Yrd. Doç. Dr. Ufuk Orhan, Dr. Ufuk Cem Komşu

Akademisyenlerde Özyeterlik Algılarının ve Tükenmişlik Düzeylerinin, Öğrenmeye Yönelik Tutuma ve İş Tatminine Etkisi

Öz Bu çalışmada, mesleki koşullar nedeniyle yaşam boyu süren öğrenme ve öğretme stresleri altında hizmet vermekte olan akademisyenlerin özyeterlik algıları, öğrenmeye yönelik tutumları, iş tatminleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın amacı, akademisyenlerin özyeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin, öğrenmeye yönelik tutumlarına ve iş tatminlerine etkisini ortaya koymaktır. Çalışmada elde edilen veriler, üç kamu üniversitesinde çalışan akademisyenlerden oluşan yüz yedi kişilik bir örneklem kitlesine anket uygulanarak toplanmıştır. Anketler, temel demografik sorular ile toplam kırk maddelik dört ölçeği (özyeterlik, öğrenmeye yönelik tutum, tükenmişlik ve iş tatmini) içermektedir. Verilerin analizinde, betimleyici istatistiksel araçlar ile t-testi, tek yönlü Anova ve Scheffe testleri ve Pearson korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, akademisyenlerin özyeterlik algılarının, öğrenmeye yönelik tutumlarına ve iş tatminlerine anlamlı ve olumlu etkisi varken, tükenmişlik düzeylerinin öğrenmeye yönelik tutumlarına ve iş tatminlerine anlamlı ve olumsuz etkisi olduğu görülmüştür

Anahtar Kelimeler:

Özyeterlik, Tükenmişlik, Öğrenmeye İlişkin Tutum, İş Tatmini

PDF

___

Aypay, A. (2010). Genel Özyeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçe’ye Uyarlama Çalışması, İnö- nü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 113-131, http://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/121638-20110630181537-11206.pdf.
Basım, H. N., Şeşen, H. (2009). Örgütsel Adalet Algısı-Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisinde İş Tatmininin Aracılık Rolü, 17. Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Eskişehir, 21-23 Mayıs.
Berberoğlu, M., Sağlam, B. (2010). Meslek Yüksekokulu Akademik Personellerinin Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 2, 102- 118. http://sbedergi.gumushane.edu.tr.
Betz, N. E. (2000). Self-efficacy Theory as a Basis for Career Assessment. Journal of Career Assessment, 8 (3), 205-222. doi: 10.1177/106907270000800301
Bieschke, K. J. (2006). Research Self-efficacy Beliefs and Research Outcome Expectations: Implications for Developing Scientifically Minded Psychologists. Journal of Career Assessment, 14 (1), 77-91. doi: 10.1177/1069072705281366
Bolat, O. İ. (2011). Öz Yeterlilik ve Tükenmişlik İlişkisi: Lider-üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi. Ege Academic Review, 11(2): 255-266. http://www.onlinedergi.com/makaledosyalari/51/pdf2011_2_6.pdf . Chang, W., Chang, I. (2013). An Investigation of Students’ Motivation to Learn and Learning Attitude Affect The Learning Effect: A Case Study on Tourism Management Students, Anthropologist, 16 (3), 457-463. http://www.krepublishers.com/02- Journals/T-Anth/Anth-16-0-000-13-Web/Anth- 16-3-000-2013-Abst-PDF/T-ANTH-16-3-457-13- 984-Chang-I-Ying/T-ANTH-16-3-457-13-984- Chang-I-Ying-Tx[4].pmd.pdf
Charkhabi, M., Mohsen. A. A., Hayati, D. (2013). The Association of Academic Burnout With Self-efficacy and Quality of Learning Experience Among Iranian Students. http://www.springerplus. com/content/2/1/677.
Çapri, B. (2006). Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mersin University Journal of the Faculty of Education. 2 (1): 62-77. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/mersinefd/ article/view/5000002962
Çetin, F. (2011). Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Açıklanmasında Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini, Ki- şilik ve Örgüt Kültürünün Rolü. (Yayınlanmamış doktora tezi ). Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Demirtaş, H., Cömert, M., Özer, N. (2011). Öğretmen Adaylarının Özyeterlik İnançları ve Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları, Eğitim ve Bilim, 36
(159), 96-113. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/278/241.
Dinç, M., Bitlisli, F., Çetinceli, E., Aydın, S. Z. (2013). Öğretim Elemanlarının Tükenmişliğinde Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Etkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Meslek Yüksekokulları Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 4 (9), 44-69. http://edergi.sdu.edu.tr/index.php/sduvd/ article/viewFile/4407/3563
Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Ertürk, E., Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların İş Doyumları ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Örnek Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, 12 (1), 41-54. http://www.onlinedergi.com/makaledosyalari/51/ pdf2012_1_5.pdf
Federici, R. A., Skaalvik, E. M. (2012). Principal Selfefficacy: Relations with Burnout, Job Satisfaction and Motivation to Quit. Social Psychology of Education, 15 (3), 295-320. doi: 10.1007/s11218-012- 9183-5
Friedman, I. A. (2003). Self-efficacy and Burnout in Teaching: The Importance of Interpersonal-Relations Efficacy. Social Psychology of Education 6, 191–215. http://link.springer.com/article/10.10232 FA3A1024723124467.page-1
Gezer, E. (2008). Stres Veren Yaşam Olayları”nın, Öğretim Elemanlarının, Depresyon ve Tükenmişlik Dü- zeylerine Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Gazi Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Hackman, R., Oldham, G. R., (1975). Development of The Job Diagnostic Survey, Journal of Applied Psychology, 60 (2), s.159-170. http://psycnet.apa. org/psycinfo/1975-22031-001
Kao, C. P., Tsai, C. (2009). Teachers’ Attitudes Toward Web Based Proffessional Development with Relation to Internet Self-efficacy and Beliefs About WebBased Learning. Computers and Education, 53, 66- 73. doi: 10.1016/j.compedu.2008.12.019
Kara, A. (2010). Öğrenmeye İlişkin Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 49-62. http://asosindex.com/journal-articlefulltext?id=1900&part=1 Karabıyık, L., Eker, M., Anbar, A. (2008). Determining The Factors That Affect Burnout Among
Acedemicians. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 91-116. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/934/11640.pdf Kim, B., Lee, M. Kim, K., Choi, H., Lee, S. M. (2014). Longitudinal Analysis of Academic Burnout in Korean Middle School Students. Stress and Health. doi: 10.1002/smi.2553
Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin Özyeterlik ve Kolektif Yeterlik Algıları, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (2), 195-227. http://www.tebd.gazi.edu.tr/index. php/tebd/article/download/89/77
Kutanış, R. Ö, Karakiraz, A. (2013). Akademisyenlerde Tükenmişliğin Kopenhag Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile Ölçülmesi: Bir Devlet Üniversitesi Örneği. İşletme Bilimi Dergisi, 1 (2), 13-30. http:// www.jobs.sakarya.edu.tr/index.php/ibd/article/ view/8/46
Lee, J., Puig, A., Kim, Y., Shin, H., Lee, J. H., Lee, S. M. (2010). Academic Burnout Profiles in Korean Adolescents. Stress and Health, 26, 404-416. http:// onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/smi.1312/pdf
Lee, J., Puig, A. Lea, E. Y., Lee, S. M. (2013). Age-related Differences in Academic Burnout of Korean Adolescents. Psychology in the Schools, 50 (10): 1015-1031. doi: 10.1002/pits.21723
Liaw, S. S., Huang, H. M., Chen, G. (2007). Surveying Instructor and Learner Attitudes Toward E-Learning. Computers and Education, 49, 1066- 1080. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0360131506000145
Luszczynska, A., Gutierrez-Dona, B., Schwarzer, R. (2005). General Self-Efficacy in Various Domains of Human Functioning: Evidence From Five Countries, International Journal of Psychology, 40 (2), 80- 89. http://dx.doi.org/10.1080/00207590444000041
McCoach, D. B., Colbert, R. D. (2010). Factors Underlying The Collective Teacher Efficacy Scale
and Their Mediating Role in The Effect of Socioeconomic Status on Academic Achievement At The School Level, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 43 (1), 31-47. doi: 10.1177/0748175610362368
Oğuz, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Özyeterlik İnançlarının İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 281-294.
http://sbe.dpu.edu.tr/index/sayfa/2686/24sayi Prat-Sala, M., Redford, P. (2010). The Interplay Between Motivation, Self-Efficacy and Approaches to Studying, British Journal of Educational Psychology, 80, 283-305. http://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1348/000709909X480563/pdf
Romi, S., Leyser, Y. (2006). Exploring Inclusion Preservice Training Needs: A Study of Variables Associated With Attitudes and Self-Efficacy Beliefs. European Journal of Special Needs Education, 2 (1), 85-105. doi: 10.1080/08856250500491880.
Sabuncuoğlu, T. E. (2008). Rol Çatışmasının ve Rol Belirsizliğinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (1), 35-49. http://iibf.deu.edu.tr/deuj/index.php/cilt1- sayi1/article/view/230
Salami, S. O. (2010). Emotional Intelligence, Selfefficacy, Psychological Well-Being and Students’ Attitudes: Implications for Quality Education, European Journal of Educational Studies, 2 (3), 247- 257. http://www.ozelacademy.com/EJES_v2n3_8. pdf
Schwarzer, R., Bassler, J., Kwiatek, P., Schröder, K., Jian X. Z. (1997). The Assessment of Optimistic Selfbeliefs: Comparison of The German, Spanish and Chinese Versions of The General Self-Efficacy Scale. Applied Psychology: An International Review, 46 (1), 69-88. http://userpage.fu-berlin.de/~health/ self/schwa_baessler1997.pdf
Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Ankara: Pegem Akademi.
Shih, J., Chu, H., Hwang, G. (2011). An Investigation of Attitudes of Students and Teachers About Participating in A Context-Aware Ubiquitous Learning Activity. British Journal of Educational Technology, 42 (3), 373-394. doi: 10.1111/j.1467- 8535.2009.01020.x
Şeker, B. D., Zırhlıoğlu, G. (2009). Van Emniyet Mü- dürlüğü Kadrosunda Çalışan Polislerin Tükenmiş- lik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 11 (4), 144-151,1-26.http://www.pa.edu.tr/APP_ DOCUMENTS/D478B2AD-3813-4555-9629- 6332F8CF8D33/cms_statik/_dergi/2009/4/1- Makale-1-26%20yenisi.pdf
Şıklar, E., Yılmaz, V., Coşkun, D. (2011). Eskişehir’deki Üniversitelerde Görevli Akademik Personelin İş Tatmini ve Duygusal Tükenmişliklerinin LogLinear Modeller ve Correspondence Analizi İle İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (2), 113-134. http:// iibf.deu.edu.tr/deuj/index.php/cilt1-sayi1/article/ view/295
Uysal, İ. (2013). Akademisyenlerin Genel Öz-Yeterlik İnançları: AİBÜ Eğitim Fakültesi Örneği, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 144- 151. http://egitimdergi.trakya.edu.tr/arsiv/c3s2/ uysal%20144-151.pdf.
Walburg, V. (2014). Burnout Among High School Students: A Literature Review. Children and Youth Services Review 42, 28–33. doi: 10.1016/j.childyouth.2014.03.020
Walker, C. O., Green, B., Mansell, R. A. (2006). Identification with Academics, Instrinsic/Exstrinsic Motivation and Self-efficacy as Predictors of Cognitive Engagement. Learning and Individual Differences, 16, 1-12. doi:10.1016/j.lindif.2005.06.004
Yang, H., Farn, C. (2005). An Investigation The Factors Affecting MIS Student Burn-out in Technical-Vocational College. Computers in Human Behavior, 21, 917-932. doi: 10.1016/j.chb.2004.03.001
Yeşilyurt, E. (2013). Academic Self-efficacy Perceptions of Teacher Candidates. Mevlana International Journal of Education, 3 (1), 93-103. http://mije. mevlana.edu.tr.
Yoleri, S., Bostancı, M. Ö. (2012) Determining The Factors That Affect Burnout and Job Satisfaction Among Academicians: A Sample Application on the Hitit University. Turkish Studies. 7/4:589-600. http://turkishstudies.net/Makaleler/850188755_ YoleriSibel-M.%C3%96mer_Bostanc%C4%B1_Sdo%C3%A7-589-600.pdf
Yürür, Ş., Keser, A. (2010). İşe Bağlı Gerginlik İle İş Tatmini İlişkisinde Duygusal Tükenmenin Aracı Rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (4), 165-193. dergipark.ulakbim.gov.tr/5000053294- 5000071386-1-PB.pdf
Zhang, Y., Feng, X. (2011). The Relationship Between Job Satisfaction, Burnout and Turnover İntention Among Physicians From Urban StateOwned Medical Institutions in Hubei, China: A Cross-Sectional Study. http://www.biomedcentral. com/1472-6963/11/235
Zhang, Y., Gan, Y., Cham, H. (2007). Perfectionism, Academic Burnout and Engagement Among Chinese College Students: A Structural Equation Modeling Analysis. Personality and Individual Differences, 43: 1529-1540. doi: 10.1016/j. paid.2007.04.010