Lozan mübadilleri ve emlak-i gayrimenkule

Osmanlı Devleti bünyesinde yaşayan toplulukları, din veya mezhep esasına göre örgütlenen Millet Sistemi ile yönetmiştir. Bu yönetimde hukuki olarak tamamen özgür azınlıklar aldıkları imtiyazlarla ayrıcalıklı sınıf oluşturmuşlardır. Bu ayrıcalıklar sayesinde Avrupa’da eğitim alma imkanını bulmuşlardır. Osmanlı topraklarında açılan misyoner okulları, Rum isyanlarının karargâhı olmuştur. Fener Rum Patrikhanesi, Bizans İmparatorluğu’nu yeniden canlandırmak amacıyla, dini nüfuzunu kullanarak ülkenin her yerinde isyan faaliyetlerinin merkezi olmuştur. Patrik Dorothes İstanbul’un işgalinden sonra, Rum okullarında Türkçe okutmayı yasaklamış ve kendilerini Türk uyruğundan çıkardıklarını ve Osmanlı devleti ile tüm ilişkilerini kestiklerini açıklamıştır. Avrupalı Devletler desteğiyle çıkarılan isyanlar yaşanılan olaylar bu toplulukların bir arada yaşayamayacağını göstermiştir. Osmanlı Devleti’ne her fırsatta azınlıkların haklarını savunmak bahanesiyle yapılan müdahaleler Türk Ulus Devleti olgusunu güçlendirmiştir. Lozan’daki protokol ile Ortodoks Rumlar ile Ortodoks Türkler isteğe bakılmaksızın değiştirilmiştir. Yaşanan zorunlu göç ile Anadolu topraklarında yine büyük bir dram yaşanmıştır. Daha büyük bir dram ise Türk olmalarına rağmen Hıristiyan oldukları için yurt dışına gönderilen ve orada da Türk oldukları için dışlanan Türkler. Tüm Anadolu halkı için bu konu çok hassas ve aynı zamanda oldukça öneme haizdir. Konu incelenirken kendi döneminin şartları altında değerlendirilmesi, konuya objektif bir bakışın oluşması için önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Mübadele, Zorunlu Göç, Türk Ortodoksları, Lozan Barış Antlaşması

People exchanged in Lausanne and real estates

The communities who were living within the Ottoman Empire were governed by the “Nation System” which is organised on religious or sect basis. Legally free minorities had privileges and because of this there constitued a priviliged class. Through these privileges, they had the opportunity to study in Europe. In particular, the Greeks and Armenians obtained international concessions in the Ottoman Empire. The given priviliges have made them richer and privileged citizens. Revolts by minorities paved the way for independent states. The first exchange began with the independence of the Bulgarian State. Turks, Muslims and Albanians forced to go back to Anatolia. Balkan Turks were the ones most affected by the great migration. The events that took place during the National War made migration compulsory. There are complaints about many Armenian and Greek citizens who assist Greek forces. In the end Turks and Greeks ended the war of 9 years at the Lausanne Conference. It ended all kind of juidical, political and commercial exchange issues. Article 42 of the Lausanne convention regulated the rights of minorities in Turkey. Committees have been set up to investigate forced returns and it has been agreed that Greek officials will be seated on these committees. The issue of the exchange is very sensitive for all the Anatolian people and at the same time very important.

Keywords:

Exchange, Forced migration, Turk Orthodoxs, The Lausanne Peace Treaty,

PDF

___

Arı, K. (1990). 1923 Türk – Rum mübadele anlaşması sonrasında İzmir’de emval-i metrûke ve mübâdil göçmenler. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (VI), 627-657.

Arı, K. (2000). Büyük mübadele, Türkiye’ye zorunlu göç. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.

Arı, K. (2016). Geçmişten günümüze şehir ve kadın. Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Yayın No:55-17-02.

BCA, Fon No: 30100, Kutu No: 123, Dosya No: 872, Sıra No:15-1, 3, 4.

BCA, Fon No: 30100, Kutu No:3, Dosya No:16, Sıra No:1-3, 4, 5.

BCA, Fon No: 30100, Kutu No:3, Dosya No:18, Sıra No:6.

BOA. DH. EUM. AYŞ. Dosya No:35. Gömlek No:5.

BOA. DH. ŞFR. Dosya No: 650.Gömlek No:64.

Bozdağlı, Y, (2014). Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve sonuçları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 180(180)9-32.

Budak, Ö. (2010). Mübadele meselesi ve Lozan’da çözümü. Karadeniz Araştırmaları, (26), 129-142.

Burak, D. M. (2007). Türkiye İle Yunanistan arasında mübadele meselesi ve Kırşehir'e yerleştirilen muhacirlerin iaşe sorunları. Karadeniz Araştırmaları, (14), 29-46.

Çapa, M. (2001). Mücadele’de Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti’nin rolü. Web: http://www.sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayı_10 adresinden, 9-32.

Çelebi, E. (2005). Mübadele İmar ve İskân Vekâleti kuruluşu, teşkilat yapısı ve faaliyetleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Çelebi, E. (2006). Türk ve Rum ahalinin mübadelesine dair oluşturulan komisyonlardan Muhtelit Mübadele Komisyonu ve faaliyetleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1),107-120.

Çetin, E. (2004). Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi. İstanbul, Kum Saati Yayınları.

Emgili, F. (2017). Türk Yunan üfus mübadelesi hakkındaki araştırmalara bir bakış. Tarih ve Günce, 1(1), 29-54.

Erdal, İ. (2006). Mübadele (Ulusallaşma sürecinde Türkiye ve Yunanistan 1923-1925), IQ Sanat Yayınları.

Goularas, G. B. (2012). 1923 Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve günümüzde mübadil kimlik ve kültürlerinin yaşatılması. Alternatif Politika, 4(2), 129-146.

Haytoğlu, E. (2006). Denizli-Honaz’a yapılan mübadele göçü. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 47-65.

Hırschon, R. (2005). Mübadele çocukları, (Çeviren: Serpil Çağlayan), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Ilgın, G. D. (2012). Antalya’da mübadele. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Jaeschke, G. (1970). Türk Kurtuluş Savaşı kronolojisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kara, B. (2005). Dramatik bir huzur mücadelesi: Mübadele. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 187-198.

Kavaf, S. A. (2015). Sosyal ve kültürel değişimler açısından doğurduğu sonuçlar itibariyle Lozan Mübadelesi: Nevşehir örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Mahzarlar Mecmuası: Gayri Müslim ekalliyetlere mensup Türk tebaasının ahdi haklarından feragatleri. Lozan Muahedesi: Ankara: Hakimiyet-i Milliye Matbaası, 1926.

Önder, S. (1990). Balkan Devletleriyle Türkiye arasındaki nüfus mübadeleleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Özcan, E. (2010). Ahali mübadelesi ve yardımların İstanbul örneği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9(20), 55-75.

Özkan, S. (2010). Milli devlet olma sürecinde mübadele ve Niğde’ye yapılan iskân. Konya: Kömen Yayınları.

Tosun, R. (1998): Türk Rum nüfus mübadelesi ve Kayseri’deki Rumlar, Kayseri: Dolunay Yayıncılık.

Turan, G. (2008). Mübadele’de ayvalık [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yılmaz, H. (2010). Arşiv belgeleri ışığında Pontus meselesi. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.

Yüksel, İ. (2013). Göç problemi bağlamında Lozan Mübadilleri ve geldikleri yerleşimler ölçeğinde yaşanan sorunlar, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları, 90. Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslarası Sempozyumu, (699-729) Atatürk Araştırma Merkezi.