Bir Eğitsel Materyal Olarak Karikatür ve Eğitimde Karikatür Kullanımına Yönelik Kesitsel Bir Değerlendirme

Bu çalışmada Türkiye’de karikatürün eğitsel bir materyal olarak kullanımı ile ilgili gerçekleştirilen çalışmaların genel görünümleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda 2000- 2020 yılları arasında yapılan akademik çalışmalar; türüne (lisansüstü tez, makale ve bildiri), yayımlandığı yıllara, hedef kitlesine, kullanılan karikatür türüne, araştırma modeline ve ilgili oldukları eğitim alanlarına göre değerlendirilmiştir. Bu çalışma alanyazın taramasına dayalı bir inceleme çalışmasıdır. Çalışmada nitel araştırma kapsamında değerlendirilen doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın verilerine YÖK’ün Ulusal Tez Merkezindeki ilgili tezler ve internetteki arama motorları kullanılarak ulaşılmıştır. Tez, makale ve bildirilerin belirlenmesinde başlığında ‘karikatür’ ifadesi yer alan ve karikatürün eğitsel bir materyal olarak kullanımı ile ilgili olan çalışmalar esas alınmıştır. Ulaşılan verilerin analizinde betimsel analiz kullanılarak sonuçlar yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre en çok yüksek lisans çalışmasının gerçekleştirildiği, hedef kitle olarak ortaokul öğrencilerinin seçildiği, yöntem olarak nicel araştırmaların daha çok kullanıldığı, kullanılan karikatürlerin çoğunlukla kavram karikatürü olduğu ve çalışmaların Fen Eğitimine yönelik gerçekleştirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

karikatür, lisansüstü tezler, bildiriler

Cartoon As an Educational Material and a Cross-Sectional Evaluation of the Use of Cartoon in Education

In this study, the overall appearance of the work carried out on the use of cartoons as educational material in Turkey is revealed. Accordingly, academic studies made between 2000-2020 were examined according to type (graduate theses, articles and proceeding papers), years of publication, target audience, cartoon type used, research model and educational fields. This study is a review study based on literature review. In this study, the document review method evaluated within the scope of qualitative research was used. The data of the study were reached by using relevant theses in the National Thesis Center of YÖK and search engines on the internet. In the determination of the thesis, articles and presentations, the studies with the phrase "cartoon" in the title and related to the use of cartoons as an educational material were taken as a basis. In the analysis of the data obtained, the results were interpreted using descriptive analysis. According to the findings obtained as a result of the study, it was concluded that most of the graduate study was carried out; secondary school students were chosen as the target audience; quantitative research was used as a method; cartoons used were mostly concept cartoons and the studies were carried out for Science Education.

Keywords:

Cartoon, education, postgraduate dissertations,

PDF

___

Balım, A. G., İnel, D. ve Evrekli, E. (2008) Fen Öğretiminde Kavram Karikatürü Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri Algılarına Etkisi. İlköğretim Online, 7 (1), 188–202.
Çer, E. (2017). Karikatürlerle Türkçe öğretimi. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
Çiltaş, A., Güler, G. ve Sözbilir, M. (2012) Türkiye’de Matematik Eğitimi Araştırmaları: Bir İçerik Analizi Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (1), 565-580.
Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N. ve Şeker, F. (2012) Fen Bilimleri Eğitiminde Çalışılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin Analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9 (1), 49- 64.
Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M., Sözbilir, M. (2012) Türkiye’deki Eğitim Araştırmalarında Eğilimler: Bir İçerik Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (1), 443-460.
Göçer, A. ve Akgül, O. (2019) Türkçe Öğretmenlerinin Dil Eğitiminde Ortam Tasarımı ve Materyal Kullanımı Yeterliklerinin Değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 837- 856
Keogh, B., Naylor, S. ve Wilson, C. (1998) Concept Cartoons: A New Perspective on Phycics Education. Phycics Education, 33 (4), 219-224.
Kleeman, G. (2006) Not Just for Fun: Using Cartoons to Investigate Geographical Issues. New Zealand Geographer, 62 (2), 144-151.
Örs, F. (2007) Eğitim ve Karikatür. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 84, 26-28.
Özer, A. (1998). Kuramsal ve uygulamalı karikatür. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve Bilim Dergisinde Yayınlanan Araştırmaların Eğilimleri: İçerik Analizi. Eğitim ve Bilim, 39 (173), 430-453.
Sever, S. (2007a). Öğretim Ortamının Estetik Uyaranı: Karikatür. H. Efe (Hazırlayan). Görsel Metinden Yazınsal Metne Metinler Arası İlişki: Karikatür ve Edebiyat içinde (s.61- 71). İzmir: İlya Yayınevi.
Sever, S. (2007b). Türkçe Öğretiminde Sanatsal Bir Uyaran Olarak Karikatürün Kullanılması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi VI. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. (s. 222-229). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Taç, A. (2005). Karikatür; Öğrencinin Yaratıcılığını, Duyarlılığını, Öğrenme İsteğini, Estetik Anlayışını Geliştirecektir. Hürriyet Gösteri Dergisi, “Yeni Eğitim Sisteminde Karikatürün Yeri” Özel Sayı, 275, 77-78.
Tarman, B., Acun, İ., ve Yüksel, Z. (2010) Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanındaki Tezlerin Değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 725-746.
TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
Tereci, A., ve Bindak, R. (2019). 2010- 2017 Yılları Arasında Türkiye’de Matematik Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 40- 55. DOI: 10.21666/muefd.485737
Tok, G., Cebesoy, Ü.B. (2019) Fen Bilgisi Öğretmenleri İle Gerçekleştirilen Tez Çalışmalarının Eğilimi: Bir İçerik Analizi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 22 – 53.
Turan, M. O. (2012). Gazetelerde Yayınlanan Siyasi Karikatürlerin Göstergebilimsel Çözümlemesi: 2011 Genel Seçimleri Örneği. Selçuk İletişim Dergisi, 7 (2), 1-19.
Uslu, H. (2007). Eğitimde karikatür. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 84, 15-18.
Yağmur-Şahin, E., Kana, F. ve Varışoğlu, B. (2013). Türkçe Eğitimi Bölümlerinde Yapılan Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10 (2), 356-378.
Yalın, H. İ. (2010). Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme. Ankara: Pegem Yayınları.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.