Abdurrahman El-Caberti ve Giovanni Reggio’nun Anlatılarında “Kahire Kale Katliamı” (Mart 1811) ve Memlüklerin Mısır’dan Tasfiyesi

Öz Modern Mısır tarih yazıcılığında farklı kurumlar, gelenekler, süreçler yerinekurucufigürler/önderler üzerinden okumak yönünde güçlü bir gelenekvardır. Tarih yazıcılığına da egemen olan bu geleneğe göre Mehmed AliPaşa Mısır’daki ‘ecnebi’ egemen, Osmanlılara karşı Mısır Arap ruhunundirenişini temsil etmiş ve Mısır kimliğini harekete geçirmişti. Ayrıca gelenekselbir cemiyete Avrupa fikir ve müesseselerini ithal etme yönünde cesaretde göstermişti. Oysa iktidar ilişkileri açısından, Mehmed Ali Paşa’nın“Aydınlıkçı” kimliğine çoğu kez politik muhaliflerini acımasızca tasfiyeeden despotik bir portre eşlik etmiştir.Bu makalenin konusunu oluşturan ve Memlüklerin Mısır’daki tarihi-siyasivarlığına son veren Mart 1811 tarihli Kahire Kale Katliamı’nın planlayıcıve icracısı da nitekim Kavalalı Mehmed Ali Paşa’dır. 1811 yılında Paşa, Hicaz’ıişgal eden Vehhabilere karşı Babıali’nin elindeki yegane silahı oluşturuyordu.Nitekim Kale Katliamı da Vehhabileri tenkil için Cidde valiliğine atananoğlu Tosun Paşa’nın tayini şerefine 1 Mart’ta Kahire Kalesi’nde düzenlenenmerasim gününde icra edilmişti. Mehmed Ali Paşa’nın bu ilk ve en büyüksiyasî tasfiye operasyonu bu monografinin merkezini oluşturacaktır. Bununiçin Caberti’nin bilinen Tarih’inin yanı sıra o sıralar Kahire’de bulunan veİngiltere’nin bölgedeki ajanlarından olan Giovanni Reggio’nun mektubu veilgili Osmanlı ve İngiliz arşiv malzemesinden istifade edilecektir.
Anahtar Kelimeler: