Bu çalışmada failin amacı ile cezanın niteliği arasındaki ilişki konu edilmektedir. Faili suça iten saikler ve cezanın niteliği konusundaki düşüncelere yer verilmekte, İslam hukukundaki cezalar ile failin suç işlerken güttüğü amaç arasındaki ilişkinin varlığı değerlendirme konusu yapılmaktadır. Kur’an ve Sünnet’te ayrıntılı olarak açıklanan, kasten adam öldürme, zina, iffete iftira, hırsızlık (serika), terör (hırâbe), sarhoşluk verici maddeleri kullanma ve dinden dönme (irtidad) suçları karşılığında öngörülen cezalar, failin amacı penceresinden ele alınmakta, insan fıtratı ve suç olgusu ile cezalar arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Failin amacının hesaba katılmasının cezaların caydırıcılığına katkısı üzerinde durulmaktadır.
This work aims to assess the relation between the intention of offender and the type of punishment. It handles the motives behind different offenses and the approaches regarding punishment type. It also evaluates the existence of any relation between the punishments in Islamic Law and the intentions of offender. Punishment against crimes that are explained in detail by Quran and Sunnah such as murder, adultery, aspersion against chastity, consuming intoxicants, crimes against public order, and apostasy are handled from the perspective of the purpose of perpetrator. The relation between human nature and the concept of crime with punishments are analyzed. The effects of the purpose of perpetrator on the deterrence of punishments are examined.
___
Acar, İsmail, “Osmanlı Kanunnameleri ve İslam Ceza Hukuku”,53-68, DEÜİFD, Sayı, XIIIIVX, İzmir 2001.
Ali Haydar, Hoca Emin Efendi Zâde (ö. 1936), Durerü’l-hukkâm şerh-u mecelleti’l-ahkâm,
üçüncü baskı, Matbaa-ı tevzî-i tıbâ‘at, İstanbul 1330.
Artuk, Mehmet Emin, Gökçen, Ahmet, Yenidünya, Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler,
beşinci baskı, Turhan Kitapevi, Ankara 2011
Aydın, M. Akif, “Osmanlı Ceza Hukuku”, DİA, VII, ss. 478-482, İstanbul 1993
Azîm Âbâdî, Ebû Tayyib Muhammed, Avnü’l-Ma‘bûd, şerh-i süneni ebî Davud, thk.
Abdurrahman Muhammed Osman, I-XIV, ikinci baskı, Mektebü’s-selefiyye, Medine
1388/1968
Bardakoğlu, Ali, “Ceza”, DİA, VII, ss. 470-478, İstanbul 1993
Bentham, Jeremy, Yasamanın İlkeleri, çev. Barkın Asal, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul
2011
Bassıouni, M.Cherif, “The Islamic Criminal Justice System, Quesas Crimes” , 203-209, New
York, 1982, çev. Nasi Aslan, “ İslam Ceza Hukukunda Kısası Gerektiren Suçlar”, ss.
311, 320, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III, sayı, I, 2003
Behnesî, Ahmed Fethi (ö. 1983), el-Kısas fi’l-Fıkhi’l-İslamî, beşinci baskı, Dâru’ş-şurûk,
Beyrut, 1989
Berki, Ali Himmet, Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye), üçüncü baskı, İstanbul
1982
el-Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan, el-Ukûbâtü’l-İslamiyye ve ukdetü’t-tenâkuz beynehâ ve
beyne mâ yüsemmâ bi tabi‘ati’l-asr, Kuveyt 2002
Câd, el-Huseynî Süleyman, el-Ukûbâti’l-Bedeniyyefi’l-Fıkh’l-İslam, Dârü’ş-şurûk, Beyrut
1991
Cesare, Beccaria, Suçlar ve Cezalar Hakkında, çev. Sami Selçuk, üçüncü baskı, İmge
Ankara2013
Cessas, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî (ö. 370/981), Ahkâmu’l-Kur’an, thk. Muhammed esSâdık Kamhâvî, I-V, Dâru’l-ihyâi’t-turasi’l-Arabî, Beyrut 1996
Dağcı, Şamil, “Kısas”, DİA, XXV, ss. 488-495, Ankara 2002
ed-Dihlevî, Abdülkādir b. Şâh Veliyyillâh Ahmed b. Abdirrahîm (ö. 1230/1815),
Huccetullahu’l-bâliğa, I-II, thk. Seyyid Sâbık, Dâru’l-cîl, Beyrut 2005
Dolu, Osman, Büker, Hasan, Uludağ, Şener, “Türk Ceza Adalet Sisteminin Caydırıcılık
Kapasitesine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme”, 69-106, AÜHFD, cilt, XXXXXXI,
sayı,1, 2012
Ebû Zehra, Muhammed (ö. 1974), el-Ukûbe, Dâru’l-fikri’l-Arabî, Kahire t.y.
