Öz ÖZETAzerbaycan romanının başlangıcı ve kaynakları hakkında Azerbaycanlı araştırmacıların farklı görüşleri vardır. Bunlardan bir kısmı o dönemdeki haıöm Sovyet ideolojisinin tesiriyle Sovyet öncesi dönemi yok sayarak Azerbaycan romanını i 930'lu yıllardan sonra başlatırlar. Bir kısım araştırmacılar da bu türün başlangıcını XII. yüzyıla kadar çekerek mesnevileri roman türünün iIk örnekleri olarak verirler.Azerbaycan romanını incelerken ortaya çıkan bir başka problem de araştırmacıların romanın tanımı konusunda ortak bir kanaate varamamalarıdır. Bütün bu tartışmaları bir kenara bırakırsak Azerbaycan romanının beslendiği kaynakları; halk edebiyatı mahsuııeri, yazılı (klasik) edebiyat, tercümeler, matbuat olarak dört ana guruba ayırabiliriz.Azerbaycan romanının teşekkülü meselesinde de henüz ortakbir kanaat oluşmamıştır. Azerbaycan edebiyatının bilinen ilkromanı Reşit Bey ve Saadet Hanım'dır. İsmail Bey Kutkaşınlıtarafından Fransızca yazılan bu roman 1835 yılında Warşova'dabasılmıştır.1835· i 920 yılları arasında "roman" tür olarak varlığını sayısal açıdan çok olmasa da kalite açısından gelişerek sürdürür. Bu tarihler arasında Azerbaycan modem edebiyatının gelişimiyle paralel olarak roman daha çok sosyal tenkidin bir aracı olarak kuııanılır. i 920-i 932 yılları arasında bir duraklama dönemine girer. 1932'den sonra ise Azerbaycan romanı için yeni bir dönem başlar.ABSTRACTThere are different point of view of Azerbaijan's researchers about the beginning of the Azerbaijan novel and literatures. Azerbaijan novel have been started after 1930 by some of the researchers without taking into consideration the term before the Soviet Union under the action of the Soviet ideology which was dominant in that term. The beginning of this type has been extended until XII century by the other resarchers and then Mesnevi were given as a first example of novel type.The other problem which took place while investigating Azerbaijan novel was there are not any common convection about the definition of the novel among the researchers. On the other hand, the origins of the Azerbaijan novel can be divided into four sections; fo lk literature product, classical literature, translation and the pres.As far as i am concerned the common convection has not been constituted about formation of Azerbaijan noveL. The first known novel in Azerbaijan literature is Reşit Beyand Saadet Hanım. The novel was written as French in 1835 by İsmail Bey Kutkaşınh and printed in Warsaw.The existence of the novel as a type between 1835 and 1920 has been continued point of view of the quality rather than the numerical. In that dates mention above, the novel has mostly been used as a tool of social criticism together with development of Azerbaijan modem noveL. Unproductive period has been started between 1920 and 1932 and then a new period starts for the Azerbaijan novel.