Feramis ÇİFTÇİ, Hıdır DEMİR, Bülent EKİZ

Devekuşlarında Çeşitli Faktörlerin Deri Kalitesi ve Randımanı Üzerine Etkileri

ÖZET Bu araştırma, devekuşu derilerinin teknolojik açıdan önemli olan özellikleri üzerine kesim yaşı ve cinsiyet faktörlerinin etkisini ortaya koymak amacıyla yürütülmüştür. Araştırma materyalini aynı hafta içinde doğmuş 15 erkek ve 15 adet dişi olmak üzere toplam 30 adet devekuşu oluşturmuştur. Araştırma kapsamında her iki cinsiyet grubundan da 5'er devekuşu 9, 12 ve 14 aylık yaşta kesime sevk edilmişlerdir. Ham deri ağırlığı 9, 12 ve 14 aylık yaşta kesilen devekuşlarında sırasıyla 4,95 kg, 6,56 kg ve 7,60 kg olarak bulunmuştur (P<0,001). Erkek devekuşu derilerinin dişi devekuşu derilerinden daha ağır olduğu tespit edilmiştir (P<0,01). Deri alanı bakımından kesim yaşı artışına bağlı olarak artışlar tespit edilmiştir. 9 aylık yaştaki devekuşlarının ortalama deri alanı 102,5 dm2, 12 aylık yaştaki devekuşlarının ortalama deri alanı 135,5 dm2, 14 aylık yaştaki devekuşlarının ortalama deri alanı ise 150,5 dm2 bulunmuştur. Erkek devekuşlarının deri alanının dişilerden 12,4 dm2 daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmada işlenmiş derilerin kimyasal özelliklerinden deri yağ oranı, krom oksit oranı, toplam kül oranı ve pH değeri; fiziksel özelliklerden uzama oranı, kopma dayanımı, yırtılma dayanımı, dikiş yırtılması ve lastometre değerleri UNIDO'nun değerleri ile uyumlu bulunmuştur. Sonuç olarak, devekuşu derilerinin fiziksel dayanımları ve kimyasal özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, saraciyelik ve giysilik deri yapımında rahatlıkla kullanılabileceği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Devekuşu, ham deri, vidala, zig, verim ABSTRACT THE EFFECTS OF CERTAIN FACTORS ON LEATHER QUALITY AND YIELD IN OSTRICH The aim of study was to determine the effects of slaughter age and gender of ostrich on technological skin and leather quality parameters. Animal material of study was 30 ostrich (15 male and 15 female), hatched at the some week. When birds reached 9, 12 and 14 month of age, five birds from each gender were slaughtered. Skin weights of ostrich slaughtered at 9, 12 and 14 month were 4.95 kg, 6.56 kg and 7.60 kg, respectively (P<0.001). Skin weights of male birds were higher that those of female birds (P<0.01). Increases in skin and leather area were observed with increasing slaughter age. Leather areas of birds slaughtered at 9, 12 and 14 month were 102.5 dm2, 135.5 dm2 and 150.5 dm2, respectively. Leather areas of male birds were 12.4 dm2 higher than those of female birds. Chemical leather properties such as extractable fatty substance, chromium oxide content, total ash proportion and pH value, physical leather properties such as tensile strength, tear strength, stitch tear strength and lastometer values obtained in the current study were similar with the levels of UNIDO. In a conclusion, ostrich skins might be suitable to be used for production of garment and shoe leathers. Key Words: Ostrich, skin, garment leather, shoe leather, yield

Anahtar Kelimeler:

Devekuşu, ham deri, vidala, zig, verim

PDF

___

Afşar, A., Gülümser, G., Özgünay, H., Akyüz, F., 2002. Devekuşu derilerinin işlentisi ve mamul deri özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Deri Mühendisliği Dergisi 39, 137-144.
Ak, L, 2003. Devekuşu Yetiştirme, Bakım ve Besleme. Beyza Ofset, Bursa.
Angel, R., Trevino, L. , Mantzel, T., Baltmanis, B., Bluemclendon, A., Pollok, K.D., 1997. Effect of ostrich age on hide quality. American Ostrich Journal 4, 25-26.
Anonim, 1976. Acceptable quality levels in leathers, United Nations Industrial Development Organisation, Sales Nr. E.76 II. B.G., Vienna.
Bitlisli, O.B., Aslan, A., Afşar, A., Başaran, B., 2002. Devekuşu derisi üretimi ve değerlendirilmesi. Türkiye I. Ulusal Devekuşu Yetiştiriciliği Kongresi, 2-4 Haziran 2006, Uludağ Kirazlı Otel, Bursa.
Blanjan, L. , 1991. Effects of abattoir procedures on the quality of hides and skins. Uluslararası Deri, Kıl ve Yapağı Sempozyumu, 2-6 Kasım 1991, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Adana, Bildiri No: 2-3.
Christensen, K.D., Zimmerman, N.G., Wyatt, C.L., Goodman, T.N., Buhr, R.J., Twinning, P., 1994. Dietary and environmental factor affecting skin strength ostrich chickens. Poultry Science 73, 224-235.
Durmuş, L, 2004. Türkiye'de devekuşu yetiştiriciliği ve sorunları. Kanatlı ve Küçük Evcil Hayvanları Araştırmaları, Program Değerlendirme Toplantısı. TAGEM, Ankara.
Engelbrecht, A., Cloete, S.W.P., Van Wyk, J.B., 2004. Parameter estimates for ostrich slaughter and skin traits. XII World Ostrich Congress, Madrid-2005, pp. 14, 121-122.
Harris, S.D., Morris, C.A., Jackson, T.C., May, S.G., Lucia, L.M., Hale, D.S., Miller, R.K., Keeton, J.T., Savell, J.W., Acuff, G.R., 1994. Ostrich meat industry development. Report to American Ostrich Association from Texas Agricultural Extension Service.
Holtzhausen, A., Kotze, M., 1995. The Ostrich. International Hatchery Practice C.P. Nel Museum, Oudtshoorn, 6620 South Africa.
Horbanczuk, J.O., 2002. The value and utilization for ostrich products. World Ostrich Congress, Warsaw, pp. 25-34.
Jullien, I., Gavend, G., 1977. Leather its origin and fabrication. Avaneu Jean-Jaure's, Centre Technique Du Cuir, Lyon, France.
Kreibich, A., Sommer, M., 1995. Ostrich Farm Manegement. Münster Landwirtschaftsverlag GmBH Hiltrup, pp. 215.
Meyer, A., Cloete, S.W.P., Brown, C.R., van Schalkwyk, S.J., 2003. The persistence to slaughter age of scars resulting from damage inflicted to ostrich skins during the grow-out phase. South African Journal of Animal Science 33, 32-37.
Morris, C.A., Harris, S.D., May, S.G., Jackson, T.C., Hale, D.S., Miller, R.K., Keeton, J.T., Acuff, G.R., Lucia, L.M., Savell, J.W., 1995. Ostrich slaughter and fabrication: 1. Slaughter yields of carcasses and effects of electrical stimulation on post-mortem pH. Poultry Science 74, 1683-1687.
OMA, 1965. Official method of analysis leather trades in England. http://www.normas.com/cgibin/search/search. cgi? q=LEATHER (Erişim 13.03.2007).
Özdamar, K., 1999. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir, Kaan Kitabevi.
Shanawany, M.M., Dingle, J., 2002. Ostrich Products (Çeviren: H. Vatansever). FAO Animal Production and Health. No:144, 322.
Tancous, J.J., Roddy, W.T., Q'Flahtery, F., 1969. Skin Hide and Defects. Tanners' Council Laboratory, University of Cincinati.
TSE, 1984a. TS 4114: Mamul Deriler - Laboratuar Analizleri için Numune Alma, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1984b. TS 4115: Mamul Deriler - Deney Numunelerinin Fiziksel Deneyler İçin Kondisyonlaması. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1984c. TS 4117: Mamul Deriler - Kalınlık Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1984d. TS 4119: Mamul Deriler - Kopma Dayanımı ve Uzama Yüzdesi Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1984e. TS 4122: Mamul Deriler - pH Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1985a. TS 4126: Mamul Derilerde Krom Oksit (Cr2O3) Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1985b. TS 4131: Mamul Derilerde - Sırça Dayanımı ve Gerilebilirlik Tayini - Bilye Patlaması Deneyi. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
TSE, 1986. TS 4878: Ham Derilerin Konservasyonu, Tuzlama. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
Van Sachalkwyk, S.J., Meyer, A., Clote, S.W.P., Hoffman, L.C. , 2004. Affect of age leather and skin trials of slaughter ostriches. South African Journal of Animal Science 34, 308-412.