Mustafa AÇLAN, Nurseli DAVRAN

1510

Karlıca Volkanitlerinin (Hamur-Ağrı) Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri

Bu çalışma, Demirkapı (Hamur-Ağrı) dolaylarındaki volkanik kayaçların petrografik ve jeokimyasal özelliklerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma alanındaki volkanitler subalkali, kalkalkali, yüksek K’lu seri ve şoşonitik özelliklere sahip olup andezit, dasit, ignimbrit ve tüflerden meydana gelirler. Bu volkanik kayaçlar hafif nadir toprak elementleri (HNTE) ve büyük iyonlu litofil elementler (BİLE) (Cs, Rb, Ba, K) açısından zenginleşme gösterirler. Karlıca volkanitlerinin Nb/Yb and (Th/Nb)N oranları sırasıyla 8.56-15.52 ve 12.59-15.43 arasında değişir. Ortalama Sr ve Ba değerleri 505.15ppm ve 626.16 ppm olup bu değerler ortalama kıtasal kabuk değerlerinin üzerindedir. Karlıca volkanitlerindeki bu zenginleşmeler ve yüksek Sr ve Ba değerlerinden bu kayaçların oluşumu ve evrimi sırasında fraksiyonel kristallenme ile birlikte kabuksal kirlenmenin de etkili bir süreç olduğu sonucu çıkarılabilir

Petrographic and Geochemical Features of the Karlıca Volcanites (Hamur-Ağrı)

This study was carried out to reveal the petrographic and geochemical features of the rocks around Demirkapı (Hamur-Ağrı). The volcanites in the study area have subalkaline, calc-alkaline, high-K calc-alkaline and shoshonitic features and consist of andesite, dacite, ignimbrite and tuffs. These volcanic rocks show enrichments in light rare earth elements (LREE) and large ion lithophile elements (LILE) (Cs, Rb, Ba, K). The Nb/Yb and (Th/Nb)N ratios of the Karlıca volcanites range between 8.56- 15.52 and 12.59-15.43, respectively. Average Sr and Ba values are 505.15ppm and 626.16ppm, respectively, and these values are higher than average Sr and Ba values of the continental crust. These enrichments in Karlıca volcanites, and high Sr and Ba values suggest that crustal contamination is an effective process with fractional crystallization during the formation and evolution of the these rocks.
PDF

