Besime Arzu GÜNGÖR AKINCI, Merve KARADENİZ

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihî Metin ve Hikâye Kullanarak Değerlerin Öğrencilere Kazandırılması

Bu çalışmada, sosyal bilgiler dersi kapsamında tarihî dönemlere ve şahsiyetlere ait metin ve hikâyelerle hazırlanan etkinliklerle değer öğretimine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Çalışma, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında bir devlet okulunun 7. sınıfında okuyan 30 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan “Türk Tarihinde Yolculuk Ünitesi” kapsamında, ünite konularıyla ilgili metin ve hikâyelerle etkinlikler tasarlanmış ve öğrencilerin bu etkinlikler kapsamında sahip oldukları değerler tespit edilmeye ve geliştirilmeye çalışılmıştır. Ünite kapsamında yer alan konular, hoşgörü, adalet, eşitlik, bilimsellik, merhamet ve estetik değerleriyle ilişkilendirilmiş ve nitel bir araştırma olarak planlanan bu çalışmada durum çalışması deseni uygulanmıştır. Çalışma yaprakları ve standartlaştırılmış açık uçlu görüşme formu ile veriler toplanmış ve öğrencilerin değerlere ilişkin bilgi ve görüşlerini tespit etmek üzere çalışmanın başında ve sonunda görüşmeler yapılmıştır. Öğrencilerin, değerlerle ilgili sorulara verdikleri cevaplar sayısallaştırılarak yüzdelik dağılım grafikleri oluşturulmuş ve öğrencilerin sorulara vermiş oldukları cevaplardan doğrudan alıntılara başvurularak verilerin betimsel analizi yapılmıştır. Çalışmanın sonunda, sosyal bilgiler öğretiminde, tarihî metin ve hikâyelerle gerçekleştirilen etkinliklerle öğrencilerin değer kazanımlarında gelişme olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Değer, Değer Eğitimi, Tarihî Metin, Hikâye

Gaining Values to Students By Using Historical Text and Story in Studies Teaching

In this study, it is aimed to contribute to value education with activities prepared with texts and stories belonging to historical periods and personalities within the scope of social studies course. The study was held with 30 students who studying in the 7th grade of a public school in the 2019-2020 academic year. Within the scope of the “Journey in Turkish History Unit” in the 7th grade social studies textbook, activities with texts and stories related to the unit topics were designed and the values that the students had within the scope of these activities were tried to be determined and developed. The subjects within the scope of the unit were associated with the values of tolerance, justice, equality, scientificity, compassion and aesthetics, and the case study pattern was used in this study, which was planned as a qualitative research. Data were collected with worksheets and a standardized open-ended interview form and interviews were conducted at the beginning and end of the study to determine students’ knowledge and views on values. Percentage distribution graphs were created by digitizing the answers given by the students to the questions about values, and a descriptive analysis of the data was made by referring to the quotations from the answers given by the students to the questions.At the end of the study, it was determined that there was an improvement in the value acquisition of the students with the activities carried out with historical text stories in social studies teaching.

Keywords:

Value, Value Education, Historical Text, Story,

PDF

___

Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının (değerlerinin) ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aladağ, S. & Mürüvvet P. K. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının ‘değer’ kavramına ilişkin metaforik algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), s.163-193. Aral, V. (1988). Toplum ve adaletli yaşam. Filiz Kitabevi. İstanbul.
Aslan, Ö. (2001). Hoşgörü ve tolerans kavramlarına etimolojik açıdan analitik bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(5), 357-380.
Aslan, S. (2017). Çok kültürlü eğitime dayalı olarak geliştirilen disiplinler arası öğretim programı aracılığıyla öğrencilerde hoşgörü değerinin ve eleştirel düşünme becerisinin geliştirilme sürecinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Ata, B. (1998). Tarih öğretimine bilimsel problem çözme yönteminin uygulanmasına yönelik bir model. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ata, B. (2002). Tarih Derslerinde dokümanlarla öğretim yaklaşımı. Türk Yurdu Dergisi, 175(22), 80-86.
Başaran, İ. E. (2015). Hangi değerler eğitimi. Öğretmen Dünyası Dergisi, Sayı 423, 7-10.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine bir kavramsal inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(7), s.231-274.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
Çalışkur, A. & Aslan, E. (2013). “Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(6), 81-105.
Çalışkur, A., Demirhan, A. & Bozkurt, S. (2012). Değerlerin belirli meslek alanları ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(17), 219-236.
Çelik, F. (2010). 5. sınıf sosyal bilgiler programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Çomaklı, K. (2015). Mevlana’nın Mesnevi adlı eserinde yer alan hikâyelerin sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki değerlerin öğretiminde kullanımının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Demir, S. B. (2011). Sosyal bilgiler öğretim programına göre tasarlanmış hikâyelerin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Demircioğlu, İ. H. ve Tokdemir, A. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: Amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 15(6), 69-88.
Doğan, Y. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazanılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96.
Eryılmaz, Ö. & Çengelci Köse T. (2018). Sosyal bilgilerde edebi ürünler ve değerler eğitimi: Küçük Prens örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(9), 65-79.
Gömleksiz, M. N. & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(8), 95-133.
Gücen, A. (2014). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde bilimsellik değerinin öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Hökelekli, H. (2013). Psikoloji din ve eğitim yönüyle insani değerler. Dem Yayınları, İstanbul.
Işık, H. (2008). Tarih öğretiminde doküman kullanımının öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerine ve başarılarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karaahmet Balcı, S. (2015). Sanat eğitimi alan bireylerde estetik algı oluşturmak için görsel kültür eğitiminin gerekliliği. The Journal Of Academic Social Science Studies, Sayı 36, 465-477.
Katılmış, A., Ekşi, H. & Öztürk, C. (2010). Sosyal bilgiler dersi kazanımlarıyla bütünleştirilmiş bilimsellik odaklı karakter eğitimi programının etkililiği. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 50-87.
Keskin, Y. & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde duyarlılık değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 25(11), 143-181.
Koçak, A. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde Osmanlı Devleti`nin XIX ve XX. yüzyıllarının öğretiminde hatıra ve hikâyelerin kullanılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. MEB (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4,5,6 ve 7. sınıflar). Ankara.
Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(1), 217-239.
Özer, M. (2014). Öyküler, karikatürler, güzel sözler 10 numara yazılarla değerler eğitimi. Berikan Yayınevi. Ankara.
Palamut, İ. (2008). Hikâye okumanın ilköğretim öğrencilerinin yaratıcılık düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Pilav, S. & Şirin, E. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, Sayı 210, 351-371.
Savage, M. K., & Savage, T. V. (1993). Children's literature in middle school social studies. The social studies, 84(1), 32-36.
Şimşek, A. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde tarihsel hikâyeye yönelik öğrenci görüşleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(26), 187-202.
Şimşek, A. (2000). İlköğretim sosyal bilgiler dersinin öğretiminde hikâye anlatım yönteminin kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yaman, E. (2011). Eğitimde yeni ufuklar. Değerler eğitimi. Medyator Yayıncılık, Konya.
Yaman, E. (2012). Değerler eğitiminde yeni ufuklar. Akçağ Yayıncılık. Ankara.
Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Kanat Dergisi, Sayı 19, 499-522.
Yeşil, R. & Davut, A. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 2, 65-81.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. Ankara.
Yılmaz, M. ve Duman, T. (2018). TRT Çocuk Dergisi’nde milli bir değer olarak vatan-vatanseverlik değeri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(7), 639-657.
Yiğittir, S. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin değer yönelimlerinin Rokeach ve Schwartz değer sınıflandırmasına göre değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 19, 1-15.

ISSN: 2146-5959
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Bülent Ecevit Üniversitesi (Önceden Zonguldak Karaelmas Üniversitesi)