PERAKENDE SEKTÖRÜNDE HİZMET ÜRETEN KOBİ’LERİN PANDEMİDEN KAYNAKLANAN KISITLAMALAR SÜRESİNCE İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın amacı, pandemi süreci içinde perakende sektöründe çeşitli kısıtlar ve zorluklar yaşayan küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ’lerin) insan kaynakları uygulamalarını tespit etmek ve elde edilen bulgulara dayalı olarak işletmelerin bu alandaki etkinlikleri üzerine sonuçlara ulaşmaktır. Bu nedenle bu araştırma ile Sakarya il sınırları içinde farklı işkollarında hizmet veren dokuz işletmenin sahibi/yetkilisi ile derinlemesine görüşmeler yaparak gereken bulgulara ulaşılmış ve bu işletmelerin temel insan kaynakları fonksiyonlarına yönelik uygulamaları pandemi şartları dahilinde mercek altına alınmıştır. Kolay ulaşılabilirlik prensibine bağlı kalarak kuyum, hazır giyim, ayakkabı, restoran, dayanıklı tüketim malları, telekomünikasyon, akaryakıt, kırtasiye ve market işkollarında faaliyet gösteren dokuz farklı işletme seçilmiştir. Yarı yapılandırılmış soru formu ile işletmelere sorulan on farklı sorunun cevapları, yedi alt tema altında toplanarak birlikte değerlendirilmiştir. Yapılan saha araştırması sonucunda elde edilen bulgular betimsel ve içerik analizleri ile incelenmiş ve kayda değer sonuçlara ulaşılmıştır. Hizmet sektöründe faal KOBİ’lerin bütün içinde kapladıkları alanın yoğunluğu göz önüne alındığında elde edilen sonuçların, salgın hastalığa bağlı zorlukların işletmelere ve ülke ekonomisine olan olumsuz etkilerinin azaltılmasına yönelik faydalar sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre perakende sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin organizasyonlarında ve çalışma şartlarında resmi kısıtların dışında kayda değer değişiklikleri tercih etmedikleri, mevcut personellerini korumak için yoğun çaba sarf etmelerine rağmen bu dönemde ilave istihdamı düşünmedikleri, normal şartlarda uyguladıkları performans değerlendirme, ücret ve kariyer yönetimi faaliyetleri ile eğitim ve gelişim faaliyetlerine yeterince ilgi göstermedikleri, pandemi şartlarının kurum kültürüne olmasa bile çalışanlar üzerinde örgütsel bağlılığa dair olumsuz etkiler yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda işletmelerin, çevredeki gelişmeleri yakından takip ettiği, rakiplerinin uygulamalarını dikkatle incelediği ancak perakende sektörünün temsilcileri olarak ileri döneme ait stratejilerde ortak bir eğilim içinde olmadıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

covid 19, perakende sektörü, insan kaynakları uygulamaları

PDF

___

Akkaya, M. A., Dündar, E., Karaman, D., Gökalp, Ö., Kılıç, Ü. ve Koç, D. (2019). Ticaret Hukuku, İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Aksoy, B. (2005). Bilgi Teknolojilerinin Yarattığı Örgütsel Değişim: Nasıl Bir İnsan Kaynakları Yönetimi, Bilgi Dünyası, Cilt:6, Sayı:1, 58-77.
Astrachan, J. H. ve Shanker, M. C. (2003). Family Businesses' Contribution to the U.S. Economy: A Closer Look, Family Business Review, Vol. 16, No. 3, (December), 211-219.
Aykaç, M. (2008). Küreselleşme Sürecinde Rekabet Gücünün Arttırılması ve Türkiye’de KOBİ’ler, İstanbul: İTO Yayınları.
Bahar, O., ve İlal, N. Ç. (2020). Corona virüsün (Covid-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 125-139.
Balcı, Y. ve Çetin, G. (2020). Covıd-19 Pandemi Sürecinin Türkiye'de İstihdama Etkileri ve Kamu Açısından Alınması Gereken Tedbirler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 40-58.
Balde, R., Boly, M., ve Avenyo, E. (2020). Labour market effects of COVID-19 in sub-Saharan Africa: An informality lens from Burkina Faso, Mali and Senegal. UNU-MERIT Working Papers, 1-38.
Bernstein, J., Richter, A. W. ve Throckmorton, N. A. (2020). COVID-19: A View from the Labor Market. Federal Reserve Bank of Dallas Working papers, 1-25.
Breisinger, C., Abdelatif, A., Raouf, M., ve Wiebelt, M. (2020). COVID-19 and the Egyptian economy: Estimating the impacts of expected reductions in tourism, Suez Canal revenues, and remittances.
Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L. ve Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet, 395 (14), 912-920.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi, 6. Basım.
Caligiuri P., Cieri H. D., Minbaeva, D., Verbeke, A. ve Zimmermann, A. (2020). International HRM insights for navigating the COVID-19 pandemic: Implications for future research and practice. Journal of International Business Studies, 51, 697-713.
Candan, A. (2018). KOBİ’lerde Kurumsallaşma Süreçleri Kurumsallaşmanın KOBİ’lere Etkileri ve Perakende Mağazacılık Sektöründe Örnek İşletme Modeli, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa
Chakraborty, I., ve Maity, P. (2020). COVID-19 outbreak: Migration, effects on society, global environment and prevention. Science of Total Environment, 728(138882), 1-7.
Creswell, J.W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Sage. London.
Çağatay, A. ve Irkılata, E. (2021). Dünyada gelişen insan kaynakları uygulamaları: Covid 19 temelli yaklaşım, Journal of Business in the Digital Age, 4(2), 146-164.
Çakan, S. ve Tutar, H. (2019). Aile işletmelerinde strateji belirleme: bir durum çalışması, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 631-650.
Çakmaklı, C., Demiralp, S., Özcan, Ş. K., Yeşiltaş, S., ve Yıldırım, M. A. (2020). Covid-19 and Emerging Markets: The Case of Turkey. Koç University-TÜSİAD Economic Research Forum Working Paper No: 2011, 1-49.
Çalışkan, Ş., Karabacak, M. ve Meçik, O. (2020). Covid-19 Salgınının Emek Piyasası Üzerindeki Etkileri. C-IASOS I. Ulusal Uygulamalı Sosyal Bilimler Kongresi. İzmir.
Delen, M. G. ve Peksan, S. (2020). Covid-19 ve işçiler: Salgının ilk döneminde sanayi işletmelerinde çalışan sendikalı işçiler (mavi yakalılar). İstanbul: İÜ İktisat Fakültesi İnsan Kaynakları Araştırma Merkezi Yayınları.
Demirkaya, H. (2006). Tarım Toplumundan Bilgi Toplumuna İnsan Kaynakları Yönetiminde Değişim, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 27, Temmuz-Aralık, 1-23.
Develi, N. (2008). Aile İşletmeleri, Aile İşletmelerinde Karşılaşılan Yönetim ve Organizasyon Sorunları: Mersin Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Elliot, L. (2020). Prepare for the Coronavirus Global Recession, https://www.theguardian.com/business/2020/mar/15/prepare-for-the-coronavirus-global-recession, (Erişim Tarihi: 04 Mart 2021).
Erkuş, A. (2005). Bilimsel Araştırma Sarmalı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Fornaro, L., ve Wolf, M. (2020). Covid-19 Coronavirus and Macroeconomic Policy. Universitat Pompeu Fabra Barcelona Department of Economics and Business Economic Working Paper (Series Working Paper No 1713), 1-10.
Güven, H. (2020). Covid 19 pandemik krizi sürecinde ticarette meydana gelen değişimler, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 251-268.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, (2020). Yeni Ekonomik Program, İnternet sitesi: https://www.hmb.gov.tr/yep-ozet (Erişim Tarihi: 25.11.2020)
Ifera, (2003). Family Business Dominate, Family Business Review, Vol. 16, No. 4, (December), 235-239.
İlhan, Ü. D., Kümbül-Güler, B. & Aksaraylı, M. (2019). Çalışma değerleri ve örgüte duygusal bağlılık: X ve Y kuşağı mavi yakalı çalışanlar üzerine bir çalışma. Journal of Yaşar University, 14 (56): 379-406.
İlhan, Ü. D. (2020). Covid-19 ile Mücadelede İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarında İhtiyaç Duyulan Aksiyonların Belirlenmesine Yönelik Örgütsel Müdahale Yöntemi Önerisi, Gaziantep Üniversitesi Journal of Social Science, 2020 Special Issue, 288-307.
İŞKUR, (2020), internet sitesi: https://media.iskur.gov.tr/40630/08-agustos-2020-aylik-istatistik-bulteni.pdf, (Erişim Tarihi: 10.01.2021)
Jayaselvi, S. (2020). COVID-19: An Overview of Economic Waves on Indian Economy. Shanlax International Journal of Economics, 8(3), 114-119.
Kara, E. (2020). Covıd-19 pandemisi: işgücü üzerindeki etkileri ve istihdam tedbirleri, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 269-282.
Karadağ, E. (2010). Eğitim Bilimleri Doktora Tezlerinde Kullanılan Araştırma Modelleri: Nitelik Düzeyleri ve Analitik Hata Tipleri1. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(1): 49-71.
KOBİ Tanımı Yönetmeliği. (2005). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik, 25997 sayılı Resmî Gazete, 18 Kasım 2005.
Koca. D. (2020). Türkiye’de İşgücü Piyasasının Boyutları ve Covid-19 Döneminin İşgücü Piyasasına Etkileri, Sosyal Çalışma Dergisi, 4(2), 69-83.
Koçak, O. (2015). Küreselleşme Sürecinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler ve İstihdam Yapıları: Yalova Örneği, International Conference On Eurasian Economies.
Koçak, O. ve Erdoğan, Z. B. (2011). Bankacılık sektöründe yeni insan kaynakları yönetimi yaklaşımları hakkında bir uygulama. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 60, 259-283.
Küçük ve Orta Büyüklükte Girişim İstatistikleri. (2016). http://www.tuik.gov.tr. (Erişim Tarihi: 02 Mart 2021)
Mert, G. ve Alan, T. (2020). Girişimcilerin Kriz Algısı ve Kriz ile Başa Çıkma Stratejileri, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(32), 1047-1064.
Öndoğan, E. N. ve Öndoğan, Z. (2021). COVID-19 Salgını Sürecinde Hazır Giyim Markalarının Pazarlama Stratejileri, TJFMD, 3(3), 89-118.
Pala, A. (2010). İktisat Tarihi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
Tokmak, İ. ve Polat, M. (2010). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin İşletme Performansına Etkisi: Yenilikçiliğin Aracılık Rolü, 18. Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Mayıs, Adana.
TÜİK, (2002). Türkiye İstatistik Kurumu internet sitesi. (Erişim Tarihi: 02 Mart 2021)
Türk, A., Ak Bingül, B. ve Ak, R. (2020). Tarihsel Süreçte Yaşanan Pandemilerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 19, Sayı COVID-19 Special Issue, 612 – 632.
Türkoğlu, M. (2002). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri ve Bölgesel Kalkınmada KOBİ Temelli Stratejiler, Süleyman Demirel Üniversitesi İİFBF Dergisi, C.7, S.1, 277-300.
Woldometers, (2020). İnternet sitesi: https://www.woldometers.info/coronavirus (Erişim Tarihi: 25.02.2020) Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları, Ankara.
Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2015). Perakende Mağazacılık Sektöründe Satış Personelinin Demografik Özellikleri ve Personel Memnuniyeti İlişkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:14, Sayı:52, 86-99.
Zaim, H. ve Polat M. (2013). İnsan Kaynakları Fonksiyonlarının Mukayeseli Önem Derecelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Uygulama, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 64-65, İstanbul, 35-59.