Seda PEHLİVAN, Yasemin YILDIRIM, Çiçek FADILOĞLU

Kanser, Kültür ve Hemşirelik

Sağlık bakım hizmetlerinin sunulması sırasında, kültürel özellikler genellikle ihmal edilebilmektedir. Kültürel yönden uygun bakım; kültürün boyutlarını anlamayı, bütüncül yaklaşıma yönelmeyi, bilgiyi arttırmayı, yaklaşımları değiştirme ve klinik becerileri geliştirme arayışlarını içermektedir. Bir toplumun yaşama biçimi olarak tanımlanabilecek olan kültür, bireylerin sağlık ve hastalığa ilişkin inançlarını, değerlerini ve sosyal tutumlarını etkilediğinden, erken tanı ve tarama programlarına katılmaları, tedaviye yanıtları ve hastalıkla baş etme yöntemleri de kültürel özelliklerinden etkilenmektedir. Kültürel özellikler; ekonomik durum, cinsiyet rolleri, beslenme, kişisel hijyen, meslek, aile yapısı, giyinme, konut düzenlemesi, nüfus politikası, çevre düzenlemesi ve sağlık bakım uygulamaları olarak sıralanabilir. Bu kültürel özellikler, kanser tanısı ve tedavisini doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Beslenme, meslek ve çevre ile kanser arasında ilişki olduğu bilinmektedir. Bunun yanında kültürel özellikler, kanser ile baş etme, hastalığı ve tedaviyi kabul etme durumunu etkilemektedir. Ülkemizdeki gibi kültürel çeşitliliği olan toplumlarda hemşireler, bakım verdikleri hastaların kültürel özelliklerini iyi bilmeli ve bu özellikleri dikkate alan bir bakım planlamalıdır

CANCER, CULTURE AND NURSING

During the submission of health care services, cultural characteristics are generally underestimated. Culturally appropriate care; understanding dimensions of culture, moving towards comprehensive approach, increasing knowledge, changing approaches and improving clinical capabilities. Culture defined as the way of life in a given society, and it affects individuals’ beliefs on health and diseases, values and social behavior. Due to the fact that, early diagnosis, attendance to detection programs, treatment response, and survival are also affected from the features of culture. Cultural features include; economic status, gender roles, nutrition, personal hygiene, profession, family structure, clothing, housing, population politics, environmental arrangements and health care politics. These cultural features affect the diagnosis and treatment of cancer. Also there is relationship between nutrition, profession and environment and cancer. Additionally, cultural features affect diseases and treatment acceptance and surviving with cancer. Nurses providing health care services in multi-cultural countries as our country need to know cultural features of the patients and must be taken into account while planning care these features

Keywords:

cancer, culture, nursing,

PDF

___

Itano JK. Culturel Diversity Among Individuals with Cancer. in Cancer Nursing. Yarbro CH, Wujcik D, Gobel BH. Eds. 7.th. ed, USA, Jones and Bartlett Publishers. 2011, pp.71-94.

Doolen J, York NL. Cultural differences with end-of-life care in the critical care unit. Dimens Crit Care Nurs 2007;26:194-8.

Williamson M, Harrison L. Providing culturally appropriate care: a literature review. Int J Nurs Stud 2010;47:761-9.

Wiener L, McConnell DG, Latella L, Ludi E. Cultural and religious considerations in pediatric palliative care. Palliat Support Care 2012;22:1-21.

Huang YL, Yates P, Prior D. Factors influencing oncology nurses’ approaches to accommodating cultural needs in palliative care. J Clin Nurs 2009;18:3421-9.

Mazanac P, Kitzes J. Cultural Competence in Hospice and Palliative Care. in Hospice and Palliative Care. Forman WB, Kitzes JA, Anderson RP, Sheehan DK. Eds. 2. ed, USA, Jones and Bartlett Publishers. 2003, pp.177-91.

Temel Bayık A. Kültürlerarası (çok kültürlü) hemşirelik eğitimi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;11:92-101.

Tortumluoğlu G. Trankültürel hemşirelik ve kültürel bakım modeli örnekleri. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004;8:47-57.

Sagar P. Madeleine Leininger’s Theory of Culture Care Diversity and Universality. in Transcultural Nursing Theory and Models. Springer Publishing Company, 2012, pp.1-20.

McEvoy M. Culture & spirituality as an integrated concept in pediatric care. MCN Am J Matern Child Nurs 2003;28:39-43; quiz 44.

Leininger M. Culture care theory: a major contribution to advance transcultural nursing knowledge and practices. J Transcult Nurs 2002;13:189-192.

Tanrıverdi G, Bayat M, Sevig U, Birkök C. Evaluation of the effect of cultural characteristics on use of health care services using the ‘Giger and Davidhizar’s transcultural assessment model: a sample from a village in eastern Turkey. DEUHYO ED 2011;4:19-24.

Woods M. Cultural safety and the socioethical nurse. Nursing Ethics 2010;17:715-25.

Tortumluoğlu G, Okanlı A, Özer N. Hemşirelik bakımında kültürel yaklaşım ve önemi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, www. insanbilimleri.com, 07.10.2004.

Kuğuoğlu S. Transkültürel Hemşirelik. In: Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım Ayfer Karadakovan, Fatma Eti Aslan Eds. Adana, Nobel Kitabevi. 2011, pp.91-104.

Bolsoy N, Sevil Ü. Sağlık-hastalık ve kültür etkileşimi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006;9:78-87.

Sayan A. Kültür ve sağlık. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1999;2:50-2.

Moore RJ, Spiegel D. Cancer, Culture, and Communication. New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers, 2004.

Dennis K, Duncan G. Spiritual care in a multicultural oncology environment. Curr Opin Support Palliat Care 2012;6:247-53.

Navon L. Cultural views of cancer around the world. Cancer Nurs 1999;22:39-45.

Schulmeister LK. Culturel Issues in Cancer Care. in Oncology Nursing: Assessment and Clinical Care. Miaskowski C, Buchsel C. Eds. Mosby. 1999:383-401.

Kasper D, Braunwald E, Fauci AS, Hauser SL, Longo DL, Jameson JL. Harrison’s Principles of Internal Medicine. New York, McGraw-Hill Companies. 2005.

Ford JL. Racial and ethnic disparities in human papillomavirus awareness and vaccination among young adult women. Public Health Nurs 2011;28:485-93.

Campesino M, Saenz DS, Choi M, Krouse RS. Perceived discrimination and ethnic identity among breast cancer survivors. Oncol Nurs Forum 2012;39:E91-100.

Nalbant H. Bir Kültür Örüntüsü Olarak Ülkemiz ve Sağlık. Kentsel Bölgede Sağlık Örgütlenmesi: Çok Sektörlü Yaklaşım Aile Hekimliği Ülkemiz İçin Uygun Bir Model Midir? Eskiocak M. Eds. Birinci Baskı, Ankara, Türk Tabipleri Birliği Yayınları. 2007, pp.85-90.

Uçar T, Uzun Ö. Meme kanserli kadınlarda mastektominin beden algısı, benlik saygısı ve eş uyumu üzerine etkisinin incelenmesi. Meme Sağlığı Dergisi 2008;4:162-8.

Reis N. Jinekolojik kanser ve tedavilerinin kadın cinsel sağlığına etkileri. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003;7:35-40.

Tanrıverdi G, Bedir E, Seviğ Ü. Cinsiyetin sağlıkla ilgili bazı davranış ve görüşler üzerindeki etkisi. Kor Hek 2007;6:435-40.

Kissal A, Beşer A. Knowledge, facilitators and perceived barriers for early detection of breast cancer among elderly turkish women. Asian Pacific J Cancer Prev 2011;12:975-84.

Tang TS, Solomon LJ, Yeh CJ, Worden JK. The role of cultural variables in breast self-examination and cervical cancer screening behavior in young Asian women living in the United States. J Behav Med 1999;22:419-36.

Giray H, Ünal B. Kanser epidemiyolojisi. Sağlık ve Toplum Dergisi 2007;3:10-8.

