Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiyede Fotoğraf Müzeleri: Hamza Rüstem Fotoğraf Evi ve Müzesi

Müzeler hangi alanla ilgili olursa olsun, insanlık tarihinin teknik ve estetik gelişiminin somut kanıtlarını sunarlar. Müzeler seçtikleri temalar, görsel obje koleksiyonları ve bilişsel veriler sayesinde geçmişi korumanın yanı sıra bugün ile bağlantıların kurulmasına ve geleceğin kurgulanmasına aracı olurlar. 1839 yılında icat edilen fotoğraf, var olan gerçeği hızlı bir şekilde kayıt altına alma gücü ile büyük ilgi görmüştür. Teknoloji, kimya ve fizik bilimlerinin kesişimi ile ortaya çıkan fotoğraf makinası ve görüntü üretimi, ticari başarısı ve sanat kimliği ile bugün de gelişimini sürdürmektedir. Sosyal yaşantımızın ayrılmaz bir parçası olan fotoğraf, icadından bugüne kendi tarihini de oluşturmuştur. Dolayısı ile koleksiyonerlerin, müzelerin hem koruma araçlarından biri hem de ana temasıdır. Dünyada ilk fotoğraf müzesi 1947 yılında açılmıştır. Türkiye’de ise 1997 yılında Hilmi Nakipoğlu’nun kişisel girişimi ile fotoğraf makinesi koleksiyonu ilk müzeye dönüşmüştür. Türkiye genelinde altı adet fotoğraf makineleri ve ekipmanı müzesi: Nakipoğlu Fotoğraf Makineleri Müzesi, Balıkesir Ulusal Fotoğraf Müzesi, Osman Yaşar Tanaçan Fotoğraf Müzesi, Mysia Fotoğraf Müzesi, Malatya Büyükşehir Belediyesi Fotoğraf Makinası Müzesi, Hamza Rüstem Fotoğraf Evi ve Müzesi ve fotoğrafçımız Ara Güler anısını yaşatmak adına kurulan Ara Güler Müzesi’dir. Makale kapsamında müze kavramı kısaca ele alınmış, genelde Türkiye’deki fotoğraf müzeleri internet olanakları ile incelenmiş ve özel olarak Hamza Rüstem Fotoğraf Evi ve Müzesi analiz edilmiştir. Müzeye adını veren, 1925 yılında kurulduğu handa hala çalışan, İzmir’in ilk Türk ve Müslüman fotoğrafhanesi Hamza Rüstem Fotoğrafhanesi, aynı zamanda genç kuşak İzmir’li fotoğrafçıların yetiştiği bir okul işlevi görmüştür. Bu özelliklerinden dolayı Cumhuriyetimizin 100.yılında Hamza Rüstem, torunu koleksiyoner Mert Rüstem ile görüşülerek anılmış, anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

müze, fotoğraf müzesi, fotoğraf tarihi, fotoğraf makinası

Photography Museums in Turkiye on the 100th Anniversary of the Republic: Hamza Rüstem Photograph House and Museum

Regardless of the field they focus on, museums provide tangible evidence of the technical and aesthetic development of human history. Through their chosen themes, visual object collections, and cognitive data, museums not only preserve the past but also facilitate connections with the present and envisioning the future. Invented in 1839, photography gained significant attention due to its power to rapidly record existing reality. The intersection of technology, chemistry, and physics led to the invention of the camera and image production, which continues to evolve today with its commercial success and artistic identity. Photography, an integral part of our social life, has created its own history since its invention. Therefore, collectors and museums consider it both a means of preservation and a central theme. The first photography museum in the world was established in 1947. In Turkiye, in 1997, Hilmi Nakipoğlu's personal initiative transformed his camera collection into the first museum. Throughout Turkiye, there are six museums dedicated to photography equipment and cameras: Nakipoğlu Camera Museum, Balıkesir National Photography Museum, Osman Yaşar Tanaçan Photography Museum, Mysia Photography Museum, Malatya Metropolitan Municipality Camera Museum, and Hamza Rüstem Photography House and Museum. Additionally, the Ara Güler Museum was established to commemorate the photographer Ara Güler. This article briefly discusses the concept of museums and examines photography museums in Turkiye, primarily focusing on the Hamza Rüstem Photography House and Museum. The Hamza Rüstem Photography House, which was established in 1925 and still operates in the same building, served as a school where the younger generation of photographers in Izmir received their training. In light of these characteristics, Hamza Rüstem, in commemoration of the 100th anniversary of the Republic, was discussed and portrayed through a conversation with his grandson, collector Mert Rüstem.

Keywords:

museum, photography museum, cameras, photography history,

PDF

___

Aegean Photography and Cinema Amateurs Association (EFSA). http://www.efsa.org.tr/
Ara Güler Müzesi'nin Ankara'daki İlk Sergisi Açılıyor. https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/ara-guler-muzesinin-ankaradaki-ilk-sergisi-aciliyor-1984564
Artun, A. (2007, 21-27 Mayıs). Müzecilikte kamusallığın kaynakları ve özel müzeler. Ali Artun Yazıları. https://aliartun.com/yazilar/muzecilikte-kamusalligin-kaynaklari-ve-ozel-muzeler
Artun, A. (2017). Mümkün olmayan müze, İletişim Yayınları.
Ayaokur, A. (2014). Müzelerde bilgi yönetimi, Koç Üniversitesi Vekam Yayınları.
Balıkesir National Photography Museum. https://etkinlik.balikesir.bel.tr/turizm.php?page=31
Eastman Museum. (2023), About Eastman Museum, https://www.eastman.org/about
Edhem, H. (2019). Müzecilik yazıları, Ali Artun (der.), İletişim Yayınları.
Etimolojitürkçe. (2023). Koleksiyon. In etimolojitürkce.com Sözülüğü. Retrived April 20, 2023, from https://www.etimolojiturkce.com/kelime/koleksiyon
Fotograf Makina Müzesi yüzbinleri ağırladı. (2020, February 6). Malatya Büyükşehir Belediyesi. https://www.malatya.bel.tr/fotograf-makina-muzesi-yuzbinleri-agirladi/
Frizot, M. (1998). A new history of photography, Könemann.
Gürenöz, C. (2023). Müze ve toplum ilişkilerinde eğitim, sosyal hareket ve katılımın yeni boyutları.Yedi Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 2023 Winter, Issue 29, p.170-180. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yedi/issue/71474/1076181
Hamza Rüstem Fotoğraf Evi Özel Müzesi. (2023), Karşıyaka Belediyesi. https://www.karsiyaka.bel.tr/tr/hamza-rustem-fotograf-evi-ozel-muzesi
Hyde, R. (1988). Panaromania, The MIT Press.
Türkiye'nin ilk uluslararası fotoğraf sanatçısı müzesi açıldı; buyrunuz Ara Güler'in dünyasına. https://t24.com.tr/haber/turkiyenin-ilk-uluslararasi-fotograf-sanatcisi-muzesi-acildi- buyrunuz-ara-gulerin-dunyasina,680451
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. (2023). Türkiye’de Müzecilik, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR- 69904/turkiye39de-muzecilik.html
Museum. (2023, April 25). In Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Museum
Mysia fotoğraf müzesine özel muze statusu verildi. (2019, October 22). Nilüfer Belediyesi.
https://www.nilufer.bel.tr/haber/mysia-fotograf-muzesi-ne-ozel-muze-statusu-verildi Nakipoğlu Photography Camera Museum. https://www.kameramuzesi.com/
Okan, B. (2018). Günümüz müzecilik anlayışındaki yaklaşımlar ve müze oluşumunu etkileyen unsurlar, Tyke Sanat ve Tasarım Dergisi, https://dergipark.org.tr/tr/pub/tykhe/issue/55449/759936
Osman Yaşar Tanaçan Fotograf Müzesi. (2023, May 10) Odunpazarı Belediyesi.
https://odunpazari.bel.tr/projeler/kultur-sanat-ve-turizm-projeleri/osman-yasar-tanacan-fotograf-muzesi
Rüstem, M. (2019). Girit’ten İzmir’e mübadil fotoğrafhane, Ege Araştırmaları 1 Batı Anadolu’da Giritliler. Tuncay Ercan Sepetcioğlu, Olcay Pullukçuoğlu Yapucu, (Eds.), Ege Üniversitesi Yayınları.
Shaw, W. M.K. (2004). Osmanlı müzeciliği, (Esin Soğancılar, Çev.) İletişim Yayınları.
Sezer, I. (2018). İzmir’in görsel tarihini oluşturan fotoğrafçılar, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanattasarim/issue/43408/529248
Tarihe Saygı Ödülleri (2011). Tarihe saygı 2011 yılı ödülleri. https://www.tarihesaygi.com/2011-yili-odulleri/
Türk Dil Kurumu. (2023). Koleksiyon. In Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Retrived April 20, from https://www. sozluk.gov.tr
Uhri, A. (2020), Akdeniz’de Kültürel Bellek Açısından İzmir ve Girit, Meltem İzmir Akdeniz Akademisi Dergisi, https://www.meltemizmeda.org/YuklenenDosyalar/Dergi/28122020_218_Uhri.pdf