Ülkelerin Faktör Yoğunlukları Bakımından Rekabet Gücünün Ölçümü: BRICS-T Özelinde Karşılaştırmalı Bir Analiz
Bu çalışmada, 1995-2017 dönemleri arasında BRICS ve Türkiye’nin ihracat yapıları faktör yoğunlukları bakımından analiz edilmiştir. Rekabet gücünün analizinde AKÜ yararlanılmış ve veriler Birleşmiş Milletlerin (UN) Comtrade veri tabanından derlenmiştir. Ayrıca gerekli hesaplamalar SITC Rev. 3 iki haneli ürün grubu kapsamında hesaplamalar yapılmıştır. Buna göre, emek yoğun mallarda Hindistan, Çin ve Türkiye karşılaştırma üstünlüklerde rekabet avantajına sahipken yıllar itibariyle emek yoğun malların karşılaştırmalı üstünlüklerinde azalma meydana gelmiştir. Ancak yinede emek yoğun sektörler Hindistan, Çin ve Türkiye için rekabet edebilirliği en yüksek sektörler olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu ülkelerin sermaye yoğun mallarındaki görünüme bakıldığında, Brezilya, Rusya ve Türkiye ekonomilerinin sermaye yoğun malların üretiminde ve ihracatında zayıf bir karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptirler. Ancak Brezilya ekonomisi, sermaye yoğun mallardaki karşılaştırmalı üstünlüğünü 2010 yılı itibariyle kaybetmiştir. G.Afrika ise sermaye yoğunluk mal grubunda orta dereceli bir karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu gözlenmektedir. Bununla birlikte, Rusya ve Çin için sermaye yoğun mallardaki rekabet avantajı yıllar itibariyle gerilemişken, Hindistan ve Türkiye’nin sermaye yoğun malların üretimi açısından nisbi anlamda kazanımlar elde ettiği tespit edilmiştir. Hammadde yoğun mallardaki karşılaştırmalı üstünlük veya rekabet gücüne Rusya’nın güçlü bir rekabet avantajı olduğu, Brezilya ve G.Afrika’nın orta dereceli bir rekabet avantajı olduğu tespit edilmiştir. Kolay taklit edilen Ar-Ge bazlı malların rekabet gücü görünümü incelendiğinde, Çin ekonomisinin 2000 yılından itibaren bu alanda zayıf üstünlük düzeyinde olsa da rekabet avantajı sağlamaya başladığı görülmüştür. Zor taklit edilen Ar-Ge bazlı mallarda ise 2010 yılında Çin zayıf üstünlük düzeyinde rekabet avantajı sağlarken, diğer ülkelerin bu tür mal gruplarında karşılaştırmalı üstünlükleri gözlenmemiştir. Çalışmada yapılan analizlerde elde edilen bulgulara göre, BRICS ve Türkiye ekonomilerinin kolay ve zor taklit edilen Ar-Ge bazlı malların ihracatındaki açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük katsayılarının nispi olarak düşük olduğu görülmektedir. Bu da söz konusu ülkelerin genel olarak Ar-Ge içerikli malların ihracatında rekabet dezavantajına sahip olduğunun göstergesidir. Ancak, Çin bu ülke grupları arasında Ar-Ge içerikli mal ihracatı bakımından karşılaştırmalı üstünlüklerinde görece yükselme trendi sergilemiştir. Ancak Türkiye, Ar-Ge bazlı mal ihracatı ve rekabet gücü bakımından söz konusu ülke grubu içinde en kötü konumdan olan ülkelerden biridir. Türkiye’nin bu alanlara yapacağı yatırım ve teşviklerin uluslararası düzeyde rekabetçi olması noktasında olumlu yansımalarının olacağı önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Faktör Yoğunlukları, Rekabet Gücü, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler, BRICS
___
- Aktan, C.C. ve Vural, Y.İ. (2004) Rekabet Gücü ve Rekabet Stratejileri, Ankara, TİSK Yayını Rekabet Dizisi: 3.
