“Kapımızdaki Çocuklar”: Dönme Dolap’tan Çocuk Coğrafyalarına Bakış

Dönme Dolap farklı coğrafyalardaki iki farklı çocukluk deneyimi üzerinden bir göç yolculuğunun yankılarını ele alan resimli bir kitaptır. Bu çalışmada Dönme Dolap göstergebilimsel analize tabi tutularak göçmenlere yönelik „Kapımızdaki Yabancılar“ tartışmasına atıfla çocuk coğrafyalarının eleştirel bir değerlendirilmesi yapılacaktır. Tülin Kozikoğlu’nun kaleme aldığı Hüseyin Sönmezay’ın resimlediği eser bu çalışmanın analiz nesnesidir. Gündelik hayatın mekânsal pratiği yerinden edilmiş çocuklar üzerine düşünme imkânı vermektedir. Çalışmada çocuk coğrafyaları tartışmasından hareketle zorunlu göçün yola çıkış, yol ve varış noktası olan genellenebilir üç aşamasıyla paralel üç farklı mekânsal görüngüsü tespit edilmiştir. Bunlar ev, kentsel mekân, karşılaşma mekânlarıdır. Çalışmanın alana çocuk edebiyatı ve çocuk coğrafyaları ilişkisini kurması ve göç olgusuna çocuk deneyimi üzerinden yaklaşması sebebiyle katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yerinden Edilmiş Çocuklar, Göç, Göstergebilim, Çocuk Coğrafyaları

“Children at Our Door”: An Insight into Children’s Geographies from The Ferris Wheel

The Ferris Wheel is a picture book that deals with a migration journey through two different childhood experiences in different geographies. In this paper, The Ferris Wheel will be subjected to semiotic analyses and a critical approach of childrens’s geographies with reference to the debate "Strangers at Our Door". The book written by Tülin Kozikoğlu and illustrated by Hüseyin Sönmezay is the analytical subject of this study. The spatial practice of everyday life provides the opportunity to think about displaced children. Based on the children geographies approach, the study determined three different spatial phenomena in parallel with the three generalizable periods of the forced migration: departure, journey, and destination. These are home, urban space, and spaces of encounter. The study contributes to the field a perspective on the relationship between children's literature and children's geographies and approaches the experience of displaced children.

Keywords:

