İBN SÎNÂ’DA NİCELİKLERİN VARLIĞI

Küllîler meselesi felsefe tarihinin önemli konularından biridir. Küllîler de nitelikler ve nicelikler olarak iki türdür. Bu makalede İbn Sînâ felsefesinde niceliklerin varlığı konusu üzerinde durulmuştur. İbn Sînâ, niteliklerde olduğu gibi, niceliklerin de insan zihni dışındaki varlığını kabul etmektedir. Fakat ona göre, nicelikler maddî varlıklardan ayrı değildir ve onların cevherini veya cevherinin bir parçasını meydana getirmez. Bilakis nicelikler maddî varlıklarla beraberdir ve onların arazlarıdır. İbn Sînâ, bu noktadan, niceliklerin maddî varlıklardan ayrı ve onların cevherlerini meydana getirdiğini iddia eden filozofları eleştirmektedir. Eş-Şeyhü’r-Reis bu tavrı ile, Pisagorcular ve Platon gibi, Ortaçağ’da geçerli olan anlamı ile, aşırı realist değil, Aristo gibi ılımlı realisttir.

Anahtar Kelimeler:

İbn Sînâ, Nicelikler, Realizm, Cevher, Araz

THE EXISTENCE of QUANTITIES in IBN SINA

The problem of universals is one of the important subjects of the history of philosophy. There ara two kinds of universals: qualities and quantities. This article focused on the existence of quantities in the philosophy of Ibn Sina. Ibn Sina accepts the existence of quantities outside the human mind, as in qualities. But according to him, quantities are not separated from material beings and do not form their substances or part of the substances. On the contrary, quantities are with material beings and their accident. In this frame Ibn Sînâ criticizes philosophers claiming that quantities are separate from material beings and form their substances. With thisapproach, Ibn Sina is not extreme realist, like the Pythagorean and Plato, but he is a moderate realist, like Aristotle, with its meaning in the Middle Ages.

Keywords:

Ibn Sina, Quantities, Realism, Substance, Accident,

PDF

___

İbn Sînâ, Kategoriler, (çev. Muhittin Macit), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2010.

İbn Sînâ, Metafizik, (çev. Ekrem Demirli ve Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık, I, 2004; II, 2005.

Aristo, Metafizik, (çev. Ahmet Arslan), İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1996.

Demirci, M. Fatih, “İbn Sînâ Felsefesinde Küllîler Meselesi”, (doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012).

Demirci, M. Fatih, “İbn Sînâ’da nicelikler ve sayı”, AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, III/6 (2015), 21-41.

Fârâbî, Kitâbü’l-Vahid ve’l-vahde, nşr. Muhsin Mehdi, Dârülbeyzâ: Daru Tubkal, 1990.

Fârâbî, “Bir ve Birlik”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (çev. Cevdet Kılıç), 13/2 (2008), 441-66.

Fazlıoğlu, İhsan, “Aristoteles’te Nicelik Sorunu”, (doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998).

Karlığa, H. Bekir, “Cisim”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), VIII, 28-31.

Marmura, Michael E., “Avicenna’s Critique of Platonists in Book VII, Chapter 2 of the Metaphysics of His Healing”, Arabic Theology, Arabic Philosophy: from the many to the one, (edt. James E. Montgomery), Leuven : Uitgeverij Peeters en Departement Oosterse Studies, 2006, 355–369.

Meinwald, Constance C., “Good-bye to the third man”, The Cambridge Companion to Plato, (edt. Richard Kraut), Cambridge: Cambridge University, 1995, 365-96.

O'Shaughnessy, Thomas, “St. Thomas and Avicenna on the Nature of the One”, Gregorianum, XLI/4 (1960), 665-679.