Eko-Verimlilik Unsurlarının Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının Kullanılması ve Öğrenci Gelişimine Etkileri

Eko-verimlilik, sürdürülebilirliğin çevresel yönetim ve ekonomik gelişim bileşenlerini birlikte barındıran, daha az atık oluşturmayı, daha az enerji ve kaynak kullanımını ifade eden bir kavram olup, yenilenebilir enerji ve atık yönetimi bu kapsamda değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı; eko-verimlilik kapsamında yer alan yenilenebilir enerji ve atık yönetimi konularının öğretiminde okul dışı öğrenme ortamlarının kullanılmasının, öğrencilerin yenilenebilir enerji konusundaki farkındalık düzeyi ile yenilenebilir enerji ve atık yönetimi konusundaki kavramsal ve bilişsel gelişimi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Çalışmada Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından Bilim-Toplum Projeleri kapsamında 4004 kodlu Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları Destek Programı çerçevesinde desteklenen “Kocaeli’de Enerji Hasadı” isimli proje uygulaması ile elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. Projede gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri kapsamında, okul dışı öğrenme ortamlarında bilimsel gezi ve saha çalışmaları, deneysel uygulamalar, sanatsal ve sportif etkinlikler ve tasarım çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın değerlendirilmesinde, 2021-2022 Eğitim-Öğretim döneminde 7. sınıfa devam eden 23 katılımcı öğrenciye proje uygulamaları öncesinde ve sonrasında yenilenebilir enerji farkındalık ölçeği, kelime ilişkilendirme testi ve açık uçlu soru formu ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Çalışma sonucunda proje uygulamaları ile öğrencilerin yenilenebilir enerji konusundaki farkındalığının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde arttığı ve sürdürülebilirlik, yenilenebilir enerji, yenilenemez enerji, ekolojik ayak izi, geri dönüşüm ile ilgili kavramsal ve bilişsel düzeyde gelişmelerine olumlu yönde etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Eko-verimlilik, okul dışı öğrenme, enerji kaynakları, atık yönetimi, Eco-efficiency, out-of-school learning, energy resources, waste management.

The Use of Out-of-School Learning Environments in Teaching Eco-Efficiency Elements and Effects on Students' Development

Eco-efficiency is a concept that includes the environmental management and economic development components of sustainability together, expresses less waste, less energy and resource use, and renewable energy and waste management are evaluated within this scope. The aim of this study is to reveal the effects of the use of out-of-school learning environments in the teaching of renewable energy and waste management subjects within the scope of eco-efficiency on the level of awareness of students on renewable energy and their conceptual and cognitive development on renewable energy and waste management. The research results were obtained with the project application called "Energy Harvest in Kocaeli", Nature Education and Science Schools Support Program. Within the scope of the educational activities carried out in the project, scientific excursions and field studies, practical applications, artistic and sportive activities and design studies were carried out in out-of-school learning environments. In the evaluation of the study, the renewable energy awareness scale, word association test and open-ended question form were applied as pre-test and post-test to 23 participating students attending the 7th grade in the 2021-2022 academic year before and after the project implementations. As a result of the study, it was concluded that the awareness of the students about renewable energy increased statistically significantly and that the project practices had a positive effect on their conceptual and cognitive development related to sustainability, renewable energy, non-renewable energy, ecological footprint and recycling.

Keywords:

Eco-efficiency, out-of-school learning, energy resources, waste management.,

PDF

___

Açışlı, S. (2017). The investigation of the effects of robotic-assisted practices in teaching renewable energy sources to seventh-grade students in secondary school. The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences (EPESS), 6, 167-172. ISSN: 2587-1730.
Akay, C. (2013). Ortaokul öğrencilerinin yaparak-yaşayarak öğrenme temelli TÜBİTAK 4004 Bilim Okulu projesi sonrası bilim kavramına yönelik görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 326-338.
Avcı, E., Özenir, Ö.S., Kurt, M. & Atik, S. (2015). TÜBİTAK 4004 Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları kapsamında ortaokul öğrencilerine yönelik gerçekleştirilen “Bizim Deniz Akdeniz” projesinin değerlendirilmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2),312-333. doi:10.17539/aej.38049.
Bahar, M., Johnstone, A.H. & Sutcliffe, A.G. (1999). Investigation of students' cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33(3), 134-141. doi: 10.1080/00219266.1999.9655653.
Buldur, S., Bursal, M., Yücel, E. & Yalçın- Erik, N. (2018). Disiplinler arası bir doğa eğitimi projesinin ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal özelliklerine ve çevre bilinçlerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (5), 284-303. Erişim adresi: http://www.itobiad.com/issue/41845/498087
Benzer, B., Karadeniz Bayrak, B., Dilek Eren, C. & Gürdal, A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin enerji ve enerji kaynaklarıyla ilgili bilgi ve görüşleri: Eski ve yeni öğretim programlarının karşılaştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 285-298. doi: 10.9761/JASSS2307.
Braun-Wanke K. (2017). Learning and teaching for a sustainable future. In W. Leal Filho, U. Azeiteiro, F. Alves, P. Molthan-Hill (Ed.). Handbook of theory and practice of sustainable development in higher education. World sustainability series. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-47877-7_2
Bülbül, M. (2018). Fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamlarının öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. Hidroelektrik santrali gezisi örneği [Yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
Bülbül, S. & Özüm-Bülbül, B. (2021). Ortaokul ders kitaplarının değerlendirilmesi: Bir dereceli puanlama anahtarı geliştirme çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18(1), 882-911. doi:10.33711/ yyuefd.938727.
Can, N.S. (2019). Geri dönüşüm ve çevreye etkileri konusunda okul dışı öğrenme ortamları etkinliklerinin ilkokul öğrencilerinde farklı değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Çakırlar, E. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin yenilenebilir enerji kaynakları konusundaki farkındalık düzeylerinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154. ISSN: 1304-6020/ 1304-6020.
Ertaş, H., Şen, A.İ. & Parmaksızoğlu, A. (2011). Okul dışı bilimsel etkinliklerin 9. Sınıf öğrencilerinin enerji konusunu günlük hayatla ilişkilendirme düzeylerine etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik eğitimi Dergisi, 5(2), 178- 198. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/balikesirnef/issue/3373/46558.
Güngör, B. & Felekoğlu, B. (2018). Eko-verimlilik kavramı, gelişimi ve uygulama süreci. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(3), 90-104. doi: 10.25092/baunfbed.481167
İnce, M.C. (2017). İnformal öğrenme ortamlarının öğrencilerin fen teknoloji toplum çevre ilişkisini anlamalarına etkisi [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Karakurt Tosun, E. (2009). Sürdürülebilirlik olgusu ve kentsel yapıya etkileri. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 5(2), ISSN 1305-7979.
Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Katırcıoğlu, G. (2019). Okul dışı öğrenme ortamlarının 7. sınıf öğrencilerinin geri dönüşüm konusundaki doğa algısı ve bilinç düzeyine etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
Kayabaş, B.T. (2019). Probleme dayalı okul dışı STEM etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına ve karar verme becerilerine etkisi [Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Kul, Y. (2018). Eko-verimlilik unsurlarının sürdürülebilir kalkınmaya etkileri: Türkiye örneği. [Yüksek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Lerner, J.B. & Deeds, C. (2018). How out of school time can support college and career readiness through social and emotional learning. In E. Devaney, A. Deborah Moroney (Ed.), Social and emotional learning in out of school time foundations and futures, (pp.125). Information Age Publishing Inc.
Mazocco, R.L.A., Bulsing, R.J, Beltrame, R.C., Júnior A.K. & Marchesan, T.B. (2021). The development of an educational tool for the teaching of distributed generation and renewable energy concepts in elementary schools," 2021 Brazilian Power Electronics Conference (COBEP), p. 1-5, doi: 10.1109/COBEP53665.2021.9684116
Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara.
Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Teknoloji ve tasarım dersi öğretim programı. Ankara.
Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara.
Mutlu-Kaya, D. (2020). Non-formal öğrenme ortamlarının epizodik belleğe ve öğrenci başarılarına etkisinin araştırılması: Enerji parkı. [Yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Oğurlu, İ. (2016). Bir doğa eğitimi projesinin katılımcı üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Dergisi, 7(14), 59-101. ISSN 1308 – 8971.
Özyurt, Ö. G. & Ercan Yalman, F. (2020). Yenilenebilir enerji konusunda bilişsel yapının kelime ilişkilendirme testi ile belirlenmesi: Mersin ili örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1320-1338. doi: 10.17679/inuefd.780413.
Paris, S.G. & Hapgood, S. E. (2002). Perspectives on object-centered learning in museums. S. G. Paris. (Ed.) Lawrence Erlbaum Associates Publishers Mahwah, New Jersey.
Rennie, L.J. (2014). learning science outside of school. Handbook of research on science education. In N. G. Lederman & S. K. Abell (Eds.), p.120, Routledge.
Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: İçerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ekuad/issue/29425/337191.
Soylu, Ü.İ. & Karamustafaoğlu, O. (2021). Okul dışı öğrenme ortamlarında materyal destekli fen öğretimi gerçekleştirilmiş ulusal akademik çalışmaların incelenmesi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 6(2), 203-226. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jrinen/issue/67037/901932
Su, Ş. (2019). TÜBİTAK 4004 kapsamında yürütülen “Özel yetenekliler arkeoloji ile tarihe dokunuyor” projesinin değerlendirilmesi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 4(2), 117-143. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/jrinen/issue/51520/582440
Şahin, Ç. & Çepni, S. (2011). Yüzme-batma, kaldırma kuvveti ve basınç kavramları ile ilgili iki aşamalı kavramsal yapılardaki farklılaşmayı belirleme testi geliştirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(1), 79-110. ISSN:1304-6020
Topaloğlu, M.Y. (2016). Sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarının öğrencilerin kavramsal anlamalarına ve karar verme becerilerine etkisi. [Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi], https://acikerisim.sakarya.edu.tr/
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (2022). 15. Doğa eğitimi ve bilim okulları destekleme programı çağrı metni. Erişim adresi: https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/303/4004_cagri_metni_2020.pdf Erişim tarihi:11.02.2022
Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik.: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, özel sayı, 74-85.