TÜRKİYE’DE MÜLTECİLERİN ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK HAKLAR
Mülteciler, belirli sebeplerle (ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri) zulme maruz kalacaklarından korkan ve bu korkularında haklı olan bundan dolayı da ülkelerinde bulunmaları mümkün olma yan kimselerdir. Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi ve Sözleşme’ye ek 1967 New York Protokolü mültecilere ilişkin temel düzenlemelerdir. Uluslararası sözleşmeler ve Anayasamızda koruma altına alındığı üzere, vatandaş - yabancı ayrımı yapılmaksızın herkes temel insan hakları arasında yer alan çalışma ve sosyal güvenlik haklarına sahiptir. Ancak, yabancıların hak ve özgürlükleri konusunda, neredeyse her devletin kendine has kısıtlamalar yaptığı gözlemlenmektedir. Anayasamız uyarınca, temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir. Yabancıların Türkiye’de çalışa bilmeleri, usulüne uygun olarak ülkeye giriş yapmaları koşuluyla, kural olarak izne bağlı tutulmaktadır.Mültecilerin çalışma hakları esas itibariyle 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin 17- 19. maddelerinde düzenlenmektedir. Anılan Sözleşme’nin 24. maddesinde ise, mültecilerin sosyal güvenlik haklarına ilişkin düzenlemelere yer verilmektedir. Mültecilerin çalışma ve sosyal güvenlik haklarına ilişkin olarak, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve Uluslararası İş Gücü Kanunu’ndaki hükümler birlikte uygulanmaktadır. Çalışmamızda, mülteci kavramı ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Mülteciler hakkında bilgi verilirken sıklıkla karıştırılmaları dolayısıyla uluslararası koruma kapsamındaki diğer yabancılara ve geçici koruma statüsü sahiplerine değinilmektedir. Ardından başvuru sahibi kimseler ile mültecilerin çalışma ve sosyal güvenlik hakları üzerinde durulmaktadır.
RIGHTS TO WORK AND SOCIAL SECURITY OF REFUGEES IN TURKEY
Refugees are those people who are afraid of being subject to oppression due to certain reasons (race, religion, nationality, belonging to a particular social group or political opinions) and are right about this fear and therefore, not able to stay in their own countries. The basic regulations about refugees are 1951 Convention Relating to the Status of Refugees and its appendix 1967 New York Protocol.As protected by international conventions and Turkish Constitution; rights to work and social security are recognized as fundamental human rights exist for everyone irrespective of whether they are citizens or foreigners. However it is observed that almost each state has its own restrictions regarding the rights and freedoms of foreigners. According to the Turkish Constitution, the fundamental rights and freedoms with respect to foreigners may be restricted by law in compliance with international law. The work of foreigners in Turkey is, as a rule, subject to obtaining permit on the condition that they enter the country properly.Rights to work of refugees are fundamentally regulated by Articles 17-19 of the Geneva Convention 1951. Article 24 of the said Convention contains provisions regarding the social security rights of refugees. In relation with the rights to work and social security of refugees, the provisions in the Law on Foreigners and International Protection and the Law on International Labor Force will be jointly implemented.In our study, the term refugee is examined comprehensively. Also, other foreigners who are under international protection as well as those holding temporary protection are dealt with, while information is provided about refugees. Subsequently, rights to work and social security of applicants and refugees are analyzed.
___
- Arıcı, Kadir (2015) Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara, Gazi Kitabevi.
- Asar, Aydoğan (2018) Yabancılar Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınları.
- Atalı, Murat (2014) ‘Hizmet Tespit Davasının Sosyal Güvenlik Kurumuna İhbarı’, Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:16, Özel Sayı, s.631 – 652.
- Aydınlı, Ogün Erşan (2018) Mülteci Statüsünün Belirli Bir Sosyal Gruba Mensubiyet Nedeniyle Tanınması, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (2013) Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü Çerçevesinde Mülteci Statüsünün Belirlenmesinde Uygulanacak Ölçütler ve Usuller Hakkında El Kitabı,
- Brumar, Catrinel (2009) ‘Definition of Refugee in International Law: Challenges of the Present Times’, Lex ET Scienta Juridical Series, C:1, s.250-258.