Birand AL, Knop JM. Kanserin görülme sıklığı ve epidemiyolojisi. (Çeviri: S. Aban). Hemşireler İçin Kanser El Kitabı. Ankara, IV. Akşam Sanat Okulu Matbaası, 1996:10-21.

Parker SL, Davis KJ, Wingo PA, Ries LA, Heath CW Jr. Cancer statistics by race and ethnicity. CA Cancer J Clin 1998;48:31-48.

National Cancer Institute. Cancer statistics review 1973-1989. Including a report on the status of cancer control. National Institutes of Health, Public Health Service, 1989.

Castro FG, Alarcón EH. Integrating Cultural Variables into Drug Abuse Prevention and Treatment with Racial/Ethnic Minorities. Journal of Drug Issues 2002;32:783-810.

Ucan O, Pehlivan S, Ovayolu N, Sevinc A, Camci C. The use of complementary therapies in cancer patients: a questionnaire- based descriptive survey from southeastern Turkey. Am J Clin Oncol 2008;31:589-94.

Güran Ş. Kanserden Korunma. Gülhane Tıp Dergisi 2005;47:324-6.

Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Ankara, Sistem Ofset, 2004:243-306.

Tanrıverdi G, Okanlı A, Şıpkın S, Özyazıcıoğlu N, Akyıl R. The Evaluation of the cultural differences experienced by nursing and midwifery students in nursing. DEUHYO ED 2010;3:117-22.

Bilir N. Mesleksel kanserler. in Türkiye’de Kanser Kontrolü. Murat Tuncer Eds. Ankara, Onur Matbaacılık. 2007, pp.243-50.

Üskent N. Kanserden korunma ve kanser taraması. In: İç Hastalıkları Onkoloji. Çetin Erol Eds. Ankara, MN Medikal & Nobel. 2011, pp.7-14.

Karaoğuz H. Kanser epidemiyolojisi. In Temel İç Hastalıkları. İliçin G, Ünal S, Biberoğlu K ve ark. Eds. Ankara, Güneş Kitabevi. 1996, pp.1395-406.

Aksoy M. Beslenme ve Kanser. In: Türkiye’de Kanser Kontrolü. Murat Tuncer Eds. Ankara, Onur Matbaacılık. 2007, pp.189-98.

Ar C. Bağışıklığı baskılanmış hastaların hastane enfeksiyonlarından korunması. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi 2008;60:239-53.

Sober AJ, Koh HK, Wittenberg GP, Washington CV. Melanoma ve Diğer Kanserler. In: Harrison İç Hastalıkları Prensipleri. Yahya Sağlıker Çeviri Eds. İstanbul, Nobel Kitabevleri. 2004, pp.554-9.

Karadakovan A. Dermatolojik Hastalıklar. In: Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım Ayfer Karadakovan, Fatma Eti Aslan Eds. Adana, Nobel Kitabevi. 2011, pp.1053-74.

Maguire AM, Abaan S. Cilt Kanserleri. In Hemşireler İçin Kanser El Kitabı. Nurgün Platin Çeviri Eds. 1996, pp.313-25.

Çelik İ. Çevre ve Kanser. 10. Ulusal İç Hastalıkları Kongre Kitabı, Antalya, 2008, p.109-10.

İlbars Z. Kültür ve stres. Kriz Dergisi 2(1):177-9.

Molassiotis A, Fernadez-Ortega P, Pud D, Ozden G, Scott JA, Panteli V, et al. Use of complementary and alternative medicine in cancer patients: a European survey. Ann Oncol 2005;16:655-63.

Algier LA, Hanoglu Z, Ozden G, Kara F. The use of complementary and alternative (non-conventional) medicine in cancer patients in Turkey. Eur J Oncol Nurs 2005;9:138-46.

Scott JA, Kearney N, Hummerston S, Molassiotis A. Use of complementary and alternative medicine in patients with cancer: a UK survey. Eur J Oncol Nurs 2005;9:131-7.

Montbriand MJ. Herbs or natural products that decrease cancer growth part one of a four-part series. Oncol Nurs Forum 2004;31:E75-90.