Children’s Geographies, Displaced Children, Migration, Semiotic,

PDF

___

Adıgüzel, Y. (2012). Esenler’de Yaşamak, Memlekette Ölmek: Göç ve Kente Uyum Sürecinde Hemşehrilik. Kentleşme ve Aidiyet Ekseninde Esenler’i Anlamak. Murat Şentürk (Ed.). İstanbul: Esenler Şehir Düşünce Merkezi Yayınları. s.185-221.
Akbaş E. ve Topçuoğlu A. (2009). Modern Çocukluk Paradigmasının Oluşumu- Eleştirel Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet. 20(1), s.95-103.
Archambault, J. (2012) ‘It Can Be Good There Too’: Home and Continuity in Refugee Children's Narratives of Settlement. Children's Geographies. 10(1), s.35-48. http://dx.doi.org/10.1080/14733285.2011.638177.
Arıcı, M. R. ve Işıtan, S. (2021). Göç ve Mülteci Konulu Resimli Çocuk Kitaplarının İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, s.683-713. https://doi.org/10.37669/milliegitim.958764.
Atasü Topçuoğlu, R. (2014). Hayatı Değiştirmek için Yola Çıkanlar- Yola Çıkınca Değişen Hayatlar: Bir Müracaatçı Grubu Olarak Göçmen Çocuklar. Toplum ve Sosyal Hizmet. 25 (1), s.89-108.
Bachelard, G. (2014). Mekânın Poetikası. (çev. Alp Tümertekin,). İstanbul: İthaki Yayınları.
Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. (çev. Berke Vardar, Mehmet Rifat). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Barthes, R. (2018). Çağdaş Söylenler. (çev. Tahsin Yücel). İstanbul: Metis Yayınları.
Barthes, R. (2022). Görüntünün Retoriği, Sanat ve Müzik. (çev. Ayşenaz Cengiz- Ömer Albayrak). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Başcıllar, M. (2020). Migration, Social Cohesion and Unaccompanied Children in the Context of Social Work . Toplum ve Sosyal Hizmet, 31 (2), s.726-742. https://doi.org/10.33417/tsh.662978.
Bauman, Z. (2018). Kapımızdaki Yabancılar. (çev. Emre Barca). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bilgin, N. (1984). Çocuk(lar) ve Mekânlar, Mimarlık, 22 (9), s.18-22.
Bircan, U. (2015). Roland Barthes ve Göstergebilim, SBARD, 13(26), s.17- 41.
Bozok, N. ve Bozok, M. (2018). “Göçmen İstekleri” Yaklaşımı Işığında Beykoz, Karasu Mahallesindeki Refakatsiz Afgan Göçmen Çocukların Yaşamlarını Sürdürme Mücadeleleri. Moment Dergi. Yaratıcı Endüstriler ve Yaratıcı Emek, s.416-440. https://doi.org/10.17572/mj2018.2.416440.
Bulut, S. (2018). Çocuk Edebiyatına Sığınanlar: Zorunlu Göç Öyküleri. OPUS International Journal of Society Researches, 8 (14), s.383-410. https://doi.org/10.26466/opus.406296.
Butler, J. (2005). Kırılgan Hayat Yasın ve Şiddetin Gücü. İstanbul: Metis Yayınları.
Buz, S. (2007). Göçte Kadınlar: Feminist Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(2), s.37-50.
Buz, S. ve Dikmen, A. (2021). Zorunlu Göçe Maruz Kalan Bireylerin Psikososyal İyilik Hali. Toplum ve Sosyal Hizmet. 32(1), s.227-250. https://doi.org/10.33417/tsh.728689.
Culler, J. (2008). Barthes, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Cummins, A. (2016). Refugees and Immigrants in Children’s Fiction New Books to Build Understanding Across Borders. A Journal of the Texas Council of Teachers of English Language Arts. (46)2, s.24-29.
Çelik, Ç. ve İçduygu, A. (2018). Schools and Refugee Children: The Case of Syrians in Turkey. International Migration. (57)2, s.253-267. https://doi.org/10.1111/imig.12488.
Danış, D. (2018, Aralık). Türkiye’de Kent Mültecileri ve Misafirperverlik. TESEV. https://www.tesev.org.tr/wpcontent/uploads/rapor_Turkiyede.Kent_.Multecileri.ve_.Misafirperverlik.Didem_.Danis_.pdf (Erişim Tarihi: 1.7.2023)
Demir, O.Ö., Atasü Topçuoğlu, R., ve Akgül, A. (2015). Küreselleşen Dünyada “Satılık Göçmen Çocuklar”. Global Politika ve Strateji Rapor. No:3.
Demir, N. (2021). Mülteci Çocukların Sosyalleşmelerinde Öğretmenlerin Rolü Üzerine Nitel Bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 38 (2), s.390-400. https://doi.org/10.32600/huefd.891661.
Dikbıyık, N. (2021, Aralık). Çocuğun Deneyimlediği Mekân Üzerinde Sokağın Etkisi. ICONSAD’21.