___

  • Açlan M, Turgut İK, 2017. Şekerbulak (Diyadin-Ağrı) Dolaylarında Yüzeyleyen Volkanik Kayaçların Mineralojik-Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32(4), ss. 163- 174, Aralık 2017.
  • Açlan M, Altun Y, 2018. Syn-collisional I-type Esenköy Pluton (Eastern AnatoliaTurkey): An indication for collision between Arabian and Eurasian plates. Journal of African Earth Science, 142: 1-11.
  • Açlan M, Duruk, Hİ, 2018. Geochemistry, zircon U-Pb geochronology and tectonic setting of the Taşlıçay Granitoids, Eastern Anatolia, Turkey. Arabian Journal of Geosciences (2018) 11:336.
  • Barazangi M, Sandvol E, Seber D, 2006. Structure and Tectonic Evolution of the Anatolian Plateau in Eastern Turkey. In: Dilek, Y., Pavlides, S. (Eds.), Geological Society of America Special Paper, 409, 463–473.
  • Cox KG, Bell JD, Pankhurst RJ, 1979. The Interpretation of Igneous Rocks. George Allen & Unwin.
  • Çakır Y, 1994. Ağrı Diyadin ve Iğdır Dolayının Jeoloji Etüdü, MTA Raporu, (yayınlanmamış).
  • Çolakoğlu AR, Günay K, Göncüoglu MC, Oyan V, Erdogan K, 2014. Geochemical Evaluation of the Late Maastrichtian Subduction-related Volcanism in the Southern Neotethys in Van area, and a Correlation Across the Turkish-Iranian Border. Ofioliti 39 (2), 51e65.
  • Davran N, 2018. Demirkapı (Hamur–Ağrı) dolaylarında yüzeyleyen kayaçların mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi. Yüksek lisans tezi. 83s. (yayınlanmamış).
  • Innocenti F, Mazzuoli R, Pasquare G, Radicati di Brozolo F, Villari L, 1976. Evolution of Volcanism in the Area of Interaction between the Arabian, Anatolian and Iranian Plates Lake Van, Eastern Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 1, 103–112.
  • Innocenti F, Mazzuoli R, Pasquare G, Serri G, Villari L, 1980. Geology of the volcanic area north of Lake Van, Turkey. Geologischen Rundschau, 69, 292–322.
  • Irvine TN, Baragar WRA, 1971. A guide to the chemical classification of common volcanic rocks. Canadian Journal of Earth Sciences, 8, 523-548.
  • Keskin M, Pearce JA, Mitchell JG, 1998. Volcano-stratigraphy and geochemistry of collision-related volcanism on the Erzurum Kars plateau, north eastern Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 355-404.
  • Keskin M, 2003. Magma generation by slab steepening and breakoff beneath a subduction accretion complex: an alternative model for collision-related volcanism in Eastern Anatolia,Turkey. Geophysical Research Letters, 30, 8046– 8050.
  • Keskin M, 2006. Doğu Anadolu: Manto sorgucu olmadan çarpışma zonu içindeki sıcak nokta. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 122-132.
  • Ketin İ, 1977. Türkiye’nin başlıca orojenik olayları ve paleocoğrafik evrimi. Maden Tetkik Arama Dergisi, 88:1-4. Ankara.
  • Kıral K, Çağlayan A, 1980. Kağızman (Kars)-Ağrı-Taşlıçay (Ağrı) dolayının jeolojisi: MTA Rap. (yayınlanmamış), Ankara.
  • Koçyiğit A, 2013. New field and seismic data about the intraplate strike-slip deformation in Van region, East Anatolian plateau, E. Turkey. Journal of Asian Earth Sciences. 62:586-605. doi: 10.1016/j.jseaes.2012.11.008.
  • Oyan V, Keskin M, Lebedev VA, Chugaev AV, Sharkov EV, 2016. Magmatic evolution of the Early Pliocene Etrüsk stratovolcano, Eastern Anatolian Collision Zone, Turkey, Lithos. vol.256-257, pp.88-108.
  • Öner A, 1985. Ağrı-Eleşkirt-Kilisedere ve Ağrı Eleşkirt-Kilisedere sahalarına ait jeoloji raporu. MTA Raporu, No: 21.
  • Özdemir Y, Karaoğlu Ö, Tolluoğlu AÜ, Güleç N, 2006. Volcano stratigraphy and petrogenesis of the Nemrut stratovolcano (East Anatolian High Plateau): the most recent post-collisional volcanism in Turkey. Chemical Geology, 226 (3– 4), 189–211. http://dx.doi. org/10.1016/j.chemgeo.2005.09.020
  • Pearce JA, and Parkinson IJ, 1993. Trace element models for mantle melting: application to volcanic arc patrogenesis; in Prichard, H.M., Alabaster, T., Harris, N.B.W., and Neary, C.R., eds., Magmatic Processes and Plate Tectonics. Geological Society Special Publications, no. 76, p.
  • Pearce JA, Bender JF, DeLong SE, Kidd WSF, Low PJ, Güney Y, Şaroğlu F, Yılmaz Y, Moorbath S, Mitchell JG, 1990. Genesis of collision volcanism in Eastern Anatolia, Turkey, In: P.LeFort JA Pearce, A. Pecher (eds); Collision Magmatism. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 44, 184 – 229.
  • Peccerillo A, Taylor SP, 1976. Geochemistry of Eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, Northern Turkey. Contributions to Mineralogy and Petrology, 58, 63-81.
  • Perinçek D, 1980. Bitlis metamorfitlerinde volkanitli Triyas. TJK Bült. 23, 201–211 (in Turkish).
  • Rolland Y, 2017. Caucasus Collisional History: Review of Data from East Anatolia to West Iran. Gondwana Research. doi: 10.1016/j.gr.2017.05.005.
  • Rudnick RL, Gao S, 2003. Composition of the continental crust. See Holland & Turekian 2003, pp. 1–64
  • Sun SS, McDonough WF, 1989. Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes: In: Saunders, A.D., Norry, M.J. (Eds.), Magmatism in Ocean Basins. Geological Society of London Special Publication, 42, 313-345.
  • Swinden HS, Jenner GA, Fryer BJ, Hertogen J, Roddick JC, 1990. Petrogenesis and paleotectonic history of the Wild Bight Group, an Ordovician rifted island arc in central Newfoundland. Contributions to Mineralogy and Petrology 105, 219– 241.
  • Şengör AMC, Yılmaz Y, 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics 75 (1981) 181–241.
  • Şengör AMC, Özeren S, Zor E, Genç T, 2003. Doğu Anadolu litosfer mekaniğine yeni bir yaklaşım. IV. Kuvaterner Çalıştayı, İstanbul, 101-110.
  • Şengör AMC, Özeren MS, Keskin M, Sakınç M, Özbakır AD, Kayan I, 2008. Eastern Turkish high plateau as a small Turkic-type orogen: implications for postcollisional crust-forming processes in Turkic-type orogens. Earth Science Review, 90, 1-48.
  • Türkecan A, Dönmez M, Özgür B, Mutlu G, Sevin D, Bulut V, 1992a. Patnos-TutakHamur (Ağrı) yöresinin jeolojisi ve volkanik kayaçların petrolojisi. MTA Raporu, No:9434 (yayınlanmamış).
  • Wood DA, 1980. The application of a Th-Hf-Ta diagram to problems of tectonomagmatic classification and to establishing the nature of crustal contamination of basaltic lavas of the British Tertiary volcanic province. Earth and Planetary Science Letters, 50, 11-30.
  • Yılmaz Y, Şaroğlu F, Güner Y, 1987. Initiation of the Neomagmatism in East Anatolia. Tectonophysics 134, 177–199.
  • Yılmaz Y, Yiğitbaş E, Genc SC, 1993. Ophiolitic and metamorphic assemblages of southeast Anatolia and their significance in the geological evolution of the orogenic belt. Tectonics 12, 1280–1297.
Yerbilimleri-Cover
  • ISSN: 1301-2894
  • Başlangıç: 1976
  • Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Betonarme Yapılarda Gerilmenin Neden Olduğu Deformasyonların Jeofizik Yöntemlerle Araştırılması

