Yaşlı Yoksulluğunun Yarattığı Sosyal ve Psikolojik Sorunlar: Muğla Örneği

Bu bildiri, Muğla ilinde yaşlı nüfus oranlarının yüksek olduğu Köyceğiz, Fethiye, Menteşe ve Ortaca ilçelerinde yaşayan 65 yaş ve üstü 509 bireyle yapılan saha araştırmasının sonuçlarına dayanılarak oluşturulmuştur. ADNKS[1], 2016 sonuçlarına göre, Türkiye nüfusunun % 8,3'ünü 65 yaş ve üstü bireyler oluşturmaktadır. Araştırma evrenini oluşturan Muğla ilinde bu oran % 11.4’tür. Bildiri, sanayileşme, modernleşme, teknolojinin gelişmesi dolayısıyla yaşam süresinin uzaması bağlamında yaşlılığın nasıl sosyal sorun haline geldiği temelinden hareket ederek yaşlı yoksulluğunun sebeplerini saptamayı amaçlamaktadır. Yaşlı yoksulluğuna yönelik geliştirilen politikalar incelenerek alternatif çözüm yolları üretmek de amaçlanmaktadır. Bildiri de oluşturulurken, “yaşlanma, fiziksel ve zihinsel faaliyetlerin yavaşladığı ve zayıfladığı bir süreç olduğundan yaşlı bireylerin ekonomik gelirleri düşmektedir”, “yaşlılıkla birlikte gelen kendine yetememe durumu ve artan sağlık ihtiyaçları yaşlı bireylerin ekonomik olarak sorunlar yaşamasına neden olur”, “kır ve kentin ihtiyaçları farklıdır ve bu alanlarda yaşayan insanların ihtiyaç ve beklentileri farklı olduğundan, yoksulluk algılarında da farklılık görülür, buna göre kırda yaşayan yaşlılar daha düşük ekonomik gelire rağmen kendilerini yoksul olarak görmezken kentte yaşayan yaşlılar daha yüksek ekonomik gelire rağmen kendilerini yoksul olarak değerlendirir” varsayımları test edilmeye çalışılmıştır. Saha araştırması sonucunda oluşturulan bu bildiri işlevselci kuram çerçevesinde tartışılarak anlamacı-yorumlamacı sosyoloji yöntemiyle değerlendirilmiştir. İşlevselci kurama göre, yaşamın tüm evrelerinin bir bütün olarak ele alınması durumunda, yaş ilerledikçe bireylerin fiziksel, toplumsal ve ekonomik işlevlerinde geriye doğru bir gidiş söz konusudur. Bu nedenlerle yaşlılık dönemine karşı oluşturulan önyargılar toplumsal bütünü bozmakta ve sistemin çözülmesine neden olmaktadır. Anlamacı-yorumlamacı yöntemsel yaklaşım ise sosyal eyleme ve toplumsal olguya vurgu yaparak onu tarihselliği ve toplumsallığı içinde anlamaya ve açıklamaya çalışır. Her olguyu ve olayı kendi toplumsal gerçekliği içinde nedensellik gözeterek yorumlamayı ve anlamayı amaçlar. Toplumsal alanda önemli bir sorun haline gelen yaşlı yoksulluğunun yarattığı sosyal ve psikolojik sorunları yaşlılık olgusunun toplumsallığı içinde, bu yönteme uygun olarak değerlendirilmiştir. [1] ADNKS: Adrese Dayalı Nüfus Kayıf Sistemi

Anahtar Kelimeler:

Yaşlılık, Yoksulluk, Yaşlı Yoksulluğu, Sosyal Dışlanma, Kentleşme

PDF

___

ADAMAN, F. ve KEYDER, Ç. (2006), “Türkiye'de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, Avrupa Komisyonu, Sosyal Dışlanma ile Mücadelede Mahalli Topluluk Eylem Programı 2002-2006.
AKTAN, C.C. ve VURAL, İ.Y. (2002), “Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri, (Ed.:Aktan, C. C.), Hak-İş Konfederasyonu Yayınları, Ankara.
DANIŞ, M. Z. (2009). “Türkiye’de Yaşlı Nüfusun Yalnızlık ve Yoksulluk Durumları ve Sosyal Hizmet Uygulamaları Açısından Bazı Çıkarımlar”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, Cilt: 20 Sayı: 1, s. 67-83.
GÜL, İ. I., KARAN, U. (2011), “Ayrımcılık Yasağı ve Temel Kavramlar”. Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme. (Ed.: Yeşiladalı, B., Ayata G.), Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
GÜLLÜ, G. (2010). Gecekondulaşma, Gençlik ve Dindarlık -Kayseri Argıncık Örneği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri.
KABASAKAL, M. (1998), “Yoksulluğu Önleme Stratejileri”, Türkiye’de Yoksulluk, Sosyo-Ekonomik Politikalar ve Sivil Toplum, TESEV Yayınları, İstanbul.
KARADENİZ, O. ve ÖZTEPE, N. D. (2013). “Türkiye’de Yaşlı Yoksulluğu”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı: 3, s. 77-102. KAYA, Z. (2011), “Türkiye’de Yoksulluk Analizi: Bir Probit Model Uygulaması”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
MARSHALL, G. (2003), “Sosyoloji Sözlüğü”, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
OKTIK, N. (edt.) (2008), “Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları”, Bağlam Yayınları, İstanbul.
OĞUZ, T. M. (2007), Yaşlılarda Görülen Biyolojik ve Sosyal Değişimler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Ankara Üniversitesi SBE, Ankara.
ÖZMETE, E., HABLEMITOĞLU, Ş. ve YILDIRIM, F. (2012), “Ankara’da Yaşlı Yoksulluğu: Ekonomik, Sosyal, Kültürel İhtiyaçların Analizi”, Ankara Üniversitesi Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (Yaşam), Ankara.
ÖZTEPE, N.D. ve ULUTAŞ, Ç.Ü. (2013). “Bir Sosyal DIşlanma Biçimi Olarak Türkiye’de Refah Hizmetlerinden Dışlanma”, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes, Sessıon 2B: Kalkınma.
ŞAHİN, T. (2009), Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk İlişkisi, (Yayınlanmış Uzmanlık Tezi), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara,
ŞENSES, F. (2006), “Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk”, İletişim Yayınları, İstanbul.
TARTANOĞLU, Ş. (2011). “Sosyal Dışlanma”. Sosyal Politika. (Ed.: Tokol, A., Alper, Y.), Dora Basım, Bursa.
TÜİK. (2015a), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre illerin toplam nüfusları ve 65 yaş ve üzeri nüfus oranları”. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr . Son erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
TÜİK. (2015b), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçeler, ilçelerdeki 65 yaş ve üzeri nüfus”. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr . Son erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
TÜİK. (2015). “Yalnız Yaşayan Yaşlı Bireylerin Oranları” http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2016_63_20160524.pdf
TÜİK. (2016), “Yalnız Yaşayan Yaşlı Bireylerin Oranları” http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24644
TÜİK. (2016). “Senaryolara Göre Seçilmiş Yaş Grupları Nüfusları”, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1027
YILDIRIM, M. (2011), “Ayrımcılık”. Sosyal Politika, (Ed.: Tokol, A., Alper, Y.). Dora Basım. Bursa.
UYAN, S. P., (2012), “Ayrımcılık Bağlamında Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar”, (Der.: Çayır, K. Ve Ceytan, M.A.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
UYSAL, Ş. (1993), “Yaşlılık ve Sorunları” Psikoloji Semineri Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını Sayı: 10, İzmir.
ZASTROW, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş, (Ed: Çiftçi, Ö. Çev.: Aykara, A. vd.). Nika Yayınevi. Ankara.
https://ankara.aile.gov.tr/duyurular/yenisosyal-ve-ekonomik-destek-yonetmeligi Erişim Tarihi: 18.07.2017
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110415-10.html Erişim Tarihi: 18.07.2017
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Haziran 2017 verileri 15.07.2017 tarihinde http://www.turkis.org.tr adresinden alınmıştır.