- Altıntaş, N. ve Akpolat, A. (2013) “Tekstil Sektöründe Avrupa Birliği ile Türkiye Arasındaki Rekabet Analizi” Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(6): 33-42.
- Balassa, B. (1965), “Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage”, The Manchester School of Economic and Social Studies, 33, pp. 99-121.
- Bağcı E. (2016), ‘’Türkiye’nin İmalat Sanayi Sektörünün Uluslararası Rekabet Gücü Analizi’’, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 38 , Sayı 1, Haziran 2016, ISSN: 2149-1844, ss. 73-92 DOI: 10.14780/iibd.46308
- Bedir A. (2009), Uluslararası Ticarette Fiyata Dayalı Rekabet Gücü İle Endüstri-İçi Ticaret Arasındaki İlişki: Türk İmalat Sanayi Örneği, Ankara Üniversitesi SBE İktisat ABD, Doktora Tezi.
- Çakmak, Ö. (2005). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama, Ege Akademik Bakış, 5(1): 65-76.
- Çivi, E. (2001), ‘’ Rekabet Gücü: Literatür Taraması’’, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 8(29): 21-38.
- Eroğlu, Ö. ve Özdamar, G. (2006) “Türk İmalat Sanayinin Rekabet Gücü ve Beyaz Eşya Sektörü Üzerine Bir İnceleme” Akdeniz Üniversitesi İBBF Dergisi, 11: 85-104.
- Kara, O., Erkan, B., (2012) “Türkiye’nin Emek Yoğun Mal İhracatındaki Karşılaştırmalı Üstünlüklerin Makro Ekonomik Büyüklüklerle İlişkisi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:7, Yıl:7, Sayı:1.
- Kibritçioğlu, A (ed)., (1996), Uluslararası Rekabet Gücüne Kavramsal Bir Yaklaşım”, Uluslararası (Makro)İktisat-Okumalar, Ankara: 72, TDFOB Yayıncılık.
- Kösekahyaoğlu, L. Ve Özdamar, G. (2011) “Türkiye, Çin ve Hindistan’ın Sektörel Rekabet Gücü Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme” Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2): 29-49.
- Greenaway, D., C. Milner “On the Measurement of Intra-Industry Trade”, The Economic Journal, V. 93, No: 372, 1983.
- Porter, M.E., (1990a), The Competitive Advantages of Nations, The Macmillian Press Ltd., London and Basingstoke,http://www.economie.ens.fr/IMG/pdf/porter_1990_the_competitive_advantage_of_nations.pdf.
- Seymen D. (2009), Türkiye’nin Dış Ticaret Yapısı ve Rekabet Gücü, DEÜ Yayınları, ISBN 978 975 441 262 8.
- Şahin D. (2015), ‘’Türkiye’nin Emek Yoğun Mallarda Rekabet Gücünün Ölçümü: BRIC Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Analiz’’, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2. Şahinli M. (2011), Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi: Türkiye Pamuk Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 21.
- Utkulu, U., Seymen, D., (2004)’’ Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: Evidence for Turkey vis-ą-vis the EU/15’’,Paper was presented at the European Study Group 6th Conference, ETSG 2004.
- Vollrath, Thomas L. (1991): ‘‘A Theoretical Evaluation of Alternative Trade Intensity Measures of Revealed Comparative Advantage’’, Weltwirtschafliches Archiv, 127, 265–279.
- Yalçınkaya H., Çılbant C., Erataş Filiz, Hartoğlu, D. (2014), Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Ekseninde Rekabet Gücünün Analizi: Türk-Çin Dış Ticareti Üzerine Bir Uygulama, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı:24, Doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER294
- UN Comtrade Database http://comtrade.un.org/data/.
- ISSN: 1305-970X
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: Yaşar Üniversitesi