ZİYA DUMLUPINAR, Hüseyin GÜNGÖR, Tevrican DOKUYUCU, ERTUĞRUL FİLİZ, Harun OCAKTAN, Ayşenur UYSAL, Gökhan ERDİNÇOĞLU, AYDIN AKKAYA

5722

8x8 EKMEKLİK BUĞDAY DİALLEL MELEZ F3 POPÜLASYONUNDA HETEROSİS VE HETEROBELTİOSİSİN SAPTANMASI

F1 kademesinde ortaya çıkan melez azmanlığı aynı zamanda F3 popülasyonlarında da önemlidir. Bu çalışma, farklı orijin ve tarımsal özelliklere sahip 8 ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotipi (Midas, As-14, Rumeli, Esperia, Gl-14, Krasunia odes’ka, Masaccio ve Lucilla) ile bunların 28 F3 melezini içeren 8x8 yarım diallel melez ekmeklik buğday popülasyonunda, verim ile ilgili özellikler açısından; heterosis ve heterobeltiosis değerlerinin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Melezlerin ve ebeveynlerin yer aldığı deneme, 2016-2017 yılında Lüleburgaz/Kırklareli çiftçi koşullarında 4 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme deseninde kurulmuştur. Pozitif heterosis ve heterobeltiosis değerleri, hemen hemen tüm popülasyonlarda incelenen özelleiklerin tümünde tespit edilmiştir. Başak uzunluğu için, % 28.76 heterosis ile % 22.73 heterobeltiosis; başakta başakçık sayısı için, % 10.75 heterosis ile % 5.51 heterobeltiosis; başakta tane sayısı yönünden, % 25.46 heterosis ile % 16.52 heterobeltiosis; başaktaki tane ağırlığı için, % 46.66 heterosis ile % 31.61 heterobeltiosis; bitki tane verimi için, % 46.92 heterosis ile %32.20 heterobeltiosis değerleri bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler:

diallel melezleme, ekmeklik buğday, heterosis, verim unsurları

Estimation of Heterosis and Heterobeltiosis in an 8x8 Diallel Cross Bread Wheat F3 Population

Hybrid vigor which often observed in F1 plants is also important in F3 generations. Eight bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes (Midas, As-14, Rumeli, Esperia, Gl-14, Krasunia odes’ka, Masaccio and Lucilla) from both different origins and agricultural traits were crossed in a half diallel cross and evaluated for heterosis and heterobeltiosis in F3 populations for some yield components. The experiment was conducted in a randomized complete blocks design with four replications in Lüleburgaz/Kırklareli under farmer conditions in 2016-2017 cropping year. Positive heterosis and heterobeltiosis values were observed for all investigated traits in almost all crosses. The values of heterosis and heterobeltiosis for spike length, spikelet number per spike, grain number per spike, grain weight per spike and grain yield per plant ranked between 28.76 and 22.73%; 10.75 and 5.51%; 25.46 and 16.52%; 46.66 and 31.61%; 46.92 and 32.20%, respectively.
Keywords:

diallel cross, heterosis, bread wheat, yield components,

PDF

___

  • 1. Anonim 2017. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr. (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2017).
  • 2. Kutlu İ, Balkan A, Bilgin O 2015. Analysis of Population Differences and Inheritance of Some Spike Characteristics in Bread Wheat. KSU J. Nat. Sci., 18(4): 40-47.
  • 3. Dumlupınar Z, Karakuzulu H, Demirtaş MB, Uğurer M, Gezginç H, Dokuyucu T, Akkaya A 2015. A Heterosis Study for Some Agronomic Traits in Oat. Journal of Agricultural Sciences, 21(3):414-419.
  • 4. Soylu S 1998. Orta Anadolu Şartlarında Makarnalık Buğday Islahında Kullanılabilecek Uygun Ebeveyn ve Melezlerin Çoklu Dizi (Line x Tester) Yöntemi ile Belirlenmesi. Doktora Tezi Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • 5. Yağdı K, Karan Ş 2000. Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Melez Gücünün Saptanması. Turk. J. Agric. For., 24: 231-236.
  • 6. Rasul I, Khan AS, Ali Z 2002. Estimation of Heterosis for Yield and Some Yield Components in Bread Wheat. International Journal of Agriculture and Biology, 4(2): 214-216.
  • 7. Farooq J, Khaliq I 2004. Estimation of Heterosis and Heterobeltiosis of Some Quantitative Characters in Bread Wheat Crosses. Asian Journal of Plant Sciences, 3(4): 508-511.
  • 8. Yıldırım M 2005. Seçilmiş Altı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşidinin Diallel F1 Melez Döllerinde Bazı Tarımsal, Fizyolojik ve Kalite Karakterlerinin Kalıtımı Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 290 s., Adana.
  • 9. Aydoğan Çifci, E, Yağdı K 2007. Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Diallel Melez Analizi ile Bazı Agronomik Özelliklerin İncelenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(4): 354-364.
  • 10. İlker E, Aykut Tonk, F, Tosun, M 2010. Heterosis for Yield and Its Components in Bread Wheat Crosses Among Powdery Mildew Resistant and Susceptible Genotypes. Pak. J. Bot., 42(1): 513-522.
  • 11. Jaiswal KK, Pandey P, Marker S, Anurag PJ 2010. Heterosis studies for improvement in yield potential of wheat (Triticum aestivum L.). AAB Bioflux, 2(3): 273-278.
  • 12. Kumar A, Mishra VK, Vyas RP, Singh V 2011. Heterosis and Combining Ability Analysis in Bread Wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Plant Breeding and Crop Science, 30(10): 209-217.
  • 13. Taner S. Sade B 2012. Kuru Şartlarda 5x5 Yarım Diallel Ekmeklik Buğday Melez Popülasyonunda Kombinasyon Yetenekleri ve Heterosis Değerlerinin İncelenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(4): 1-10.
  • 14. Kalhoro FA, Rajpar AA, Kalhoro SA, Mahar A, Ali A, Otho SA, Soomro RN, Ali F, Baloch ZA 2015. Heterosis and Combing Ability in F1 Population of Hexaploid Wheat (Triticum aestivum L.). American Journal of Plant Sciences, 6: 1011-1026.
  • 15. Yazıcı E 2015. Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) 7x7 Yarım Diallel Melez F2 Döllerinde Bazı Tarımsal ve Kalite Özellikleri İçin Heterosis ve Kombinasyon Yeteneklerinin Tahmin Edilmesi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 137 s., Tekirdağ.
  • 16. Baloch M, Baloch AW, Siyal NA, Baloch SN, Soomro AA, Baloch SK, Gandahi N 2016. Heterosis Analysis in F1 Hybrids of Bread Wheat. Sindh University Research Journal, 48(2): 261-264.
  • 17. Singh S, Kumar A, Kr. Singh M 2016. Hybrid Performance and Heterosis for Yield and Yield Contributing Traits in Bread Wheat (Triticum aestivum L.). International Journal of Current Research, 8(06): 33177-33181.
  • 18. Chang MS, Smith JD 1967. Diallel Analysis of Inheritance of Quantitative Characters in Grain Sorghum. I.Heterosis and Inbreding Depression. Can.J.Genet.Cytol., 9:44-51.
  • 19. Fonseca SM, Patterson FL 1968. Hybrid Vigor in a Seven Parent Diallel Cross in Common Winter Wheat (Tiriticum aestivum L.). Crop Sci., 8(1): 85-88.
  • 20. Tulukcu E, Sade B 2009. Diallel Melezleme Yöntemiyle Orta Anadolu Şartlarına Uygun Ekmeklik Buğday Anaç ve Melezleri ile Bazı Verim Öğelerinin Kalıtımının Belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23(47): 18-26.
Ziraat Mühendisliği-Cover
  • ISSN: 1301-0891
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1966
  • Yayıncı: Mehmet Ali ÜNAL
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

8x8 EKMEKLİK BUĞDAY DİALLEL MELEZ F3 POPÜLASYONUNDA HETEROSİS VE HETEROBELTİOSİSİN SAPTANMASI

ZİYA DUMLUPINAR, Hüseyin GÜNGÖR, Tevrican DOKUYUCU, ERTUĞRUL FİLİZ, Harun OCAKTAN, Ayşenur UYSAL, Gökhan ERDİNÇOĞLU, AYDIN AKKAYA

GELENEKSEL BİR ÜRÜN OLARAK “MİDYE DOLMA” VE GELECEK ÖNERİLERİ

ZAYDE AYVAZ

HİDROJEN PEROKSİT (H2O2)’İN SU ÜRÜNLERİNDE KULLANIMI

Hasan Hüseyin ATAR, Saliha AKBAŞ, ZAYDE AYVAZ

BİR BALIKÇI BARINAĞI ÇALIŞMA ALANI RİSK FAKTÖRLERİ: İZMİR İLİ ÖRNEĞİ

Fatih PERÇİN