TÜRKİYE’DE KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMALARI: ADIYAMAN ÖRNEĞİ

Temelleri Sanayi Devrimi ve II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’nın yeniden inşası, kentlerdeki çöküntü bölgelerinin ortadan kaldırılması için başlatılan çalışmalarla atılan kentsel dönüşüm uygulamaları, ülkemizde ilk olarak iç göçlerin bir sonucu olarak büyük kentlerde oluşan yasadışı konut bölgelerinin “gecekondu” alanlarının dönüşümü ile başlamıştır. Böylece başlangıçta ülkemizin belli başlı büyük kentlerinde başlayan kentsel dönüşüm uygulamaları 1990’lardan sonra Anadolu’nun tüm kentlerinde ranta dayalı gerçekleşen kentsel ve işlevsel dönüşümler kentsel dönüşümü yeni bir imar faaliyetine dönüştürmüştür. Ancak belirtmek gerekir ki kentsel dönüşüm yeni bir imar faaliyeti olmayıp mevcut yapı stokunun ve kentsel hafıza/kimliğin korunarak kentin çağdaş ihtiyaçlara uygun olarak dönüştürülerek canlandırılması ve iyileştirilmesidir. Buradan hareketle bu çalışmada öncelikle kentsel dönüşümün kavramsal temelleri ele alınmış, ardından Dünyada ve Türkiye’de kentsel dönüşüm süreci incelenmiştir. Çalışma, Güneydoğu Anadolu’nun önemli kentlerinden olan ve yapı stokunun %70’inden fazlasının kaçak/ruhsatsız olduğu Adıyaman ili örneğinde gerçekleşen konut odaklı kentsel dönüşüm sürecine ilişkin literatür taraması ile elde edilen verilerin genel bir değerlendirilmesi yapılarak, önerilerle sonlandırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Kentsel Dönüşüm, Adıyaman

URBAN TRANSFORMATION PRACTICES IN TURKEY: THE CASE OF ADIYAMAN PROVINCE

The urban transformation practices, which were founded with the efforts to rebuild Europe after the Industrial Revolution and the Second World War and to eliminate the rift zones in the cities, started with the transformation of the slum areas of the illegal housing zones that were formed in big cities as a result of internal migration. However, it should be noted that urban transformation is not a new development activity, it is the revitalization and improvement of the city by transforming it in accordance with contemporary needs while preserving the existing building stock and urban memory/identity. Hence, the conceptual basis of urban transformation is discussed in this paper first; then urban transformation process in the world and Turkey were examined. The study is concluded with a general evaluation of the data obtained through the literature review of the housing-oriented urban transformation process in Adıyaman, one of the important cities of Southeastern Anatolia and where more than 70% of the building stock is illegal/unlicensed.

Keywords:

City Urban Transformation, Urban Renewal, Adıyaman,

PDF

___

Adıyaman Belediyesi (2016). Keleşin Konağı Hizmete Giriyor. https://www.facebook.com/AdiyamanBelTR/photos/a.218728088261474/773182306149380/?type=3 (18.12.2020)

Adıyaman Haber. (Mayıs-2015). Musalla Mahallesi’nin TOKİ Sakinlerine Yapı Kullanma İzin Belgesi. http://www.adiyamanhaber.com/musalla-mahallesinin-toki-sakinlerine-yapi-kullanma-izin-belgesi.html (10.06.2020)

Adıyaman Valiliği (2020). Tarihi Tuz Hanı’nda Yıkım ve Restorasyon Çalışmaları Başladı. http://adiyaman.gov.tr/tarihi-tuz-haninda-yikim-ve-restorasyon Calismalari-basladi (10.11.2020)

Ataöv, A., Osmay, S. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım. METU JFA 2007/2, 24(2) 57-82. http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2007/cilt24/sayi_2/57-82.pdf

Avcıoğlu, S. (Eylül-2016). “Tarihi Çevrelerde Kentsel Koruma ve Kentsel Yenileme Eğilimleri: Yasal ve Yönetsel Çerçeve.” İdeal Kent, 20(7): 698-719.

Ayhan, F. (2013). “Kentsel Dönüşüm Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.” (Ed.) M. Yasin ve C. Şahin. Kentsel Dönüşüm Hukuku. İstanbul Üniversitesi. 2013/1: 71-90.

Bayındırlık ve İskân Bakanlığı. (2010). KENTGES (Sürdürülebilir Kentsel Gelişme için Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı). Ankara: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yayını.

Bumin, K. (1990). Demokrasi Arayışında Kent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

ÇŞM (Adıyaman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü). (2020). Adıyaman İli, Merkez İlçesi Mara ve Musalla Mahalleleri Riskli Alan Bilgilendirme Raporu. Adıyaman.

Demir, E. (2000). “Adıyaman Şehrinin Yerleşimi, Nüfusu ve Ekonomik Yapısı.” Türk Coğrafya Dergisi, S.42, 115-144. İstanbul.

Demirkıran, S. (2008). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Yerel Yönetimlerin Rolü: Bursa Büyükşehir Belediyesi Örneği, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.

Ersoy, M. (2007). Kapsamlı Planlama Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Bugünü. Melih Ersoy (Ed.) Kentsel Planlama Kuramları içinde (s.115-170). Ankara: İmge

Görgülü, Z. (2002). “Tematik Açıklama, Konut Politikaları”. Aktörler, Roller ve Değişim Paneli, 6 Kasım 2001, İstanbul: Erkam Basımevi.

Gürler, E. (2003). “Kentsel Yeniden Üretim Süreci Üzerine Karşılaştırmalı Çalışma: İstanbul Örneği”, Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi, İstanbul.

Harvey, D. (2008). Umut Mekânları. Çev., Zeynep Gambetti, İstanbul: Metis Yayıncılık.

http://www.adiyaman.bel.tr/Content.aspx?ContentID=4002&CategoryID=140-in-Adıyaman Kenti Mahalleleri ve Sınırları. (12/09/2020).

https://www.google.com.tr/maps/@37.7574646,38.2773783,3a-in-Adıyaman Kent Merkezinde Kentsel Dönüşüm Projesinin Uygulandığı Bölge (Eski Marangozlar Çarşısı). (10.10.2020).

Işık, O. (1994). “Değişen “Toplum/Mekân Kavrayışları: Mekânın Politikleşmesi, Politikanın Mekânsallaşması”, Toplum ve Bilim, S.64-65, 7-35.

Keleş, R. (1980). Kent Bilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.

Kocamem, G. N. (2006). Kentsel Dönüşüm Süreci Kızılçeşme Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

KTB (Kültür ve Turizm Bakanlığı). (2020). Adıyaman. https://gazianteproloveveanitlar.ktb.gov.tr/TR-180049/adiyaman.html (14.12.2020)

Özden, P. P., Kubat, A. S. (2003). Türkiye’de Şehir Yenilemenin Uygulanabilirliği Üzerine Düşünceler. İTÜ Dergisi/a Mimarlık, Planlama, Tasarım, 2(1), 77-88, (10.06.2020), http://itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_a/article/view/ 998/901

Seydioğulları, H.S. (2016). “Yeni Yasal Düzenlemelerle Kentsel Dönüşüm”. Planlama, 26(1): 51-64. Tekeli, İ. (Kasım-2009). Modernizm, Modernite ve Türkiye’nin Kent Planlama Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İlhan Tekeli Toplu Eserler-8. Birinci Basım.

TOKİ., (2020), https://www.toki.gov.tr/ihale-tarihleri/11609 (18.10.2020)

TOKİ., (2020a). İllere Göre Projeler, https://www.toki.gov.tr/illere-gore-projeler (11.12.2020)

TÜİK., (2019). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları, Adıyaman İli Merkez İlçe Nüfus Sonucu. http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul. (09.05.2020).

TÜİK., (2020). Nüfus İstatistikleri: 1927-2000 Genel Nüfus Sayımları. www.tuik.gov.tr/VeriBilgi. (11.06.2012).

Uyar, N. (2009). “Kentsel Dönüşüm Politikaları”. TMMOB Diyarbakır Kent Sempozyumu, 24–26 Nisan, Diyarbakır.

Üstün, G. (2009). Kentsel Dönüşümün Hukuki Boyutu. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.

Yüksek. A.V. (2015). Adıyaman’da Şehirleşme ve Mevcut Durum. Yayınlanmamış Brifing Raporu.