Özlem ÇETİNKAYA BOZKURT, Ceylan OĞUZ, İhsan PEÇE, Melike ŞİŞECİ ÇEŞMELİ

Tedarikçilerin TOPSIS ile Seçilmesi ve GelişimDurumlarının Sezgisel Optimizasyon ileBelirlenmesi

Küreselleşmenin etkisiyle Türkiye’de üretim yapan işletmelerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bu durumperakende satış yapan işletmelerin seçebileceği tedarikçi sayısında artışlara neden olmaktadır. Ancak bazıişletmeler bulunduğu bölgede satışını yaptıkları ürünün markası ile tanındıkları için tedarikçi değişikliğindenkaçınmaktadır. İlgili markanın tedarikçisi ile arasındaki işbirliği bozulursa işletmenin satışlarında dadüşüşler yaşanabilmekte olup, tedarikçi değişikliğine sıcak bakılmamaktadır. İşletme tedarikçisinideğiştiremediği için tedarikçisinin kendisini geliştirmesini istemektedir. Bu çalışmada Burdur ilinde evtekstili ürünleri satışı yapan bir işletme ele alınarak, işletmenin işbirliği yaptığı tedarikçiler arasından eniyisinin belirlenmesi ve diğer tedarikçilerin de kendilerini ne ölçüde geliştirmesi gerektiği problemi üzerindedurulmuştur. Analitik Hiyerarşi Süreci ve TOPSIS kullanılarak en iyi tedarikçi belirlendikten sonra diğertedarikçilerin hangi ölçüde kendilerini geliştirmeleri gerektiği ise sezgisel optimizasyon ile belirlenmiştir.Toplamdaki 11 kriter belirlenirken 8 adet tedarikçi firma görüşü ile birlikte literatürden de yararlanılmıştır.Çalışmanın sonucunda ağırlığı en yüksek olan kriter “ürünün kalitesi” olarak belirlenirken en iyi tedarikçinintespiti ve diğer tedarikçilerin optimum durumu da başarı ile tespit edilebilmiştir.

Selecting the Suppliers with TOPSIS and Determining Their Development Status by Using Heuristic Optimization

The number of enterprises engaged in production in Turkey is increasing day by day with the impact ofglobalization. This situation causes an increase in the number of suppliers that retailers can choose. However,some businesses avoid changing suppliers because they are known for the brand of the product they sell intheir region. If cooperation between the suppliers of the relevant brand is disrupted, the enterprise’s salesmay also decrease and the change of the supplier is not looked upon favorably. Since the business cannotchange its supplier, it requests that its supplier improve itself. In this study, which focuses on an enterpriseselling home textile products in the province of Burdur, the problems of determining the best among thesuppliers with which the enterprise cooperates and the extent to which other suppliers should improvethemselves are emphasized. After determining the best supplier using the Analytical Hierarchy Process andTOPSIS, the extent to which other suppliers should improve themselves is determined by heuristicoptimization. The literature and the opinions of eight suppliers are used to determine 11 criteria in total. Asa result of the study, while the criterion with the highest weight is determined to be “quality of the product,”the determination of the best supplier and the optimum status of other suppliers are also successfullydetermined.

