS phase. Tax revenues, general budgets, domestic-foreign debts and changes on it wereexamined for both phases. According to findings, in DIS's 2004-2005 period, rate of transfer from taxpayers tototal transfers is32.07%. This rate has increased after the usage of DIS and reached54.12%. In 2000-2001transfers from customers have 37.17% percentage. After DIS support this percentage raised to 60.80 in 2006-2008 and fell to 46.32 in 2012-2014. Transfers from the budget have 1.68% in DIS implemented time. Thatpercentage fırst raised to 4632 in 2006-2008 then reduced to .44% in 2012-2014. These results show thatweight ofthe agricultural supports has shifted towards the taxpayers.

PDF

___

Anonim (2016a) Türkiye Cumhuriyeti Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,Stratejik Planı 2013-2017. www.tarim.gov.tr (Erişim: 17.06.2016)
Anonim (2016b) Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı, Türkiye'nin Avrupa Birliği Müktesebatına Uyum Programı 2007-2013, Tarım ve Kırsal Kalkınma. www.ab.gov.tr (Erişim 17.06.2016)
Anonim (2006a) Türkiye Cumhuriyeti Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İstatistik Verileri. www.tarim.g0v.tr (Erişim: 21.03.2016)
Anonim (2006b) Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistikler, Döviz Kurları www.tcmb.gov.tr. (Erişim: .04.2016)
Anonim (2016c) OECD, Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2008, 2010, 2012, 2015 WWW.stats.oecd.org/ (Erişim: 31.03.2016)
Anonim (2016d) Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı, Gösterge ve İstatistikler/ Temel Ekonomik Göstergeler, 2005-2015. www.kalkinma.gov.tr. (Erişim: 11.04.2016)
Anonim (2016e) Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, İstatistik sunum sayfası. www.hazine.gov.tr. ,( Erişim: 11.04.2016)
Anonim (2016f) Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, İstatistik/kamu sermayeli kuruluş ve işletme istatistikleri/görev zararı bilgileri. www.hazine.g0v.tr. (Erişim: 11.04.2016)
Can Ağırbaş (2006) Doğrudan Gelir Desteği Sistemi ve Türkiye'de Tarımın Desteklenmesinde Kullanılabilirliği Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Demirci (2000) Doğrudan Gelir Ödemesi Sistemi ve Uygulamaları, Literatür İncelemesi. TEAE,Ankara.
Demirci (2000) Tarımda Doğrudan Gelir Desteğinin İncelenmesi: Meksika Örneği. İktisat İşletme ve Finans Dergisi 15: 170.
Eraktan (2001) Tarım Politikası Temelleri ve Türkiye'de Tarımsal Destekleme Politikası. Uzel Yayınları, İstanbul.
Eraktan G, Abay C, Miran B, Olhan (2004). Türkiye'de Tarımın Teşvikinde Doğrudan Gelir Desteği Sistemi ve Sonuçları, İTO Yayınları, Yayın No: 2004-53, İstanbul.
Gençler (2002) Türk Tarımı Açısından DGD Sisteminin Değerlendirilmesi; Akhisar İlçesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
İşıklı (2004) Doğrudan Gelir Desteği ve Üreticiye Adil Dağıtımı. ln: KKTC, Lefke Üniversitesi Tarım Günü Bildirileri, 12 Ocak 2004, Lefkoşa.
Lundell M, Lampietti J, Pertev R, Pohlmeier L, Akder H, Ocek E, Jha (2004). TURKEY, Review of the lmpact of the Reform of Agricultural Sector Subsidization. The World Bank, Washington DC.
Martins MB, Ventura-Lucas MR, Fragoso (2004) The difficult relationship between agricultural policy, income, labour and sustainable development. New Medit 4(4): 9-13.
Şahin (2008) Avrupa Birliği'nde Tek Çiftlik Ödeme Yöntemi ve Türkiye'nin Uyumu, Uzmanlık Tezi. Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı Dış İlişkiler ve AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Ankara.