Denizli'de Mübadillerin Yerleşim Sorunları

Cumhuriyet Döneminin en yoğun göç hareketi,1923 yılında gerçekleştirilen Türk-Yunanhalklarının karşılıklı değişimidir. LozanGörüşmeleri sırasında kabul edilen mübadeleprotokolünün 1 Mayıs 1923'ten itibarenuygulanırlığı kabul edilmiş ve bu süreç içinde, BatıTrakya hariç, Yunanistan'daki MüslümanlarınTürkiye'ye göçürülmesi, Ortodoks Osmanlıvatandaşlarının da Yunanistan'a göçürülmesikarşılıklı olarak kabul edilmiştir. Bu değişiminsonucu Yunanistan ve Balkanlardan gelengöçmenlerin malları ve iskânına ilişkin olarakçıkartılmış olan kanun gereği, mübadil olaraktanımlanan göçmenler ile mülteciler, Rumlarınbıraktıkları evlere, topraklara, Anadolu'dan gidenRumlar da Türklerin bıraktıkları ev ve mülklereyerleşmişlerdir. Türkiye'ye gelmeden önceYunanistan'daki fanatikler ve Balkan devletlerininhomojen ulus yaratma çabaları nedeniyle birçoksıkıntılar yaşayan mübadiller, özellikle 1924yılından itibaren yapılan yerleşimlerinde yenisorunlarla karşılaştılar. Göçmenlerin çoğunluğuyeni yerlerine uyum sağlayıp, üretici konumageçene kadar yoksulluk çektiler. Bazı göçmenlerde iskân edildikleri yerleri terk ederek yaşamlarınıbaşka yerlerde sürdürdüler. Bu çalışma mübadelekapsamında Denizli'ye 1924 yılından itibarengelen göçmenlerin yerleşimleri sırasındayaşadıkları yerleşme sorunlarını, yer değiştirmeçabalarını, Hükûmet'in iskân politikası sırasındagöçmenlerle yaşanan olayları incelemeyiamaçlamaktadır. Çalışma sırasında yazılıkaynaklar ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivibelgeleri kullanılarak Denizli'ye gelengöçmenlerin üretici konuma geçene kadar olansüreçte yaşadıkları gelişmeler incelenecektir

Housing Problems of Refugees in Denizli

The most intensive migration movement of the Republican Period is the exchange of Turkish and Greek people in 1923. The exchange protocol, accepted in the Treaty of Lausanne, has come into effect since the 1st of May, 1923 and in this process, except Western Thrace, it is mutually accepted that Muslims in Greece will come to Turkey and the Orthodox Ottoman citizens will be sent to Greece. The result of this change is that immigrants and refugees, who are identified as exchangees, were resettled in the houses and properties that are left behind by Greeks, and the Greeks leaving Anatolia were resettled in the homes and properties of the Turks according to the law on property and settlement of immigrants that came from Greece and Balkans. Exchangees, who experienced many difficulties before coming to Turkey because of the homogenous nation-building efforts of Balkan states and fanatics in Greece, run into new difficulties especially in their settlements since 1924. While the majority of exchangees lived in poverty until they adapted to their new location and became a producer, others left their settlements and maintained their lives elsewhere. The aim of this study is to examine settlement problems, replacement efforts, and the events during the resettlement policy of the Government experienced by immigrants coming to Denizli since 1924 as a part of the exchange. During the study, the written sources and the developments experienced by the immigrants coming to Denizli will be examined by using the Prime Ministry Republic Archive documents

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA]
BCA, 272.11.18.84.5-1, 2.
BCA, 272.11.18.88.20-1, 13.
BCA, 272.11.19.90.8.
BCA, 272.11.19.91.18-1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15.
BCA, 272.11.19.92-2.
BCA, 272.11.19.93.1.
BCA, 272.11.19.96.4.
BCA, 272.11.19.96.12-1, 2.
BCA, 272.12.45.75.26-1, 2.
BCA, 272.12.47.90.5-1, 2, 3, 4, 5, 6.
BCA, 272.12.50.104.5-1, 2, 3, 4, 5, 6.
BCA 272.12.54.135.1-3, 4, 5, 6.
BCA, 272.80.4.12.3-1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 11, 13, 14, 15, 17, 19, 22, 23, 24, 25, 26.
Kitap ve Makaleler
Ahenk (1923). 10 Ağustos.
Arı, K. (1989). 1923 Türk-Rum Mübadele Anlaşması Sonrasında İzmir’de “Emval-i Metruke” ve Mübadil Göçmenler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15, 691-706.
Arı, K. (2003). Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923- 1925). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Baltaoğlu, A. G. (1994). Atatürk’ün Seçkin Bir İdarecisi: Ali Cemal Bardakçı. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1, 267-282.
Bildirici, Y.Z. (2010). Millî Mücadele’de Buldan. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 15, 21-35.
Çapa, M. (1990). Yunanistan’dan Gelen Göçmenlerin İskânı. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 2 (5), 49-69.
Erdal, İ. (2014). Türk-Yunan Nüfus Mübadelesinde Gayrimübadil Olma Konusu ve Mübadeleden Iskat (Çıkma) Yolları. TSA, 3, Ocak/January, 123-141.
Goularas, G.B. (2012). 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Günümüzde Mübadil Kimlik ve Kültürlerin Yaşatılması. Alternatif Politika, 2, 129-146.
Güner, Z. (2007). Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin İskân Politikası. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi ICENAS 38 (10-15 Eylül 2007). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1453-1466
İpek, N. (2000). Mübadele ve Samsun. Ankara: TTK Yayınları.
İskân Tarihçesi. (1932). İstanbul: Hamit Matbaası.
Keskin, M.A. (1989). İzmir Valileri. İzmir.
Kodaman, Ö. (2008). Türkiye ile Yunanistan Arasında Nüfus Mübadelesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütcü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
McCarthy, J. (1998). Müslümanlar ve Azınlıklar-Osmanlı Anadolu’sunda Nüfus ve İmparatorluğun Sonu. İstanbul.
Müderrisoğlu, A. (1994). Kurtuluş Savasının Malî Kaynakları. Atatürk Yolu Dergisi, 13, 27-53.
Toker, T. (1973). Kuvayı Milliye ve Milli Mücadelede Denizli.
TBMMZC, (1340). Cilt: I, İçtima: 19, 10 Aralık.
Mülakat 1961 Grebene doğumlu mübadil Habip Boza (07.09.2019)
İnternet Kaynakları http://turktoresi.com/viewtopic.php?p=5993 Erişim tarihi 11.12.2019.