HALDUN TANER’İN “KEŞANLI ALİ DESTANI” VE AXEL OLRİC’İN EPİK YASALARI

Sözlü ve yazılı ürünler birbirlerinden farklı yaratmalar olsalar da çağdaş/yazılı ürünlerin sözlü kültürden etkilenmesi kaçınılmazdır. İlk olarak dini ayinlerde görülen, “isteğini bedensel hareketlerle anlatma”nın kültürel bir miras olarak toplumsal hafızada korunduğu ve çağdaş tiyatronun temelinin de ilkel insanın ritüellerinde var olan kültürel hazineden beslendiği düşünülmektedir. Axel Olric, toplumsal hafızada saklanan bu ve benzeri kültürel verilerin “sage”lerde (halk masalı, mit, efsane, halk şarkısı vb.) bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde korunduğunu göstermek için “halk anlatılarının epik kuralları”nı on beş maddede sistematize etmiş ve bu tespitlerini birçok eser üzerinde deneyimleyerek ispatlamaya çalışmıştır. Haldun Taner’in, bir gecekondu mahallesinde yaşananlardan kesitler sunduğu “Keşanlı Ali Destanı”nda, Bertolt Brecht’in “epik tiyatro” anlayışıyla, Geleneksel Türk Tiyatrosundan (halk tiyatrosu) izler bulunmakla birlikte, halk söylemi, duyuş ve düşünüşünden de yararlanılmıştır. Bu makalede, Olric’in halk anlatılarından yola çıkarak oluşturduğu epik kuralları, “Keşanlı Ali Destanı”na tatbik edilecek, söz konusu eser, bu yasalara uyan ve uymayan yönleriyle değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Keşanlı Ali Destanı, epik yasalar, Axel Olric

HALDUN TANER’S “THE EPIC OF ALI OF KESHAN” AND AXEL OLRIC’S EPIC RULES

It is thought that basis of modern theater, fed by the rituals of primitive man which have cultural treasury. Haldun Taner’s theater “The Epic of Ali of Keshan” which is approaching the concept of Bertolt Brecht’s “epic theater” contains the Traditional Turkish Theater (folk theater). In this article, Olric’s epic rules which inspired by folk narratives will be applied to “The Epic of Ali of Keshan” within this paradigm and it will be studied to consider that law-abiding or do not comply with this law.

Keywords:

“The Epic of Ali of Keshan”, epic rules, Axel Olric,

PDF

___

Anamur H. (1989). “Keşanlı Ali Destanı Üzerine Bir İnceleme”, Eskişehir: Tiyatro Anadolu Dergisi, Anadolu Üniversitesi Yayınları: 92-107.

And, M. (1985). Geleneksel Türk Tiyatrosu-Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.

Aykaç, Ö. (2010). “Güngör Dilmen’in Deli Dumrul ve Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı Adlı Oyunlarında Destan Motifleri”, “Ortaq Türk Keçmişindən Ortaq Türk Gələcəyinə”, “Türk Epik Ənənəsində Dastan” VI Uluslararası Folklor Konferansı. Bakü: 371-375.

Bayrak, Ö. (2001). Haldun Taner`in Hikâyeleri ve Hikâyeciliği Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.

Brecht, B. (1997). Epik Tiyatro. Çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Cem Yayınları.

Doğan, A. (2009). “Türk Tiyatrosunda Brecht Etkisi”. Turkish Studies, *4+:409-422.

Miyasoğlu M. (1988). Haldun Taner. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Olric, A. (2006). “Halk Anlatılarının Epik Yasları”, Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri 1, Çev. Metin Ekici, Ankara: Geleneksel Yayıncılık: 98-111.

Taner, H. (2011). Keşanlı Ali Destanı. Ankara : Bilgi Yayınevi.

Yüksel, A. (1995). “Modern Türk Tiyatrosunda Arayış ve Gelişmeler”, Ankara: Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Ankara Üniversitesi D.T.C. Fakültesi Yayınları: 123-130.