Burdur İli, Bucak İlçesi, Avdancık Köyü yakınlarındaki tek nefli kaya kilisesi 10.50 x 10.50 m ölçülerindedir. Altıkapılı’yı Pisidia Bölgesi için özel kılan tarafı apsisinin üstünde İncil kaynaklı kurtuluşa ilişkin temaların işlendiği freskoların bulunmasıdır. Bu freskoların sağlam olarak günümüze gelenlerinde Meryem’e Müjde Tebşir , İsa’nın Doğumu ve İsa’nın Vaftizi gibi Ortodoks kaynaklı konular kullanılmıştır. Freskoların resim programı ve üslupsal özellikleri yapının 11-12. yy.’lara ait olduğu konusunda önemli bilgiler sunar. Şöyle ki, Müjde Sahnesi’nde Meleğin açık bir alanda zemin üzerinde resmedilmesi olayı 11. yy. özelliğidir. Kat kat yoğun helezonik kıvrımlı elbisenin çizgisel gölgelemeler yaparak derinlik oluşturması 11. yy. anıtsal resimlerinde görülür. Figürlerin kol ve bacakların ince ve uzun, gövdenin basık, vücudun genel yapısının ise enerjik verilmesi de yine 11.-12. yy. kilise freskolarında katı bir şekilde uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bizans Mimarisi, Kilise Mimarisi, Kaya Kilisesi, Pisidia, Kremna

The Altıkapılı Cave Church at Pisidia

The single-naved rock-cut church located near the village of Avdancık in Bucak District of the province of Burdur has dimensions measuring 10.50 x 10.50 m. What makes Altıkapılı special for the Pisidia region are the mural paintings found on its apse that portray scenes of salvation/liberation from the Bible. The surviving mural paintings include icons of Orthodox Christianity such as scenes of the Annunciation to Virgin Mary, the Nativity of Jesus, and the Baptism of Jesus. The painting program and the stylistic features of these murals provide important information that indicates that the structure belongs to the 11th-12th century. The Angel painting on the ground in an open area in the Annunciation scene is a feature that belongs to the 11th century. The linear shadings and the depth created on the dress with helical curves are also seen in the monumental drawings of the 11th century. Thin and long arms and legs, compressed bodies of the figures, and the energetic general structure of their bodies are also features that appear in church mural paintings from this period.

Keywords:

Byzantine architecture, Church architecture, Cave Church, Pisidia, Cremna,

PDF

___

Akkaya 2014 T. Akkaya, Ortodoks İkonaları (2014).
Akyürek 2001 E. Akyürek, M.S. IV.-XI. Yüzyıllar: Kapadokya’daki Bizans (2001).
Aydın 2009 A. Aydın, “Burdur ve Side Müzesi’ndeki Figürlü İki Buhurdan”, Adalya XII, 2009, 277-297.
Aydın 2012 A. Aydın, “Antik Tabae (Kale-i Tavas) Kenti’nin Bizans Dönemi Eserleri”, Sanat Tarihi Dergisi XXI, 2012, 45-65.
Bayram – Yazar 2006 F. Bayram – T. Yazar, “2005 Yılı Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması”, AST XXIV.I (2006) 457-466.
Benz 1964 E. Benz, The Eastern Orthodox Church (1964).
Bertholet 1962 A. Bertholet, Wörterbuch der Religionen (1962).
Bornovalı 2008 S. Bornovalı, Bizans Mimarlığında Müjde Sahnesinin Yeri (Istanbul University Unpublished Phd Thesis 2008).
Chatzedakes – Grabar 1965 M. Chatzedakes – A. Grabar, Byzantine and Early Medieval Painting (1965).
Çorağan 1998 N. Çorağan, Antalya’nın Demre (Kale) İlçesindeki H. Nikolas Kilisesi Freskoları (Hacettepe University Unpublished Phd Thesis 1998).
Coşkuner 2002 B. Coşkuner, Göreme Kılıçlar Kilisesi Duvar Resimlerinin İkonografisi (Hacettepe University Unpublished PhD Thesis 2002).
Doğan 2006 S. Doğan, “Alanya ve Çevresinde Bizans Araştırmaları 2005”, AST XXIV.I (2006) 533-544.
Epstein 1980 A. W. Epstein, The Fresco Decoration of the Column Churches, Goreme Valley, Cappadocia. A Consideration of their Chronology and their Models. Cahiers Archeologiques 29, 1980, 27-45.
Epstein 1986 A. W. Epstein, Tokalı Kilise: Tenth-Century Metropolitan Art in Byzantine Cappadocia (1986).
Geiser – Mackenzie 2004 N. Geisler – R. E. Mackenzie, Roman Catholics and Evangelicals: Agreements and Differences (2004).
Gregory 2011 T. Gregory, Bizans Tarihi (2011).
Gough 1964 M. Gough, The Monastery of Eski Gümüş, AS XIV (1964) 147-161.
Jerphanion 1925-1942 G. de Jerphanion, Une nouvelle province de l’Art byzantin, Les eglises rupestres de Cappadoce, tomes I-II (1925-1942).
Jolivet-Levy 1991 C. Jolivet-Levy, Les eglises byzantines de Cappadoce (1991).
Kadiroğlu 2003 M. Kadiroğlu, “Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2002 Yılı Yüzey Araştırması”, AST XXI.II (2003) 1-16.
Karakaya 2003 N. Karakaya, “2002 Yılı, Kayseri Yeşilhisar İlçesi Erdemli Köyü’ndeki Kaya Kiliseleri Duvar Resimleri”, AST XXI.II (2003) 17-29.
Karakaya 2004 N. Karakaya, “2003 Yılı, Kayseri Yeşilhisar İlçesi Erdemli Köyü’ndeki Kaya Kiliseleri Duvar Resimleri”, AST XXII.II (2004) 119-128.
Karakaya 2005 N. Karakaya, “The Burial Chamber Wall Paintings of Saint Nicholas Church at Demre (Myra) Following Their Restoration”, Adalya VIII, 2005, 287-309.
Khoniates 1995 N. Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri) (1995).
Koçyiğit 2009 F. Koçyiğit, “Tağar (St. Theodore) Kilisesi Duvar Resimleri”, Erciyes Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi XXVI, 2009, 141-164.
Lafontaine-Dosogne 1975 J. Lafontaine-Dosogne, Iconography of the Cycle of the Infancy of Christ (1975).
MacCallum 1972 F. W. MacCallum, Kitab-ı Mukaddes (Eski ve Yeni Ahit) (1972).
Mango 2011 C. Mango, Bizans (Yeni Roma İmparatorluğu) (2011).
Mathews 1983 T. F. Mathews, “The Annunciation at the Well: A Methaphor of Armenian Monophysitism”, Medieval Armenian Culture 1983, 343-356.
Mckeinzie 1965 J. Mckeinzie, Dictionary of The Bible (1965).
Meslin 2005 M. Meslin, Baptism. Encyclopedia of Religion II (2005) 779-783.
Mouriki 1980 D. Mouriki, “Stylistic Trends in Monumental Painting of Greece During the Eleventh and Twelfth Centuies”, DOP XXXIV-XXXV, 1980, 77-124.
Metin – Becks – Soslu 2016 H. Metin – B. A. Polat Becks – R. Becks – S. Soslu, “Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2015”, Anmed XIV, 2016, 210-216.
Metin – Soslu 2016a H. Metin – S. Soslu, “Pisidia’da Yeni Bir Keşif: Altıkapılı Bizans Kaya Kilisesi”, TEBE Haberler XXXXI, 2016, 18-20.
Metin – Soslu 2016b H. Metin – S. Soslu, “Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2015”, AST XXXIV.II (2016) 311-324.
Ousterhout 2005 R. G. Ousterhout, A Byzantine Settlement in Cappadocia (2005).
Ostrogorsky 2015 G. Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi (2015).
Öcal 2013 T. Öcal, “Niğde Gümüşler Manastırı ve Turizm Potansiyeli”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi XXIII, 2013, 31-49.
Ötüken 1984 S. Y. Ötüken, “Kapadokya Bölgesindeki Kapalı Yunan Haçı Kiliselerinde Resim Programı”, Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Dergisi III, 1984, 143-167.
Ötüken 1987 Y. Ötüken, “Niğde’nin Eski Andaval Köyündeki H. Konstantinos Kilisesi’nin Freskoları”, H. R. Çongur (eds.), Remzi Oğuz Arık Armağan Kitabı (1987) 131-132.
Ötüken 2006 S. Y. Ötüken, “2005 Yılı Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı”, AST XXVIII.II (2006) 157-174.
Ötüken et al. 2010 S. Y. Ötüken – V. Bulgurlu – S. Yandım – N. Peker, “Resim Sanatında İnancın İmgeleri/Images of Faith in the Art of Painting, Kalanlar, 12-13. Yüzyıllarda Türkiye’de Bizans/The Remnants, 12th and 13th centuries Byzantine Objects in Turkey”, A. Odekan – E. Akyürek – N. Necipoğlu (eds.), I. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu (2010) 33-37.
Özbek – Arslan 2008 Y. Özbek – C. Arslan, Yeşilhisar, Soğanlı Tahtalı Kilisesi. Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri III (2008) 1261-1265.
Özyurt 2008 H. Ö. Özyurt, Tigran Honents (Aydınlatıcı Aziz Gregorios) Kilisesinin Freskoları Ne Kadar Bizanslı, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi XXV.I, 2008, 163-186.
Özyurt 2017 H. Ö. Özyurt, “Karia Bölgesi Bizans Dönemi Duvar Resimleri Üzerine İncelemeler ‘Latmos Bölgesindeki Çalışmalar”, AST XXXIV.II (2017) 691-701.
Özil 1984 R. Özil, “Göreme, Karanlık Kilise Duvar Resimlerinde 1983 Yılı Koruma ve Onarım Çalışmaları”, AST II (1984) 71-78.
Pekak 1994 M. S. Pekak, Güzelyurt’ta (Gelveri) Bulunan Bizans/Post-Bizans Dönemi Kiliseleri 2. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi I-II.XI, 1994, 177-216.
Pekak 2010 M. S. Pekak, “Ürgüp, Yeşilöz, (Tağar) Kilisesi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi XXVII.I, 2010, 203-218.
Peker 2010 N. Peker, “Gülşehir Karşı Kilise Duvar Resimleri”, A. Odekan – E. Akyürek – N. Necipoğlu (eds.), I. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu (2010) 572-581.
Peker – Uyar 2013 N. Peker – B. T. Uyar, “Güzelgöz-Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşimleri 2012”, AST XXXI.II (2013) 110-120.
Pentcheva 2000 B. V. Pentcheva, “Rhetorical images of the Virgin: the icon of the usual miracle at the Blachernai”, Journal for Anthropology and Aesthetics XXXVII, 2000, 34-56.
Petzold 1976 L. Petzold, “Nikolaos von Myra (von Bari)”, Lexikon der Christliischen Ikonographie VIII (1976) 45-58.
Restle 1969 M. Restle, Byzantine Wall Painting in Asia Minor III (1969).
Restle 1967 M. Restle, Byzantine Wall Painting in Asia Minor II (1967).
Rott 1908 H. Rott, Kleinasiatiche Denkmaler aus Pisidien, Kappadokien und Lykien (1908).
Rodley 1983 L. Rodley, “The Pigeon House Church, Çavuşin”, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinischen Gesellschaft XXXIII (1983) 301-339.
Serdar 2008 M. Serdar, “Semavi Dinlerde Dört Büyük Melek (Cebrail, Mikail, İsrafil, Azrail)”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XIII.II, 2008, 227-245.
Schiller 1966 G. Schiller, Iconography of Christian Art I (1966).
Schiller 1971 G. Schiller, Iconography of Christian Art II (1971).
Speake 1994 J. Speake, The Dent Dictionary of Symbols in Christian Art (1994).
Stierlin 1988 H. Stierlin, Orient Byzantin, L’Art Antiqueau Proche-Orient (1988).
Soykan 2017 A. N. Soykan, Karagedik Kilise (2017).
Thierry 1967 N. Thierry, “Etude Stylistiquedes Peintures de Karabaş Kilise en Cappadoce (1060- 1061)”, Cahiers Archeologiques XVII (1967) 161-175.
Thierry 1974 N. Thierry, “Yusuf Koç Kilisesi, Eglise Rupestre de Cappadoce”, bk.: Mélanges Mansel I (1974) 193-206.
Uyar 2010 T. Uyar, “Change in The Byzantine World in the Twelfth and Thirteenth Centuries”, A. Ödekan – E. Akyürek – N. Necipoğlu (eds.), 1. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu (2010) 617-625.
Ünal 2011 C. Ünal, Bizans Sanatında Meryem Eleousa Tasviri. Türk Bilim V (2011) 73-87.
Weitzman 1967 K. Weitzman, “Byzantine Miniature and Icon Painting in the Eleventh Century”, J. M. Hussey – D. Obolensky – S. Runciman (eds.), Proceedings of the XIII. International Congress of Byzantine Studies, Oxford, 5.-10. September 1966 (1967) 207-224.

ISSN: 1301-2746
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Koç Üniversitesi AKMED (Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi)

Arşiv