PDF

___

Akbel, M. ve Kahraman, H.T. (2020). Çok Amaçlı Meta-Sezgisel Optimizasyon Algoritmalarının Performanslarının Karşılaştırılması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(5), 185-199.
Atalay, M., & Çelik, E. (2017). Büyük Veri Analizinde Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi Uygulamaları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(22), 155-172.
Avcı, T. ve Çınaroğlu, E. (2018). AHP Temelli TOPSIS Yaklaşımı İle Havayolu İşletmelerinin Finansal Performans Değerlemesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 316-335.
Chai, J., Liu, J. N., & Ngai, E. W. (2013). Application of decision-making techniques in supplier selection: A systematic review of literature. Expert systems with applications, 40(10), 3872-3885.
Çakmak, Z., Uzgören, N., & Keçek, G. (2005). Kümeleme Analizi Teknikleri ile İllerin Kültürel Yapılarına Göre Sınıflandırılması ve Değişimlerinin İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 15-36.
Çunkaş M. (2004). Elektrik Makinalarının Genetik Algoritmayla Optimizasyonu. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Dumanoğlu, S., & Ergül, N. (2010). İMKB’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 48, 101-111.
Ertuğrul, İ. & Özçil, A. (2014), “Çok Kriterli Karar Vermede TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Klima Seçimi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 267-282.
Fashoto, S. G., Akinnuwesi, B., Owolabi, O., & Adelekan, D. (2016). Decision support model for supplier selection in healthcare service delivery using analytical hierarchy process and artificial neural network. African journal of business Management, 10(9), 209-232.
Fazlollahtabar, H., Mahdavi, I., Ashoori, M.T., Kaviani, S., Mahdavi-Amiri, N., (2011). A multi-objective decision-making process of supplier selection and order allocation for multi-period scheduling in an electronic market. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 52, 1039-1052.
Fırat, H., & Alpaslan, N. (2019). Sezgisel Algoritmalar Kullanılarak İki Boyutlu Dikdörtgen Şerit Paketleme Probleminin Çözümü. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17), 315-322.
Günay, Z., & Ünal, Ö. F. (2016). Ahp-Topsıs Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi (Bir telekomünikasyon şirketi örneği). PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 37-53.
Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Methods for multiple attribute decision making. In Multiple attribute decision making. Springer, Berlin, Heidelberg, 58-191.
Kaya Keleş, M. ve Keleş, A. E. (2017). Veri Madenciliği Uygulamalarının ve Sezgisel Optimizasyon Algoritmalarının Yapım Yönetimindeki Yeri. Çukurova Üniversiesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32(1), 235-242.
Kerkhoff, E. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Tedarikçi Seçimi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Niranjan, T., Singaravel, B., & Raju, S. S. (2021). Integrated Fuzzy Criteria Evaluation with Metaheuristic Optimization for Green Supplier Selection and Order Allocation. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 1057(1), 012074.
Okwu, M. O., & Tartibu, L. K. (2020). Sustainable supplier selection in the retail industry: A TOPSIS-and ANFIS-based evaluating methodology. International Journal of Engineering Business Management, 12, 1-14.
Özçakar, N., & Demir, H.H. (2011). Bulanık TOPSIS Yöntemiyle Tedarikçi Seçimi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 22(69), 25-44.
Özçelik, T. Ö., & Gündüz, G. (2019). Sezgisel Algoritmaları Kullanarak Raf Optimizasyonu Çalışması ve Bir Yazılım Uygulaması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (16), 977-982.
Özdemir, A. (2007). Tedarikçi Seçiminde Karar Modelleri ve Bir Uygulama Denemesi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 158s., Eskişehir.
Öztürk, D. (2019). Selection of Suppliers Using AHP and TOPSIS Methods: An Application in the Ready-Made Clothing Sector. Journal of Textiles and Engineer, 26(115), 299-308.
Pençe, İ., Tarhan, L., & Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2017). Türk Eğitim Vakfı Bursu Verilecek Uygun Adayların AHP ve TOPSIS Yöntemi Kullanılarak Belirlenmesi: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(1), 37-49.
Pençe, İ., Şişeci Çesmeli, M., Senel, F. A., & Cetisli, B. (2016). A new unconstrained global optimization method based on clustering and parabolic approximation. Expert Systems with Applications, 55, 493-507.
Pramanik, D., Haldar, A., Mondal, S. C., Naskar, S. K., & Ray, A. (2017). Resilient supplier selection using AHP-TOPSIS-QFD under a fuzzy environment. International Journal of Management Science and Engineering Management, 12(1), 45-54.
Saaty, T.L., & Özdemir, M.S. (2003). Negative Priorities in the Analytic Hierarchy Process. Mathematical and Computer Modelling, 37(9-10), 1063-1075.
Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill International Book Company, New York.
Shyjith, K., Ilangkumaran, M., & Kumanan, S., (2008). Multi-criteria Decision-making Aaproach to Evaluate Optimum Maintenance Strategy in Textile Industry. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 14(4), 375-386.
Supçiller, A., & Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13, 1-22.
Şahin, Y. ve Akyer, H. (2011). Ülke Kaynaklarının Verimli Kullanımı: 4×4 Arama ve Kurtarma Aracı Seçiminde AHS ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 72-87.
Tempelmeier, H. (2002). A simple heuristic for dynamic order sizing and supplier selection with time‐varying data. Production and Operations Management, 11(4), 499-515.
Vatansever, K. (2013). Tedarikçi Seçim Kararlarında Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanımı ve Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 155-168.
Wang, J.-W., Cheng, C.-H., Kun-Cheng, H., (2009). Fuzzy hierarchical TOPSIS for supplier selection. Applied Soft Computing, 9, 377-386.
Yayar, R., & Baykara, H.V. (2012). TOPSIS Yöntemi İle Katılım Bankalarının Etkinliği ve Verimliliği Üzerine Bir Uygulama. Business and Economics Research Journal, 3(4), 21-42.