Nizip yağlık, Saurani ve Uslu Zeytin Çeşitlerinin Döllenme Biyolojilerinin Araştırılması

Bu çalışma ile Türkiye zeytin ağaç varlığında önemli bir yer tutan Saurani, Nizip yağlık ve Uslu çeşitlerinin döllenme biyolojileri araştırılmıştır. Bu amaçla 3 yıl süre ile serbest tozlanma, karşılıklı tozlama ve kendileme uygulamaları yapılarak çeşitlerin kendine verimlilik durumu ve uygun tozlayıcıları incelenmiştir. Çalışma neticesinde çeşitlerin kendine verimliliği ve tozlayıcıların etkinlik derecelerinin yıllar arasında değişebileceği görülmüştür. Bununla birlikte, yabancı tozlanmanın kendileme uygulamasına göre birçok durumda meyve tutumunu arttırdığı saptanmıştır. Bu nedenle kendine verimli olduğu düşünülen çeşitlerde dahi yabancı tozlanmanın gerekliliği ortaya konmuştur. Çalışmada, Nizip yağlık çeşidi kısmen kendine verimli olarak değerlendirilmiştir. Memecik ve Kilis yağlık çeşitlerinin Nizip yağlık çeşidi için uygun tozlayıcılar olabileceği düşünülmektedir. Saurani zeytin çeşidi verimlilik indeks değerlerine göre kendine verimli olarak bulunmuştur. Ancak meyve tutumunu arttırmak için Halhalı çelebi, Gemlik, Memecik ve Nizip yağlık çeşitlerinin uygun tozlayıcılar olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Uslu çeşidi de verimlilik indeks değerlerine göre kendine verimli olarak saptanmıştır. Bununla birlikte Gemlik, Memecik ve Erkence çeşitlerinin meyve tutumunu arttırmada etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

zeytin, meyve tutumu, tozlayıcı, döllenme biyolojisi

Investigation of the Fertilization Biology of Nizip Yaglik, Saurani and Uslu Olives Cultivars

In this study, fertilization biology of Nizip Yaglik, Uslu and Saurani olive cultivars, which are important in the population of Turkey’s olive trees, has been researched. The aim of the study have been determinated the self-compatibility status of the cultivars and suitable pollinators by open pollination, cross pollination and self- pollination applications in 3 years. As a result of the study, it has been observed that the cultivars self-compatibility and suitable pollinators may vary from year to year. However, it has been found that cross pollination increases the fertility to self-pollination in many cases. For this reason, the necessity of cross pollination has been revealed in the cultivars even which are thought to be self-pollinated. In the study, the Nizip Yaglik cultivar was partially evaluated as self-compatible. Memecik and Kilis yaglik are thought to be suitable pollinators for Nizip Yaglik. The Saurani olive cultivar has been found to be self-compatible according to the fertility index value. Nevertheless, It is thought that Halhali çelebi, Gemlik, Memecik and Nizip Yaglik cultivars can be used as suitable pollenizers to increase the fruit set in Saurani. Uslu cultivar has been found to be self compatible according to the fertility index value. On the other hand Gemlik, Memecik and Erkence cultivars have been found to be effective in increasing of fruit set.

Keywords:

olive, fruit-set, pollinator, fertilization biology,

PDF

___

Androulakis II, Loupassaki MH (1990) Studies on Self-Fertility of Some Olive Cultivars ın the Area of Crete. Acta Horticulturae 286: 159-162.
Bartolini S, Guerriero R (1995) Self-compatibility in Several Clones of oil Olive cv. Leccino. Hort. Sci., 9: 71-74.
Bradley D, Griggs WH, Hartmann HT (1961) Studies on Self and Cros Pollination of Olives under Varying Temparature Conditions. California Agriculture 15:4-5.
Çavuşoğlu A (1970) Ege Bölgesinin Önemli zeytin çeşitlerinin Döllenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar. E.Ü: Ziraat Fakültesi, Uzmanlık Tezi.
Farinelli D, Tombesi A, Hassani D (2008) Self-Sterility and Cross-Pollination Responses of Nine Olive Cultivars in Central Italy. Acta Horticulturae, 791: 127-136.
Ferrara E, Papa G, Lamparelli F (2002) Evaluation of the Olive Germplasm in the Apulia Region: Biological and Technological Characteristics. Acta Horticulturae, 586: 159-162.
Griggs WH, Hartmann HT, Bradley MV, Iwakiri BT, Whisler JE (1975) Olive Pollination in California. Bulletin 869. University of California, Davies, CA.
Kaya H, Tekintaş FE (2006) Aydın İlinde Yetiştirilen Yamalak Sarısı Mahalli Zeytin Çeşidinin Fenotipik Özellikleinin Tanımlanması. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi. 3(2): 69-76.
Lavee S, Taryan, J, Levin J, Haksal A (2002) The Significance of Cross-Pollination for Various Olive Cultivars under Irrigated Intensive Growing Conditions. Olivae, 91: 25-36.
Lombardo N, Alessandrino M, Godino G, Madeo A (2006) Comparative Observations Regardding the Floral Biology of 150 Italian Olive (Olea europae L.) cultivars. Adv. Hort. Sci. 20: 247-255.
Mete N (2009) Bazı Zeytin Çeşitlerinin Döllenme Biyolojisi Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
Mete N, Mısırlı A, Çetin Ö (2012) Determining the Biology of Fertilization and Pollinators in Some Olive Cultivars. Proceedings of the 4th International Conference on "Olive Culture and Biotechnology of Olive Tree Products". P: 69-74.
Mete N, Şahin M, Çetin Ö (2015) Zeytinde Döllenme Biyolojisi. Zeytin Bilimi, 1309-5889. Cilt 5. Sayı 1. S:27.
Mete N, Şahin M, Çetin Ö (2016) Determination of Self-Fertility of the 'Hayat' Olive Cultivar Obtained by Hybridization Breeding. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 13(3): 60-64.
Mete N, Çetin Ö (2017a) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Zeytin Gen Kaynaklarının Araştırılması. Ege Üniversitesi. Ziraat Fak. Dergisi. 54 (4):453-457 ISSN 1018 – 8851.
Mete N, Çetin Ö (2017b) Kilis Yağlık Zeytin Çeşidinde Döllenme Sorununun Araştırılması. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 21(4):376-384.
Moutier N (2002) Self-Fertility and Inter-Compatibilities of Sixteen Olive Varieties. Acta Horticulturae, 586: 209–212.
Sütçü AR (1980) Gemlik Zeytininin Döllenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar. E.Ü. Ziraat Fakültesi Uzmanlık Tezi.
Unver T, Wu Z, Sterck L, Turktas M, Lohaus R, Li Z, Yang M, He L, Deng T, Escalante F.J, Llorens C, J Roig F, Parmaksiz İ, Dundar E, Xie F, Zhang B, Ipek A, Uranbey S, Erayman M, Ilhan E, Badad O, Ghazal H, Lightfoot D.A, Kasarla P, Colantonio V, Tombuloglu H, Hernandez P, Mete N, Cetin O, Van Montagu M, Yang H, Gao Q, Dorado G, Van de Peer Y (2017) Genome of Wild Olive and the Evolution of Oil Biosynthesis. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2017, 114, E9413–E9422.
Vulletin Selak G, Perica S, Poljak M, Goreta S, Radunić M, Hartl Musinov D (2006) Compatibility relationships within and between olive (Olea europaea L.) cultivars. 4. Slovenian Symposium on Plant Biology with International Participation . Slovenian Society for Plant Physiology.