Davkale’nin el-Kasidetu’l-Yetîme Adlı Trajik Aşk Şiirindeki Semantik Alanlar
Arap şiirinde gazel kasideleri asırlar boyu şairlere ilham kaynağı olmuş ve en önemli konuların başında gelmiştir. Şairler bu kasideler yoluyla, sevdiklerine karşı duydukları ve gönüllerinden geçen aşk ve sevda duygularını dile getirmişlerdir. Bu alanda hem sanatsal tasvir açısından hem de lafız-anlam ilişkisi açısından büyük bir yaratıcılık göstermişlerdir. Bu kasidelerin en güzeli okuyucusunu lafız ve ifadelerin niteliği bakımından hayret ve dehşete düşüren ve dahi beyitlerinden aklını ve gözünü ayıramadığı gibi, gönlünde derin özlem ve merak duyguları bırakan kasidelerdir. Bu çalışmada ele alınan Davkale’nin “öksüz kaside” si sevgiliye yazılmış en yüce sevgi ve iltifat gazelleri şeklini görmek mümkündür. Bu kaside sevgiliye evlenme teklif etme amacıyla kaleme alınmış ve şairin samimiyetini yansıtan bir kaside olmuştur. Ancak “bazı aşklar öldürür” ifadesi tam olarak da şairimiz Davkale’ye uygun düşmektedir. Nitekim “öksüz kasidesi” onun ölümüne sebep olmuş ve arzu ettiği sevgilisine kavuşmasına engel olmuştur.
Arap Edebiyatında “el-yetîme” (öksüz) kavramı bir şairin tek bir şiiri olduğunu onun dışında başka bir şiir yazmadığını ifade eder. Dolayısıyla Arap şiirinde yazılmış en güzel gazel şiirlerinden birisi sayılan bu kasidenin önemi sahibinin tek kasidesi olması niteliğini taşımasıdır. Davkale bu kasideyle tanınmış ve başka hiçbir şiir kendisine nispet edilmemiştir. Tasvirlerinin ve anlamlarının niteliği bakımından eşsiz olan bu kaside, öksüz olmasına rağmen sahibini şiir alanlarında yüksek makamlara taşımış, şiir ve edebiyat kaynaklarında kendisine ait silinmeyecek bir iz bırakmıştır. Bu çalışmada şair ve kasidesi hakkında genel bilgi verilmektedir. Daha sonra şairin yegâne eseri, modern dönemde semantik biliminin alt dallarından biri olan ve edebi sanatlarda anlam çalışmalarının en önemli yöntemlerinden birisi sayılan semantik alanlar teorisi kapsamında ele alınmaktadır.
The Semantic Fields in Dawqala’s Tragic Ghazal (Al Qasida Al Yatima)
In addition to being a source of inspiration throughout the ages, the ghazal poem was one of the most important topics that inspired Arab poets to express their feelings of love and passion for the beloved. So, we find them make great creativity in it, whether in terms of artistic depiction or in the appropriateness of the pronunciation to the meaning. The most beautiful poems are those that leave the reader in bewilderment and astonishment due to the quality of the words and expressions he reads, he can hardly turn his eyes and mind away from their verses when he reads them. As they leave in him a deep trace of feelings of eagerness and nostalgia. As for Dawqala’s ghazal, we find the finest images of flirtation and affection for the beloved, for it is a poem stemming from an authentic essence, its intent is to ask for the beloved’s hand and marry her, but as it was said: “And from love is what kills.” This proverb applies to our poet Dawqala, because this poem of his, which he did not write any other in his life, was the cause of his death, and prevented him from being with the one he wanted to come together with.
The concept of "el-yetîme" (orphan) in Arabic literature means that a poet has only one poem and has not written any other poems apart from it. Therefore, the importance of this poem, which is considered one of the most beautiful ghazal poems written in Arabic poetry, is that it is the only one of its owner. Dawqale was known with this ode and no other poem was attributed to him. This poem, which is unique in terms of the quality of its depictions and meanings, has carried its poet to high positions in the fields of poetry, despite being an orphan, has left an indelible mark on poetry and literature sources. In this study, general information about the poet and his poem is given. Then, the poet's only work is discussed within the scope of the theory of semantic fields, which is one of the sub-branches of semantic science in the modern era which is considered one of the most important methods of meaning studies in literary arts.
