Nihal Gördes AYDOĞDU, Zuhal BAHAR, Kubra Pınar GURKAN, Ayşe ÇAL, Dilay AÇIL, Burcu CENGİZ

Hemşirelik Alanında Deneysel Türde Yapılan Doktora Tezlerinin Araştırma Etiği Açısından İncelenmesi: Türkiye Örneği

Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de deneysel ve yarı deneysel tipte yapılan hemşirelik alanındaki doktora tezlerinin araştırma etiği açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Retrospektif ve tanımlayıcı olarak yapılan bu çalışmada, tezlere Yükseköğretim Kurumunun internet sitesi olan “Ulusal Tez Merkezi” sayfası taranarak ulaşılmıştır. Araştırmada, hemşirelik alanında deneysel/yarı deneysel araştırma tasarımı ile yapılan doktora tezlerinin tam metinleri taranmıştır. Tezler, araştırmacılar tarafından literatür ışığında geliştirilen bir anket formu ile değerlendirilmiştir. Veriler SPSS 21.0 yazılımı kullanılarak sayı ve yüzde olarak değerlendirilmiştir.Bulgular: Çalışma kapsamında 1985-2016 yılları arasında ulusal tez merkezinde hemşirelik alanında 720 doktora tezine ulaşılmış; kriterlere uyan 470 tez incelenmiştir. İncelenen tezlerin%59.1’inin deneysel türde, %90.2’sinin kurum izni ve %85.5’inin etik kurul onayı aldığı %65.3’ünün bilgilendirilmiş onam formu olduğu saptanmıştır. Tezlerin%89,6’sı bilgilendirilmiş onam formlarında katılımcılara ait verilerin nasıl saklanacağını belirtmezken; %51.8’inde bilgilerin gizli tutulacağı yönünde bir beyan vardır. Sonuç: Hemşirelik alanında ülkemizde deneysel ve yarı deneysel tasarımda yapılan doktora tezlerinin uluslararası kabul görmüş yayın etiği ve özellikle bilgilendirilmiş onam alma kuralları çerçevesinde eksiklikleri olduğu görülmektedir. Bu nedenle yeni araştırmacılara lisans ve lisansüstü eğitimleri sırasında araştırmanın yürütülmesi ve yayınlanması süreciyle ilgili etik kuralların ve Helsinki Bildirgesi’ne göre onamlarda yer alması gereken bilgilerin öğretilmesi önerilmektedir

Investigation Into Research Ethics of Doctoral Theses Within The Experimental Field In Nursing: The Case In Turkey

Aim: In this study, the dissertation research ethics as applied to experimental and quasi-experimental studies undertaken in the field of nursing in Turkey were examined.Materials and Methods: It is a retrospective and descriptive study. The theses were accessed by browsing the “National Thesis Center” of the Higher Education Institution. For the research, the full texts of doctoral dissertations undertaken with an experimental / semi-experimental research design within the nursing field were studied. The theses were evaluated by using a questionnaire developed by the researchers in the light of the existing nursing literature. The data were evaluated as absolute numbers and percentages using the SPSS 21.0 software.Findings: 720 doctoral theses that fell within the scope of the study were accessed from the nursing theses held in the national thesis center for 1985-2016; then 470 theses matching the criteria were examined closely. It was determined that 59.1%of the theses examined employed an informed consent form and were of experimental type, 90.2%of them had obtained institutional permission and 85.5%of them had been approved by an ethics committee. 89.6%of the theses do not indicate in the informed consent forms how the participants’ data were to be held; 51.8%contain a declaration that information will be kept confidential.Conclusions: It is noted that doctoral dissertations in the field of nursing undertaken with an experimental or semi-experimental design in Turkey are missing from internationally accepted publications and, in particular, from the framework of procedures for obtaining informed consent. It is recommended that new researchers be trained during their undergraduate and postgraduate education in how to conduct research and be instructed in the ethical standards and information that must be included in declarations, in accordance with the Helsinki Declaration

Keywords:

Doctoral thesis, research ethics, nursing,

PDF

___

Esin N. Hemşirelik Araştırmalarında Etik. İçinde:Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik. Ed: Erdoğan S, Nahcivan N ve Esin N. Nobel tıp kitabevi. 2015; 2.baskı:315-31.

Aydın A. Araştırma ve Yayın Etiğinde araştırmacının değerler sistemi. İçinde: Tübitak Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık 7.Ulusal Sempozyumu Kitabı. Ed: O.Yılmaz. Openajans, Ankara, 2009.

Özcan M, Balcı Y. Akademisyenlerin araştırma ve yayın etiğine ilişkin düşünceleri. İş Ahlakı Dergisi. 2016;9:93-115.

Büken N. Opinions about the future of Clinical Trial in Turkey. Journal of Clinical and Experimental Investigations. 2016;7:258-64.

Maya İ. Akademisyenlerin meslek ahlakına aykırı olan davranışlara ilişkin algıları (ÇOMÜ eğitim fakültesi örneği).Turkish Studies. 2013;8,491-509.

Shrivastava SR, Shrivastava P, Ramasamy J. Informed consent in clinical research. CHRISMED Journal of Health and Research. 2015;1;2:183.

Namal F, Demirci M, Keleş Ş. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri’nde Çalışan Araştırma Görevlilerinin, Araştırma ve Yayın Etiği Açısından Karşılaştıkları Zorluklar ve Özyeterlikleri ile İlgili Görüşleri. Türkiye Biyoetik Dergisi. 2017;4:52-73.

Erdem AR. Bilim İnsanı Yetiştirmede Etik Eğitimi. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi. 2012;2:25-32.

Bayık A. Hemşirelik Araştırmalarında Etik. İçinde: Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri. Editör: Erefe İ. 2002; 1.Baskı:15-45.

Esin N. Hemşirelik Araştırmalarında Etik.İçinde:Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik. Ed: Erdoğan S, Nahcivan N ve Esin N. Nobel tıp kitabevi. 2015; 2.baskı:315-31.

Özlü ZK, Kılıç M, Yayla A. Cerrahi Aydınlatılmış Onam Hakkında Hastaların Bilgi Düzeyinin İncelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2015;2:318-28.

Er RA, Şenses MÖ, Akpınar A, Ersoy N. Ortopedide Aydınlatılmış Onama Ait Etik Sorunlar: Kocaeli’den Bir Örnek. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2011;31:455-63.

Kırkkılıç, H. A., Sevim, O., Söylemez, Y. Akademisyenlerin Bilimsel Araştırma Tutumlarının Akademik Etik Değerler Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2015;9: 375-90.

Kurt E, Türker T. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Diş Hekimlerinin Aydınlatılmış Onam Konusundaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Dental Journal. 2015;18:56-70.