Erdoğan, Suat, “Kur’an Sünnet Işığında Suç-ceza Uygunluğu”, (Yayınlanmamış doktora
tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2014
Erturhan, Sabri, İslam Ceza Hukuku Etrafındaki Tartışmalar, Rağbet, İstanbul 2008
Fatma Karakaş Doğan, “Cezanın Amacı ve Hapis Cezası”, (Yayınlanmamış doktora tezi),
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009
Foucault, Michel, Hapishanenin Doğuşu, trc. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi, Ankara
1992
İbn Âşûr, Ebû Abdillâh Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed eş-Şâzelî b.
Abdilkādir b. Muhammed (ö. 1284/1868), Tefsirü’t-tahrîr ve’t-tenvîr, I-XXX, Tunus
1984
İbn Âşûr, Makâsd’u-ş-şerîati’l-İslamiyye, ikinci baskı, Dâru’n-nefâis, Ürdün 2001
İbn Ebû Şeybe, b. Ebû Bekir (ö. 235/849), el-Musannef, thk. Hamad b Abdullah el-Cemaa‘,
Muhammed b. İbrahim el-Lahîdân, I-XVI, Mektebet-ü rüşd, Riyâd 1425/2004
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (ö. 852/1449),
Fethu’l-bâri bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XVII, Dâr-u tayyibe, Riyad 2005
İbn Kayyım, Şemseddin Ebu Abdillah Muhammed el-Cevziyye (ö. 751/1350), et-Turuku’lhukmiyye fi’s-siyaseti’ş-şer’iyye, thk. Nâyif b. Ahmed el-Hamed, Daruâlem’il-fevâid,
Mekke h. 1428
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer, ed-Dımeşkî (ö. 774/1373),
Tefsirü’l-Kur’ani’l-azim, thk. Mustafa es-Seyyîd Muhammed, I-XV, Müesseset-ü
Kurtuba, Kahire 1421/2000
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî erRüveyfiî (ö. 711/1311), Lisânü’l-Arab, I-XV, Dâru sâdır, Beyrut 1410/1990
İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm elHarrânî (ö. 728/1328), Siyâsetü’ş-şer’iyye, Dâru’l-âfâkı’l-cedîde, Beyrut 1983
İçel, Kayıhan, Sokullu/Akıncı, Füsun, Özgenç, İzzet, Sözüer, Âdem, Mahmutoğlu, S. Fatih,
Ünver, Yener, Yaptırım Teorisi, Beta İstanbul 2002
İçel, Kayıhan, Donay, Süheyl, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku Genel Kısım,
beşinci baskı, İstanbul, Beta 2006
el-Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed (ö. 587/1191), Beda'i'u's-sana'i' fî
tertîbi’ş-şerâi‘, I-VII, ikinci baskı, Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1394/1974
Karakehya, Hakan, “Modern Cezalandırma Sistemlerinin Büyük Anlatıları”, 87-108, İÜHFM,
cilt, LXVI, sayı, 1, 2008
Kızmaz, Zahir, “Ceza veya Kriminal Yaptırımın Suç Oranları Üzerindeki Caydırıcı Etkisi”,
210-231, KÜSBD, 2005
“Din ve Suçluluk: Suç Teorileri Açısından Kuramsal bir Yaklaşım”, 189-215, Fırat
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XV, sayı 1, Elazığ 2005
Koşum, Adnan, “İslam Hukukunda Ölüm Cezası”, 112-147, SDÜİFD, yıl, 1998, sayı, 5
Köroğlu, Mehmet, “İslam Ceza Hukukunda Ölüm Cezası ve İnfaz Usulleri”, (Yayınlanmamış
doktora tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2004
el-Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî (ö. 450/1058), Ahkâmu’ssultaniyye, thk. Ahmed Mubârek el-Bağdâdî, Mektebet-ü dâr-i İbn Kuteybe, Kuveyt
1409/1989
Montesquieu, Kanunların Ruhu Üzerine, çev. Fehmi Baldaş, I-II, Toplumsal Dönüşüm
yayınları, İstanbul 1998
Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî el-Haddâdî (ö.