Doğan, H.ve Buz, S. (2022). Göç Sürecinde Ergen Olmak. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 12 (3), s.2797-2822. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1087253.
Dolan, A. (2014). Intercultural Education, Picture Books and Refugees: Approaches for Language Teachers. Children’s Literature in English Language Education Journal. 2(1), s.92-109.
Dusak, H. (2023). Şanlıurfa’da Çalışma Hayatındaki Suriyeli Çocukların Yaşadığı Problemler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. (çev. Süleyman İrvan). Ankara: Bilim ve Sanat.
Gencer, T. E. (2017). Göç ve Eğitim İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme: Suriyeli Çocukların Eğitim Gereksinimi ve Okullaşma Süreçlerinde Karşılaştıkları Güçlükler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10(54), s.838-851. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175434652.
Gencer, T. E. ve Karagöz, D. (2016). Mülteci Çocukların Mekânsal ve Psiko-sosyal Yoksunlukları: Kentsel Alanlarda Mülteci Çocuk Olmak. A. Çolpan Kavuncu (Ed.). Kentsel Güvenlik ve Çocuk Suçluluğu (s.37-48). Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
Grimshaw, L. ve Mates, L. (2022). It’s Part of Our Community, Where We Live: Urban Heritage and Children’s Sense of Place. Urban Studies, 59(7), s.1334–1352. https://doi.org/10.1177/00420980211019597.
Gülerce, H. (2020). Göç ve Belirsizlik: Eşleri Kayıp Suriyeli Sığınmacı Kadınlar. İnsan ve Toplum, 10 (3), s.217-221.
Harunoğulları, M. (2016). Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçiler ve Sorunları: Kilis Örneği. Göç Dergisi, 3(1), s.29-63. https://doi.org/10.33182/gd.v3i1.554.
Holt L. ve Holloway S. L. (2006). Editorial: Theorising Other Childhoods in a Globalised World. Children's Geographies. 4(2), s.135-142. https://doi.org/10.1080/14733280600806817.
Huijsmans, R. (2011). Child Migration and Questions of Agency. Development and Change. 42(5), s.1307-1321. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-7660.2011.01729.x.
İgit, A. (2022). Savaşa Maruz Kalanları Konu Edinen Resimli Kitapların Görsel Göstergebilimsel Yöntem Aracılığıyla Çözümlenmesi: Dönme Dolap Örneği. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 2(26), s.495-517. https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1164686.
James, S. (1990). Is There a ‘Place’ for Children in Geography?. Area. 22(3), s.278–283.
Kalelioğlu, M. (2021). Göstergebilim Kuramının Genel Bir Değerlendirmesi, Türkiye’deki Yeri ve Önemi. Söylem Filoloji Dergisi. 6 (1), s.189-200. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.875738.
Karakurt, Z. ve Gülerce, H. (2022). “Suriyeli Sığınmacı Kadınların Yaşadığı Toplumsal Cinsiyete Dayalı Sorunlar ve Belirsizlik” Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 53, s.143-155. https://doi.org/10.30794/pausbed.1058828.
Karataş K., Rittersberger-Tılıç H., Atasü-Topçuoğlu R ve Demir O. Ö. (2014). Türkiye’de Refakatsiz Çocuklara Erişim ve Çocuğun Yüksek Yararına Yönelik Hizmet Sunumunun Teşvik Edilmesi Projesi. Değerlendirme Raporu.
Katz, C. (1994). Textures of Global Changes: Eroding Ecologies of Childhood in New York and Sudan. Childhood: A Global Journal of Childhood Research, 2, s.03–10. https://doi.org/10.1177/090756829400200108.
Katz, C. (2004). Growing Up Global: Economic Restructuring and Children's Everyday Lives. University of Minnesota Press. Minneapolis.
Kaya, M. (2017). Türkiye’deki Suriyeliler: İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar. İstanbul: Hiperlink.
Kaya, M. (2019). Kent ve Göçmen Ekolojisi. Kent Tartışmaları ve Yeni Yaklaşımlar. Özcan Sezen ve Ahmet Kayan (Ed.). Ankara: Orion Kitabevi.
Kaya, H., Baykuzu-Gündüz, G. ve Erden, G. (2020). Mülteci ve Sığınmacı Çocuklarda Yüksek Yararın Değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(2), s.764-790. https://doi.org/10.33417/tsh.649514.
Kıyıcı, G. (2016, Mayıs 28-29). Ev Mekânı ve Sınırlarının Anlamları Üzerine. İç ve Dış Arasındaki Çeper Temalı Ulusal Mekân Tasarımı Sempozyumu Bildiri Kitabı.
Kozikoğlu, T. ve Sönmezay H. (2020). Dönme Dolap, İstanbul: Doğan Egmont.
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Blackwell, UK.
Lefebvre, H. (2004). Rhythmanalysis: Space, Time and Everyday Life. Continuum. London, UK.
Lordoğlu, K.,ve Aslan, M. (2018). Görünmeyen Göçmen Çocukların İşçiliği: Türkiye’deki Suriyeli Çocuklar. Çalışma ve Toplum, 2018/2, s.715-732.
Nel, P. (2018). “Migration, Refugees and Diaspora in Children’s Literature, Children’s Literature Association Quarterly, 43(4), s.357-362.
Ok Şehitoğlu, B. (2022). Göçmen Hafızasının Fenomenolojik Desen ile İncelenmesi: İstanbul’daki Suriyeli Göçmenler. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 41(2), s.451-485. https://doi.org/10.26650/SJ.2021.41.2.0050.
Onur, B. (2021). Çocukluğun Coğrafyaları. İstanbul: İmge Kitabevi.
Özbek, A. (5 Eylül 2020)., Savaş, Göç ve Dünyanın Farklı Şehirlerinde İki Çocuk, https://m.bianet.org/bianet/kitap/230292-savas-goc-ve-dunyanin-farkli-sehirlerinde-iki-cocuk.(Erişim Tarihi: 18.09.2022)
Öztokat, N. (1999). Görsel Nesnelerin Çözümlenmesinde Göstergebilimsel Yöntem. Dilbilim Araştırmaları Dergisi. 10, s.143-152.
Rifat M. (2020). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Sallan Gül, S., Türkmen, E., ve Kâhya Nizam, Ö. (2019). Türkiye’de Emeğin En Savunmasız Hali: Şanlıurfa’da Suriyeli Mülteci Çocuk İşçi Olmak. Çalışma ve Toplum Dergisi, 61, s.917-940.
Selçuk, O., Güzel, B. ve Buz, S. (2021). Türkiye’de Sığınmacı Çocukların Eğitimine İlişkin Engellerin Fenomenolojik Yaklaşımla Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi. 50(1), s.359-383. https://doi.org/10.37669/milliegitim.960459.
Severcan, Y. C. (2015). Çocukların Gözünden Çocuk Dostu Yer Kavramı ve Yaşanılan Çevrelerin Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği. İDEALKENT, 6 (17), s.140-181.
Severcan, Y. C. (2017). Changing Places, Changing Childhoods: Regeneration and Children’s Use of Place in Istanbul. Urban Studies, 55(10), s.2179–2196. https://doi.org/10.1177/0042098017711395.
Shubin, S. ve Lemke, M. (2020). Children Displaced across Borders: Charting New Directions for Research from Interdisciplinary Perspectives. Children’s Geographies. (18)5, s.505-510.
Şahin, K. (1984). Çocuğun Yasaklı Mekânı Üzerine Notlar. Mimarlık, 22(9), s.18-22.
Şahinöz, C. ve Gülerce, H. (2022). Göçmen Bavulu. İstanbul: Lejand Yayınları.
Şen, Ü. (2020). Peronun Biletsiz Yolcuları: Göç, Çocuk, Edebiyat. Çocuk Edebiyatı (ed. Esra Nur Tiryaki, Başak Uysal). Ankara: Nobel Yayınları.
Şirin, M. R. (2022). Çocuk, Çocukluk ve Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Uçan At Yayınları.
Tatlıcıoğlu, O. (2019). Suriyeli Çocukların İyi Olma Hallerinin İncelenmesi: Altındağ Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Tibet, E. E. (2018). Refakatsiz Suriyeli Bir Çocuğun Mahalleli Olma Hakkı ve Sokaklarla İmtihanı: “Ben Dilenci değilim, İstanbulluyum”, Beyond İstanbul Mekânda Adalet ve Çocuk.
Topal, A. H. (2015) Geçici Koruma Yönetmeliği ve Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (1), s.05-22
UNİCEF (2021). Child Displacement.https://data.unicef.org/topic/child-migration-and-displacement/displacement/ (Erişim Tarihi: 01.07.2023)
UNHCR (2022). Global Trends: Forced Displacement in 2022. www.unhcr.org/global-trends-report-2022 (Erişim Tarihi: 01.07.2023)
Uysal, A. (2015). Çocuk Coğrafyaları ve Çocukların Gündelik Mekânları. İDEALKENT, 6 (17), s.46-61.
Vardar, B. (1998). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual.
Yarwood R. ve Tyrrell N. (2012) Why Children's Geographies?. Geography, (97)3, s.123-128. http://dx.doi.org/10.1080/00167487.2012.12094350.
Yılmaz Eren, E. (2016). Geçici Koruma Statüsü ve Türkiye’deki Suriyelilere Sağlanan Hizmetlere İlişkin Bir Değerlendirme. Middle East Journal of Refugee Studies, 1 (2), s.109-139. https://doi.org/10.12738 /mejrs.2016.1.2.0004.
Yücel, T. (2008). Yapısalcılık. İstanbul: Can Yayınları.