- Büyükçalık, Mürvet Ece (2015) Mülteci Hukukunun Gelişimi ve Türkiye’de Mültecilerin Sosyal Hakları, İstanbul, On İki Levha Yayınları.
- Büyükçalık, Mürvet Ece (2014) ‘İsveç ve Türk Mülteci Hukuku DüzenlemelerininKarşılaştırılması’, Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S:9, s.53-90. (Mülteci Hukuku Düzenlemeleri)
- Council of the European Union (2004) Council Directive 2004/83/EC of 29 April 2004 on Minimum Standards for the Qualification and Status of Third Country Nationals or Stateless Persons as Refugees or as Persons Who Otherwise Need International Protection and the Content of the Protection Granted,
- Çelik, Nuri/Caniklioğlu, Nurşen/Canbolat, Talat (2018) İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 31. Bası, İstanbul, Beta Yayınları.
- Çelikel, Aysel/Öztekin Gelgel, Günseli (2017) Yabancılar Hukuku, Yenilenmiş 23. Bası, İstanbul, Beta Yayınları.
- Das, Bharat B. (2005) ‘A Refugee’s Problem – Humanitarian Approach’, ISIL Year Book of International Humanitarian and Refugee Law, s.193–214.
- Demir, Fevzi (2014) ‘Çalışma Hakkı Kavramı ve Hukuki Niteliği’, Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu VI, İstanbul, Petrol – İş Yayınları, s.131-156.
- Doğan, Vahit (2018) Türk Yabancılar Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi.
- Elçin, Doğa (2016) ‘Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü 2001/55 Sayılı Avrupa Konseyi Yönergesi İle Geçici Koruma Yönetmeliği Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar’, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:124, s.9-80.
- Ekşi, Nuray (2018) Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, KHK703 ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine Göre Hazırlanmış, 5. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
- Ekşi, Nuray (2016) ‘Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri ile Uluslararası Koruma Statüsü Alan Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hakları’, Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan, C:III, s.209–238. (Uluslararası Koruma)
- Ekşi, Nuray (2016) ‘Suriyeliler Örneği Işığında Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma Hakları’, Legal Hukuk Dergisi, C:14, S:158, s.591 – 604. (Geçici Koruma)
- Ekşi, Nuray (2012) ‘Türkiye’de Bulunan Suriyelilerin Hukuki Statüsü’, Legal Hukuk Dergisi, C:10, S:119, s.3-22. (Suriyelilerin Hukuki Statüsü)
- Ergin, Berkiye Gizem (2018) ‘Yabancıların Türkiye’de Çalışma İzinleri Hakkında Kanuni Düzenlemeler’, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:135, s.119-150.
- Ergin, Hediye (2017) Türk Hukukunda Yabancıların Çalışma İzinleri, İstanbul, Beta Yayınları.
- Ergüven, Nasıh Sarp/Özturanlı, Beyza (2013) ‘Uluslararası Mülteci Hukuku ve Türkiye’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:62, S:4, 2013, s.1007-1061.
- Erken, Baki (2016) ‘Uluslararası İşgücü Kanunu Çerçevesinde Türkiye’de Yabancıların Çalışması’, TİSK Akademi, C:11, S:22, s.380-405.
- Global Refugee Work Rights Report (2014), s.1-46,
- Glynn, Irial (2012) ‘The Genesis and Development of Article 1 of the 1951 Refugee Convention’, Journal of Refugee Studies, C:25, s.134-148.
- Gorlic, Brian (2000) ‘Human Rights and Refugees Enhancing Protection Through International Human Rights Law’, Nordic Journal Of International Law, Netherlands, s.117-177
- Hathaway, James C. (1997) ‘The Meaning of Pepatriation’, International Journal of Refugee Law, C:9, s.551-558.
- Karaağaç, Ömür (2018) ‘Yabancıların Türkiye’de Çalışmalarına İlişkin Temel Düzenleme Olarak Uluslararası İşgücü Kanununun Genel Değerlendirilmesi’, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:3, S:1, Ankara.
- Kaya, Pir Ali/Ertuğrul Yılmazer, Işın Ulaş (2016) ‘Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Çalışma Hakkı’, Sosyal Siyaset Konferansları, S:70, s.55-80.
- Konuk Sommer, Bahar/Kavlak, Bengül (2017) ‘Mültecilerin Sağlık Hakkının Uluslararası Belgeler ve Türk Hukukundaki Düzenlemeler Işığında Değerlendirilmesi’, Legal Hukuk Dergisi, C:15, S:177, s.4281 – 4315.
- Korkusuz, Refik/Uğur, Suat (2016) Sosyal Güvenlik Hukuku, Son Mevzuata Göre Geliştirilerek Güncellenmiş 5. Baskı, Bursa, Ekin Yayınları.
- Odman, Tevfik (2004) ‘Mülteci Hukukunda Uluslararası Düzenlemeler ve Uluslararası Standartlar’, Türk Mülteci Hukuku ve Uygulamadaki Gelişmeler, İstanbul Barosu Yayınları, s. 17-56.
- Martin, Suzan F. (2016) ‘The Global Refugee Crisis’, Georgetown Journal of International Affairs, C:XVII, s.5 -11.
- Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş (2018) İşHukuku Ders Kitabı, Cilt 1: Bireysel İş Hukuku, Güncellenmiş 2. Baskı, Ankara, Lykeion Yayınları.
- Öztürk, Neva Övünç (2015) Mültecinin Hukuki Statüsünün Belirlenmesi, Ankara, Seçkin Yayınları.
- Öztürk, Neva Övünç (2012) ‘Uluslararası Hukuktaki Mülteci Tanımının Mülteci Kavramı ve Tanımın Oluşum Süreci Açısından Değerlendirilmesi’, Prof. Dr. Tuğrul Arat’a Armağan, Ankara, Yetkin Yayınları, s.918-950. (Mülteci Kavramı)
- Öztürk, Neva Övünç (2016) ‘1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme Çerçevesinde Mülteci Statüsünün Sona Ermesine Yönelik Ölçütlerin İncelenmesi ve Türk Hukuku Üzerindeki Yansımalarının Değerlendirilmesi’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:65, S:2, Ankara, s.393–448. (Mülteci Statüsünün Sona Ermesi)
- Sözer, A. Nazım (2015) İşçi, Bağımsız Çalışan ve Kamu Görevlileri Bakımından Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
- Süzek, Sarper (2018) İş Hukuku, Yenilenmiş 16. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
- Şen, Murat (2013) ‘İnsan Hakları Bağlamında Çalışma Hakkı’, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:II, S:2, s.13-37.
- Tokcan, Işıl (2004) ‘Mülteci Hukukunda Uluslararası Koruma’, Türk Mülteci Hukuku ve Uygulamadaki Gelişmeler, İstanbul Barosu Yayınları, s.57-60.
- Tuncay, A. Can (2017) ‘Yeni Mevzuat Açısından Yabancıların Çalışma Hakkı’, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C:14, S:53, Legal Yayınları, s.77–124.
- Tuncay, A. Can/Ekmekçi, Ömer (2017) Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 19’uncu Bası, İstanbul, Beta Yayınları.
- Tunç, A. Ş. (2015) ‘Mülteci Davranışları ve Toplumsal Etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere İlişkin Bir Değerlendirme’, Tesam Akademi Dergisi, S:2, s.29-63.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları İnceleme Komisyonu(2012) Ülkemize Sığınan Suriye Vatandaşlarının Barındıkları Çadırkentler Hakkında İnceleme Raporu,
- United Nations High Commissioner for Refugees, UNHRC Projected Global Resettlement Needs 2019,
- United Nations High Commissioner For Refugees (2006) UNHCR Master Glossary of Terms, Rev.1, Cenevre, s.1-24,
- United Nations High Commissioner For Refugees (2008) UNHRC Guidance Note on Refugee Claims Relating to Sexual Orientation and Gender Identity,
- Uşan, M. Fatih (2009) İş Hukuku, 2. Baskı, C:1, Ankara, Gazi Kitabevi.
- Uşan, M. Fatih (2009) Türk Sosyal Güvenlik Hukukunun Temel Esasları, Güncellenmiş 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınları. (Sosyal Güvenlik)
- Uzun, Aytül (2015) ‘Günümüzün Sosyal ve Ekonomik Sorunu Olan Suriyelilerin Mülteci ve Ekonomi Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi’, Ankara Barosu Dergisi, S:73, s.106-120.
- https://mevzuatvekararlar.legalbank.net/arama
- https://heinonline.com
- ISSN: 2149-5831
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi