Filmlerle Tarih Yazmak: İstanbul’un Fethi Örneği

Popüler tarihi filmler, geçmişle duygusal bağlar kuran izleyicileri yakalamaya ve onlara hayal ettikleri tarih deneyimini yaşatmaya çalışmaktadır. Öte yandan izleyiciler oldukları gibi kalmazlar; tarihsel gelişmelere paralel olarak beğenileri ve dünya görüşleri değişime uğrar. Gişe beklentisiyle çekilen popüler tarihsel filmler, hedef kitlenin çoğunluğunun beklentilerinin izlerini taşımaktadır. Bu makalenin amacı, Konstantinapolis kentinin Bizans İmparatorluğundan Osmanlı İmparatorluğuna geçişini konu alan üç Türkiye yapımı tarihi film üzerinden (İstanbul'un Fethi, Aydın Arakon, 1951; Fetih 1453, Fatih Aksoy, 2003; Kuşatma Altında Aşk, Ersin Pertan, 1997) sinemada tarihsel temsillerin dönüşümünü incelemek ve nedenleri üzerinde durmaktır. Makalede, tarihsel filmin, görsel-işitsel tarih yazımı şekli olduğu düşüncesinden hareket edilecek; filmlerin sunduğu tarihsel temsillerin, ağırlıklı olarak sosyo-politik değişimlerle dönülen hedef kitle ve filmin prodüksiyon süreci ile ilgili olduğu tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tarihi film, tarih yazımı, temsil, politik İslam, Osmanlı Devleti.

Writing History With Films: A Comparative Analysis of Films About the Conquest of İstanbul

Popular historical films strive to capture the audience who create emotional bonds with the past by providing the audience the historical experience they imagined. On the other hand, the worldviews and likes of audiences are not constant and may undergo changes in parallel with historical developments. Popular historical films shot in anticipation of the box office bear the imprint of the expectations of the majority of the target audience. The aim of this article is to explore the transformation of historical representations of films and the reasons for the change by analyzing three Turkish-made historical films describing the handover of the city of Constantinople from the Byzantine Empire to the Ottoman Empire: The Conquest of Istanbul (Aydın Arakon, 1951), Conquest 1453 (Fatih Aksoy, 2003), and Love Under Siege (Ersin Pertan, 1997). In this article, proceeding from the idea that a historical film is a form of audiovisual historiography, it will be argued that the historical representations of films are mainly related to the target audience that transform in line with the social and political changes, and the production process.

Keywords:

Historical film, historiography, representation, political Islam, Ottoman State Tarihi film, tarih yazımı, temsil, politik İslam, Osmanlı Devleti.,

PDF

___

Akman, Ş. T. (2011). Türk tarih tezi bağlamında erken Cumhuriyet dönemi resmi tarih yazımının ideolojik ve politik karakteri. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (1), 80-89.
Aksoy, F. (2012, May 7). Ben rakam vermedim. Pınar Yılmazer ropörtajı. Hürriyet Kelebek. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/ben-rakam-vermedim-20068234
Bağır, M. (2016). Türk sinemasında tarihi film olgusu (Thesis No. 428236). [Published Master Thesis, Atatürk University], National Thesis Center.
Balcı, D. (2013) Yeşilçam’da öteki olmak. Kolektif Kitap.
Behar, B. E. (1996). İktidar ve tarih: Türkiye’de resmi tarih tezinin oluşumu (1929- 1937). Afa Yayınları.
Carney, J. (2014). Re-creating history and recreating publics: the success and failure of recent Ottoman costume dramas in Turkish media. European Journal of Turkish Studies, 19. https://doi.org/10.4000/ejts.5050.
Carr, E.H. (1990). What is history? Penguin Books.
Collingwood, R. G. (1990). Tarih tasarımı (K. Dinçer, Çev.). Ara Yayıncılık.
Desphande, A. (2004). Film as historical sources or alternative history. Economic and Political Weekly, 39(40), 44-55.
Ferro, M. (1995). Sinema ve tarih (T. Ilgaz ve H. Tufan, Çev.). Kesit Yayınları.
Ferro, M. (2003). The use and abuse of history. Routledge.
McMahon, N. (2017). A contentious genre: defining the historical film. The Asian Conference On Media, Communication & Film Official Conference Proceedings. https://papers.iafor.org/submission36982/
Ormanlı, O. (2006). Türk sinemasında geçiş dönemi (1939-1950). Sinematürk Dergisi (1), 28-30.
Özen, S. (2020). Sinematografta İstanbul’un fethi sinema salonunda tarih yapımı. Toplumsal Tarih (318).
Salmi, H. (1995). Film as historical narrative. Film Historia, 5 (1), 45-54. http://ecourse.uoi.gr/pluginfile.php/95693/mod_resource/content/1/Art.Salmi.pdf.
Şatana, N., S. Yücesoy. (2018). Türk sinemasında gelişen yapımcılık modelleri bağlamında günümüz yapımcılığının derinlemesine analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergisi, 1(2), 95-115.
Schwarts, V. R. (2013). Film and history. Histoire@Politique, 19, 176-198.
Soydan, M. (2008). Postyapısalcı bir okumayla eurimages destekli Türk filmlerinin çözümlenmesi (Thesis No. 230983).[Puslished PhD Thesis, Ege University], National Thesis Center.
Stubbs, J. (2013). Historical film: A critical introduction. Bloomsbury Academic.
Tamdoğan, I. (2015, May 29). Fetih kutlamaları milliyetçi-islami kimliği oluşturmanın önemli bir malzemesi- E. C. Dağlıoğlu ropörtajı”. Agos. https://www.agos.com.tr/tr/yazi/11729/fetih-kutlamalari-milliyetci-islami-kimligi-olusturmanin-onemli-bir-malzemesi
Tekeli, İ. (1998). Tarih yazımı üzerine düşünmek. Dost Yayınları.
Traverso, E. (2011). Savaş alanı olarak tarih. Ayrıntı Yayınları.
White, H. (2000). An old question raised again: is historiography art or science? (Response to Iggers). Rethinking History, 4(3), 391-406.
Yaşlı, F. (2014). AKP, cemaat, sünni ulus: Yeni Türkiye üzerine tezler. Yordam Kitap.
Yılmazok, L. (2010). Turkish films co-produced within Europe: the story after twenty years’ experience in eurimages. Sinecine, 1(2), 87-108.
Zürcher, E. J. (2006). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. İletişim Yayınları.