Kloroflorokarbonlar (CFC) ile yeraltısuyu yaşının belirlenmesi: 2- Aladağ karstik akiferi kaynaklarında uygulama
Günümüze değin karstik olmayan akifer sistemlerinde yeraltIsuyu yaşının belirlenmesi amacıyla etkin biçimde kullanılan CFC (kloroflorokarbon) gazlarının Dinarik tipteki karst akiferlerine uygulanışı dünyada ilk kez Türkiye'de, Beydağları-Finike, Antalya traverten platosu ve Aladağ akiferlerinde gerçekleştirilmiştir. Aladağ akiferinde bölgesel yeraltIsuyu akımı başlıca sığ ve derin dolaşımlı iki ana bileşenden oluşmaktadır. Akım yolu boyunca yeraltIsuyu sıcaklığı, elektriksel iletkenlik ve trityum içeriği artmakta, buna karşın, çözünmüş oksijen ve pH değerleri azalmaktadır. Bu çalışmada, bölgesel akım yolu boyunca yer alan bir dizi karstik kaynağın CFC yaşları hesaplanmış ve CFC yaşlarının akım yolu boyunca değişimi diğer fiziksel, kimyasal ve izotopik verilerle birlikte değerlendirilmiştir. CFC yaşlarının hesaplanması için gereksinim duyulan beslenim suyu sıcaklıklarının hesaplanmasında yeraltısuyunun 18O içeriği ile ortalama yıllık sıcaklık arasındaki ilişkiden yararlanılmıştır. Yeraltisuyu beslenim alanı yükseltisi çalışma alanı için geçerli olan ortalama yıllık sıcaklık - yükselti ilişkisinden belirlenmiştir. Bölgesel akım yolu üzerinde yer alan kaynakların CFC-11 ve CFC-12 yaşları 1 yıl ile 26 yıl arasında değişmektedir. CFC yaşları akım yolu boyunca artmakta ve pH, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik, majör iyon ve 3H içeriği gibi diğer yaş göstergesi parametrelerle uyumlu bir değişim sunmaktadır. Akım yolu boyunca belirlenen CFC-11 yaşları CFC-12 yaşlarından ortalama 2 yıl büyük olup, bu durum bir kısım CFC-11'in akiferdeki sinjenetik organik madde tarafından tutulmasına bağlanmıştır.
Groundwater age-dating by chloroluorocarbons (CFCs): 2- An application to the springs of Aladağ karstic aquifer
The CFC age-dating method that have been effectively used so far in the non-karsiic aquifers. For the first time in the world, this method were also applied to the Dinarid type karstic systems in Turkey such as, Beydağları-Finike, Antalya travertine plateau and Aladağ aquifers. The regional groundwater flow in the Aladağ aquifer chiefly comprises of two major components of shallow and deep-regional circulation. Along the flow path, temperature, electrical conductivity and tritium content of the groundwater show an evident increase whereas, dissolved oxygen and pH decrease. The CFC ages of groundwater from springs located along the regional flow path were calculated and compared to other age-indicating physical, chemical and isotopic data. The recharge temperature required for CFC age calculations have been determined on the basis of the relationship between groundwater's oxygen-18 content and recharge temperature. Mean annual temperature vs. altitude relationship dominating over the study area was used to determine the groundwaters' recharge elevation. The CFC-11 and CF-12 ages of groundwater discharges along the regional groundwater flow path were found to vary between 1 and 26 years. The CFC ages increase along the flow path and exhibit a correlative variation with the other age-indicating parameters such as, pH, dissolved oxygen, electrical conductivity, major ion and tritium contents. CFC-11 ages are 2 years older in average than those of CFC-12. This has been attributed to the sorotion of some of the CFC-11 jn groundwater to the syngenetic organic material present in carbonate rocks.