___
- Ali b. Ebi Talib. (2005). ed-Divân, thk: Abdurrahman el-Mustâvi, (Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut).
- Azzûz, Ahmed. (2002). Usûl Turâsiyye fi Nazariyyeti’l-Hukûli’d-Delâliyye, (Menşurât İttihâdi’l-Kuttâbi’l-Arab, Dimaşk).
- Dayf, Şevki, (1966). Târihu’l-Edebi’l-Arabî, el-Asru’l-İslâmî, (Dâru’l-Ma‘ârif, Kahire).
- el-Ahmedi, Mukbil, ed-Durretu’l-Yetîme li Davkale el-Menbicî, bi Şerhi İbn-i Musâfir eş-Şâmi el-Umevî Ömer b. Huseyin b. Adi, Tahriru Nisbe ve Tahkiku Nas. (2020). Mecelletu’l-Âdâb lid’ Dirâsâti’l-Lugaviyye ve’l-Edebiyye, Câmiatu Zemmâr el-Yemen, sy: 6 Haziran, 408-448.
- el-Cumahî, Muhammed b. Sellâm (ts). Tabakâtu Fuhûli’ş-Şuarâ, thk: Mahmud Şakir, (Dâru’l-Medeni, Cidde).
- el-Endelusî, Ali b. Hazm, (2016). Tavku’l-Hamâme fi’l-Ulfeti ve’l-Ullâf, (Muessesetu Hindâvî li’t-Ta‘lîmi ve’s-sekâfe, Kahire).
- el-İşbilî, Ebu Bekr Muhammed b. Hayr el-İşbilî. (2009). Fehresetu İbn-i Hayr el-İşbilî, thk: Beşşâr ‘Avvâd Ma‘ruf, (Dâru’l-Garbi’l-İslâmi, Tunus).
- el-Kayravânî, Ebu Ali el-Hasan b. Raşîk. (1981). el-Umde fi Mahâsini’ş-Şiir ve Âdâbihi ve Nakdihi, thk: Muhammed Muhyeddin Abdulhamid, (Dâru’l-Cîl, Beyrut).
- el-Makdisî, Enîs el-Hûrî. (1946). el-Muhtârâtu’s-Sâire, (el-Matba‘atu’l-Amrikâniyye, Beyrut).
- es-Semev’al b. Gureyd b. Âdiyyâ’. (1982). Divânâ ‘Urve b. el-Vard ve’s- Semev’al, (Dâr Beyrut li’t-Tiba‘â, Beyrut).
- ez-Zubeydî, Muhammed Murtaza el-Huseyni. (1993). Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, thk: Mahmud Muhammed et-Tanâhi, (Silsiletu’l-Turâsi’l-Arabî, Kuveyt).
- Heddâra, Muhammed Mustafa. (1962). İtticâhâtu’ş-Şi‘ri’l-Arabi fi’l-Karni’l-Sâni el-Hicri, (Dâru’l-Maârif, Kahire).
- İbnu’l-ʻAdîm, Kemâluddîn Ömer b. Ahmed b. Ebi Cerâde. (1988). Buğyetu’t-Taleb fi Târihi Haleb, thk: Suheyl Zekkâr, (Dâru’l-Fikr, Beyrut).
- İmru’ul-Kays, (2009). ed-Divân, thk: Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, (Dâru’l-Maârif, Kahire).
- Ömer Ahmed Muhtâr, (1998). İlmu’d-Delâle, (‘Âlemu’l-Kutub, Kahire).
- Şukri, Faysal. (1959). Tetavvuru’l-Ğazel Beyne’l-Câhiliyye ve’l-İslâm, (Matba’atu Câmi‘ati Dimaşk).
- Tarafa b. el-Abd. (2003). ed-Divân, thk: ‘Abdurrahmân el-Mustâvi, (Dârü’l-Marife, Beyrut).
- Zeydân, Corci. (1911).Târihu’l-Âdâbi’l-Lugati’l-‘Arabiyye, (Muessesetu Dâri’l-Hilâl, Kahire).