1031/1622), Feyzu’l-kadîr, Şerhu’l-Câmiu‘s-sağîr, I-VI, ikinci baskı, Dâru’l-ma‘rife,
Beyrut 1391/1972
Mubârekfûrî, Ebu’l-Aliyyi Muhammed Abdurrahmân b. Abdurrahîm (ö. 1353/1934),
Tuhfetü’l- Ahzevî bi şerh-i Câmii’d-Tirmizî, I-X, Dâru’l-fikr, y.y. t.y.
en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî (ö. 676/1277), el-Mecmu‘ şerhu’lMühezzeb, thk. Muhammed Necib el-Mûtiî‘, I-XXIII, Dârü ihyâi türâsi’l-Arabî, Kahire
1415/1995
Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, Filiz kitapevi, İstanbul 1992
Reşîd Rıza, es-Seyyîd Muhammed Tefsîrü’l-Kur’ani’l-hakîm: Tefsîrü’l-menâr, I-XXII, ikinci
baskı, Dâru’l-menâr, Kahire 1947
es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed (ö. 483/1090), elMebsût, I-XXXI, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut t.y.
Seyyid Kutub, fî-Zılâli’l-Kur’an, I-XVI, trc. M. Emin Saraç, Bekir Karlığa, İ. Hakkı Şengüler,
Hikmet yayınları, İstanbul t.y.
Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, dördüncü baskı, Yetkin yayınları, Ankara
2012
eş-Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî (ö. 790/1388), elMuvâfakât, I-VI, Dâr-u ibn-i Affân, y.y 1997
Toroslu, Nevzat, Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara 2012
Tûrî, Muhammed b. Huseyn b. Ali (ö. 1138/1726), Tekmilet-ü bahru’r-râik şerh-ü Kenzi’ddakâik, VII-IX, Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1418/1997
Udeh, Abdulkadir (ö. 1954), Teşrîü‘l-cinâiyyil-İslamî, I-II, Dârü’l-kâtibi’l-Arabî, Beyrut t.y.
Üçok, Coşkun, “Osmanlı Kanunnamelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, ss.
48-73, AÜHFD, IV /1, 1947
Yasemin, Özdek, “Küreselleşme Sürecinde Ceza Politikalarındaki Dönüşümler”, ss. 21-48,
Amme İdaresi Dergisi, cilt, 33, sayı, 4, Aralık 2000
Yiğit, Yaşar, İslam Ceza Hukuku Hükümlerinin Yürürlüğü, Sistem Ofset, Ankara 2012
Zeydan, Abdü’l-Kerim, el-Mufassal, fî-ahkâmi’l-mer’e ve’l-beyti’l-müslim fi’ş-şerîati’lİslamiyye, I-XI, Beyrut, müessesetü’r-risâle, 1412/1992