Hayri Deniz OKUR, Kenan GELİŞLİ, Ali Erden BABACAN, Hasan SESLİ

Karlıca Volkanitlerinin (Hamur-Ağrı) Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri

Mustafa AÇLAN, Nurseli DAVRAN

Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (BDTİM-KRDAE) Sismik Ağı ve Kataloğunun Değerlendirilmesi Üzerine Bir İnceleme

Musavver Didem CAMBAZ, Fatih TURHAN, Mehmet YILMAZER, Kıvanç KEKOVALI, Öcal NECMİOĞLU, Doğan KALAFAT

Karlıca Volkanitlerinin (Hamur-Ağrı) Petrografik ve Jeokimyasal Karakteristikleri

Mustafa AÇLAN, Nurseli DAVRAN

Bey Dağları Karbonat Platformu’nun doğu bölümünde orta-üst Senomaniyen platform kireçtaşlarında Geç Kretase yaşlı ardışık pelajik neptüniyen dayk dolguları (Katran Dağ, Antalya, GB Türkiye)

Bilal SARI

Bir demir cevherinden manyetit ve bakır kazanımı amacıyla entegre bir akım şeması geliştirme stratejileri

Ergin GÜLCAN, Özcan Yıldırım GÜLSOY, İlkay Bengü CAN, Mehmet ÖZYURT, Ergun TUNCER