FRANZ KAFKA’NIN ‘DÖNÜŞÜM’ ADLI ESERİNİN SOSYOLOJİK AÇIDAN ANALİZİ
Sanayileşmenin hızlandığı bir dönemde kaleme aldığı hikâye ve romanlarla imgeyi düşüncenin hizmetine sunan Franz Kafka (1883- 1924), birçok eserinde olduğu gibi ‘dönüşüm’ adlı öyküsünde de toplumsal ilişkilerin değişmesinden kaynaklanan sorunları eleştirel bir biçimde işlemiştir. Bu nedenle çalışmada, Kafka’nın ‘dönüşüm’ adlı öyküsündeki modern topluma ilişkin görüşleri Marcel,Marx, Weber gibi modern toplumlara karşı eleştirel yaklaşımlar sergileyen filozof ve sosyologların görüşleri bağlamında incelenmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde toplumsal ilişkiler konusuna ikinci bölümünde ise yabancılaşma konusuna yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda Kafka’nın ‘dönüşüm’ adlı öyküsünde modern topluma ilişkin eleştirilerini daha çok yabancılaşma kavramı ekseninde yaptığı tespit edilmiştir. Felsefe tarihinde kökeni Antik Yunan filozoflarına kadar dayanan yabancılaşma kavramı, sanayileşmenin hızlanması ve teknolojik unsurların devreye girmesiyle birlikte 19. yüzyıldan sonra daha yoğun bir biçimde ele alındığından türlerine ayrılarak daha ayrıntılı bir biçimde tanımlanmaya başlanmıştır. Ekonomik etkenleri ön plana çıkartan yabancılaşma, toplumsal nedenlerin önemini vurgulayan yaklaşıma göre yabancılaşma, teknolojik faktörleri ön plana çıkartan yabancılaşma ve felsefi- varoluşçu öğretilerin yaklaşımına göre yabancılaşma bu türler arasında yer almaktadır. Çalışmanın sonunda Kafka’nın ‘dönüşüm’ adlı öyküsünde modern topluma ilişkin eleştirilerini en çok ekonomik etkenleri ön plana çıkartan yabancılaşma açısından ele aldığı da tespit edilmiştir. Çünkü ‘dönüşüm’ adlı öyküde yabancılaşmanın kaynağında daha çok ekonomik nedenlerle bireyin kendi emeğine ve özüne yabancılaşması temalarına yer verildiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler:
Toplumsal İlişkiler, Yabancılaşma, Modernleşme, Sanayileşme
___
- Aydın, Derya Güler (2010). “Kapitalizmde Bireyin Sorgulanması: Yabancılaşma ve Demir Kafes”. Amme İdaresi Dergisi 43 (2): 17- 32.
- Aytaç, Ömer (2005). “Modern Bürokrasiler ve Yabancılaşma Ethosu”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2 (15): 319-348.
- Bayraktar, Fulya (2004). Gabriel Marcel’de ‘Bağlanma’. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cevizci, Ahmet (1997). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Ekin Yayınları.
- Çiçek, Buri (2015). "Franz Kafka’nın Eserlerinde Yabancılaşma Problemi."Beytulhikme: An International Journal of Philosophy 5.1: 141-162.
- Erdem, Ziya (2005). “Sanayi İşçisinden Bilgi İşçisine: Yeni Ekonomi’nin Değişen İşçi Tipi” Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 49: 541-566.
- Gündüz, Uğur (2011). "Kafka Metinlerinde İletişim, İletişimsizlik ve Yabancılaşma Olgusu Üzerine..." Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 7.1: 83-95.
- Kafka, Franz (2014). Dönüşüm. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kafka, Franz ve Nabokov, Vladimir (2014). Dönüşüm. Çev: V. Çorlu ve S. Kılıç. İstanbul: İthaki Yayınevi.
- Koç, Emel (2004). Gabriel Marcel ve Sadakat. Ankara: Art Yayınları.
- Marx, Karl (2010). Kapital. Çev: M. Selik ve N. Satlıgan. İstanbul: Yordam Kitap.
- Ollman, Bertell (2008). Yabancılaşma. Çev: A. Kars. İstanbul: Pasifik Ofset.
- Oraliş, Meral (2009). "Bedende Açan Çiçekler-Franz Kafka’nın Yara İmgesi." Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi 21: 13-30
- Ritzer, George (2014). Klasik Sosyoloji Kuramları. Çev: H. Hülür. Ankara: De Ki Basım-Yayım.
- Tükel, İrem (2012). “Modern Örgütlerde Yabancılaşma ve Kafka’nın “Dönüşüm” Romanının Bu Bağlamda Analizi” Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2 (1): 34-50.
- Ulusoy, Hayriye (1988). “Sanayi Örgütü İşçileri ve İşe Yabancılaşma”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi XXXII 1-2: 77-84.
- Yalçınkaya, Timuçin (2001). “Sanayi ve Bilgi Toplumlarında Rekabet Ekonomisi” Rekabet Bülteni Dergisi: 1- 13.
- Zincirkıran, Mehmet (2015). Sosyoloji. Bursa: Dora Yayınları.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2000
- Yayıncı: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü