2016 Türkiye Turizm Krizi Üzerine Bir İnceleme

Turizmin küresel ve dış etkenlere duyarlı oluşu, ayrıca lüks tüketime bağlı olarak turistik talebin fiyat esnekliği sonucu, doğal afet, salgın, ekonomik kriz, terör, politik istikrarsızlık ve savaş gibi tetikleyici olaylar turist sayılarında ve turizm gelirlerinde öngörülemeyen büyük dalgalanmalara neden olur. Turizm gelirinin turist ağırlayan ülke ekonomisi için önemi doğrultusunda, kayda değer dalgalanmalar turizm krizleri olarak değerlendirilir. Krizin ağırlığı, süresi, yayılacağı coğrafi alan; tetikleyici olayların türü, boyutu, tekrarı ya da sürekliliği ve medya ilgisi gibi belirleyicilere bağlıdır, ancak önceden kestirilmesi zordur. İşletme ve hedef bölgeler, krizi sürecin doğal bir parçası olarak kabul etmek, değişime çabuk uyum sağlayacak önlemleri almak ve pro-aktif planlamalarını geliştirmek zorundadırlar. Bu çalışmada, tetikleyici unsurların 2016 krizine etkisi kronolojik olarak analiz edilmiş, alan yazını ve benzer olaylar ile kıyaslanmıştır. Türkiye’de 2014 yılından başlayan, komşu ülkede iç savaş, sığınmacı sorunu, terör saldırıları, darbe girişimi, önemli turist gönderen ülkelerle yaşanan gerilimler ve yayınlanan seyahat uyarıları gibi etkenler sonucunda, 2016 yılında Türkiye turizmi en ağır krizini yaşamıştır. Uluslararası turist girişlerinde dörtte bir, turizm gelirinde ise üçte bir oranında kayıp yaşayan Türkiye turizmi, dış ilişkilerin düzelmesi ve güvenliğin sağlanması ile önemli bir toparlanmaya girerek, 2018 yılında krizi turist sayısı anlamında atlatmıştır. Giriş yapan yakın ülke ve Türk vatandaşları krizden daha az etkilenmiş görünmektedir. Ancak turizm geliri, uluslararası turizmden alınan pay ve turistik işletme yatırımları gibi göstergeler bakımından kriz atlatılamamıştır. Krize acil dönem tepkisi fiyat indirimleri, uzun dönemde pazar baskısını artırarak turist başına gelirin daha da düşmesine neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Turizmi, Turizm Krizi, Kriz Tetikleyici Unsurlar, Turizm Ekonomisi

PDF

___

Ağır, O. 2017. Türkiye’deki Suriyelilere Sağlanan Kamusal Hizmetlere Yönelik bir Değerlendirme. KAYSEM 11, (s. 111-128).
Bakanlık. 2017. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 01.08.2016 tarihinde Turizm İstatistikleri: http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,72942/turizm-gelir-gider-ve-ortalama-harcama.html adresinden alındı
BBC News Türkçe. 2015. Mısır'da düşen Rus yolcu uçağından 'kurtulan yok'. 21.09.2019 tarihinde BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/10/151031_misir_rus_ucak adresinden alındı
BBC News Türkçe. 2016. Almanya'dan vatandaşlarına Türkiye seyahati uyarısı. 21.09.2019 tarihinde BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160112_almanya_sultanahmet_tepki adresinden alındı
BBC News Türkçe. 2017. Arap Baharı'nda devrilen liderlere ne oldu? 21.09.2019 tarihinde BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42232967 adresinden alındı
BBC News Türkçe. 2017. Hollanda'dan seyahat uyarısı, Türkiye'den iki nota. 21.09.2019 tarihinde BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39253964 adresinden alındı
BBC News Türkçe. 2018. 10 Ekim Ankara Gar saldırısı davası sürecinde neler yaşandı? 21.09.2019 tarihinde BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45010767 adresinden alındı
Beirman, D. 2002. Marketing of Tourism Destinations during a Prolonged Crisis: Israel and the Middle East. Journal of Vacation Marketing, 8(2), s. 167 – 176 .
BODER. 2016. Abd Türkiye'ye Yine Seyahat Uyarısı Yaptı, 16 İli İşaret Etti. 21.09.2019 tarihinde BODER Bodrum Otelciler Derneği: http://www.boder.org/abd-turkiye-ye-yine-seyahat-uyarisi-yapti-16-ili-isaret-etti.html adresinden alındı
Burnett, J. J. 1998. A strategic approach to managing crises. Public Relations Review, 24(4), s. 475–488.
Cater, C. I. 2006. Playing with risk? Participant perceptions of risk and management implications in adventure tourism. Tourism Management, 27(2), s. 317-325.
CNN. 2016. September 11, 2001: Background and timeline of the attacks. 14.07.2017 tarihinde CNN: http://edition.cnn.com/2013/07/27/us/september-11-anniversary-fast-facts/index.html adresinden alındı
CNN. 2017. July 7 2005 London Bombings Fast Facts. 30.06.2017 tarihinde CNN: http://edition.cnn.com/2013/11/06/world/europe/july-7-2005-london-bombings-fast-facts/index.html adresinden alındı
CNN Türk. 2017. İsviçre’den vatandaşlarına 'Türkiye’ye seyahat' uyarısı. 21.09.2019 tarihinde CNN Türk: https://www.cnnturk.com/dunya/isvicreden-vatandaslarina-turkiyeye-seyahat-uyarisi adresinden alındı
CNN Türk. 2018. 10 Ekim'de öldürülenler katliamın 3. yılında Ankara Garı önünde anıldı. 21.09.2019 tarihinde CNN Türk: https://www.cnnturk.com/turkiye/10-ekimde-oldurulenler-katliamin-3-yilinda-ankara-gari-onunde-anildi adresinden alındı
Cumhuriyet. 2016. ABD'den vatandaşlarına Türkiye uyarısı. 21.09.2019 tarihinde Cumhuriyet: http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunya/592622/ABD_den_vatandaslarina_Turkiye_uyarisi.html adresinden alındı
Cumhuriyet. 2016. Kanada'dan Türkiye'ye seyahat uyarısı kararı. 21.09.2019 tarihinde Cumhuriyet: http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunya/583785/Kanada_dan_Turkiye_ye_seyahat_uyarisi_karari.html adresinden alındı
Downs, A. 1972. Up and down with ecology – the issue attention cycle. Public Interest, 28, s. 38-50.
DW. 2018. Almanya’dan Türkiye’ye seyahat edeceklere yeni uyarı. 21.09.2019 tarihinde DW: https://www.dw.com/tr/almanyadan-t%C3%BCrkiyeye-seyahat-edeceklere-yeni-uyar%C4%B1/a-46018322 adresinden alındı
DW. 2018. Yedi yılda bir ülkenin çöküşü: Suriye. 21.09.2019 tarihinde dw: https://www.dw.com/tr/yedi-y%C4%B1lda-bir-%C3%BClkenin-%C3%A7%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC-suriye/a-42979799 adresinden alındı
Faulkner, B. 2001. Towards a framework for tourism disaster management. Tourism Management, 22, s. 135-147.
Göçen, S., Yirik, Ş. ve Yılmaz, Y. 2011. TÜRKİYE’DE KRİZLER VE KRİZLERİN TURİZM SEKTÖRÜNE ETKİLERİ. Suleyman Demirel University, The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 162), s. 493-509.
Gümüş, N. T. 2015. Mülteci krizi nasıl patladı. 21.09.2019 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/nilgun-tekfidan-gumus/multeci-krizi-nasil-patladi-30002960 adresinden alındı
Haber Turk. 2016. 21.09.2016 tarihinde Haber Turk: https://www.haberturk.com/olay/15-temmuz adresinden alındı
Hajibaba, H., Gretzel, U., Leisch, F. Ve Dolnicar, S. 2015. Crisis-resistant tourists. Annals of Tourism Research, 53, s. 46–60.
Hall, C. 2002. Travel Safety, Terrorism and the Media: The Significance of the Issue-Attention Cycle. Current Issues in Tourism, 5(5 ), s. 458-466 DOI: 10.1080/13683500208667935.
Heath, R. 1998. Crisis management for managers and executives. London: Financial Times Management.
Henderson, J. C. 2007. Managing Tourism Crises - A volume in The Management of Hospitality and Tourism Enterprises. Oxford OX2 8DP, UK: Butterworth–Heinemann, Elsevier Inc.
Hürriyet. 2016. 5 soruda Ankara Kızılay terör saldırısı 13.03.2016. 21.09.2019 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/5-soruda-ankara-kizilay-teror-saldirisi-13-03-2016-40068403 adresinden alındı
Hürriyet. 2016. Son dakika haberi: İşte hain saldırıdaki yılanın başı! Tek kol... 21.09.2019 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-haberi-ataturk-havalimanindaki-saldiridan-aci-haberler-gelmeye-devam-ediyor-40123515 adresinden alındı
Hürriyet. 2018. Merasim Sokak saldırısı davasında 6 sanığa ağırlaştırılmış ömür boyu hapis. 21.09.2019 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/merasim-sokak-saldirisi-davasinda-6-saniga-agir-40952128 adresinden alındı
İçöz, O. 2001. Turizm İşletmelerinde Pazarlama, İlkeler ve Uygulamalar (2 b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
İçöz, O. 2005. Turizm Ekonomisi (3 b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
İçöz, O., Var, T. ve İlhan, İ. 2009. Turizm Planlaması ve Politikası - Turizmde Bölgesel Planlama (2 b.). Ankara: Turhan Kitabevi.Karabulut, E. 2017. 2015/2016 Kriz Döneminde Türkiye Turizmi. Antalya: Turizmdatabank.
Kozak, M., Crotts, J. ve Law, R. 2007. The Impact of the Perception of Risk on International Travellers. International Journal Of Tourism Research, 9, s. 233–242.
Kozak, M., Kozak, N. K. ve Kozak, N. 2015. GENEL TURİZM - İLKELER, KAVRAMLAR (17 b.). Ankara: Detay Yayıncılık.
Küçükaltan, D., Tükeltürk, Ş. A. ve Çiftçi, G. 2015. OTEL İŞLETMELERİNDE KRİZ YÖNETİMİ. Ankara: Detay Yayıncılık.
Maser, B. ve Weiermair, K. 1998. Travel Decision-Making: From the Vantage Point of Perceived Risk and Information Preferences. Journal of Travel & Tourism Marketing, 7(4), s. 107-121 DOI: 10.1300/J073v07n04_06.
Nordkvist Öman, E. 2016. Tourism in an era of migration – A case study with a focus on the impacts of a crisis, from a consumer perspective. Bachelor thesis, Linnaeus University, Sweden.
OECD. 2018. OECD Tourism Trends and Policies 2018. Paris: OECD Publishing. 21.09.2019 tarihinde http://dx.doi.org/10.1787/tour-2018-en adresinden alındı
Olalı, H. ve Timur, A. 1988. Turizm Ekonomisi. İzmir: Ofis Ticaret Matbaacılık.
Ooi, C., Hooy, C. ve Som, A. 2013. Tourism Crises And State Level Tourism Demand In Malaysia. International Journal of Business and Society, 14(3), s. 376 – 389.
Öksüz, B. ve Batu, M. 2017. Kriz İletişimi ve Turizm: 2016 Yılı Terör Saldırıları . Egemia, 1, s. 85-108.
Parsons, W. 1996. Crisis management. Career Development International, 1(5), s. 26–28.
Plog, S. C. 1974. Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 14(4), s. 55-58. https://doi.org/10.1177/001088047401400409 adresinden alındı
Procopio, C. H. ve Procopio, S. T. 2007. Do you know what it means to miss New Orleans? Internet communication, geographic community, and social capital in crisis. Journal of Applied Communication Research, 35(1), s. 67-87.
REFTUR. 2016. Almanya'dan Türkiye'ye Seyahat Uyarısı Güncellemesi. 21.09.2019 tarihinde REFTUR: http://www.reftur.com/page/almanyadan-turkiyeye-seyahat-uyarisi-guncellemesi adresinden alındı
Ritchie, B. W. 2004. Chaos, crises and disasters: a strategic approach to crisis management in the tourism industry. Tourism Management, 25, s. 669–683.
Saha, S. ve Yap, G. 2013. The Moderation Effects of Political Instability and Terrorism on Tourism Development: A Cross-Country Panel Analysis. Journal of Travel Research, 20(10), s. 1–13.
Sarı, H. 2018. Birleşik Krallık’tan Türkiye’ye seyahat uyarısı: Suriye sınırından ve Diyarbakır’dan uzak durun. 21.09.2019 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/birlesik-kralliktan-turkiyeye-seyahat-uyarisi-40710662 adresinden alındı
Seabra, C., Abrantes, J. ve Kastenholz, E. 2014. The influence of terrorism risk perception on purchase involvement and safety concern of international travellers. Journal of Marketing Management, 30(9-10), s. 874-903.
Sönmez, S. ve Graefe, A. 1996. Risk Perceptions of U.S. International Vacation Travelers. Travel and Tourism Research Association (ed.). It 5. Showtime for Tourism: New Products, Markets arid Technologies, Proceedings 27th Annual Conference, Lexington, KY Travel and Tourism Research Association, s. 192-200.
Sönmez, S. ve Graefe, A. 1998. Influence Of Terrorism Risk On Foreign Tourism Decisions. Annals of Tourism Research, 25(1), s. 112-144.
Sözcü. 2016. ABD’den Türkiye’ye yeni seyahat uyarısı. 21.09.2019 tarihinde Sözcü: https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/abdden-turkiyeye-yeni-seyahat-uyarisi-1294103/ adresinden alındı
TCMB. 2019. Ödemeler Dengesi İstatistikleri. 23.09.2019 tarihinde TCMB: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Odemeler+Dengesi+ve+Ilgili+Istatistikler/Odemeler+Dengesi+Istatistikleri/ adresinden alındı
Timur, A. 2014. Turizm Ekonomisi. Ders Notları. İzmir.
TUIK. 2017. Turizm İstatistikleri. 19.07.2016 tarihinde TUIK: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1072 adresinden alındı
Turizm Gazetesi. 2013. Ülkelerin Türkiye'ye Seyahat Uyarıları Artıyor. 21.09.2019 tarihinde Turizm Gazetesi: https://www.turizmgazetesi.com/news.aspx?id=70449 adresinden alındı
turizmdebusabah. 2016. 20.07.2016 tarihinde turizmdebusabah.com adresinden alındı
Um, S. Ve Crompton, J. 1990. Attitude determinants in tourism destination choice. Annals of Tourism Research, 17(3), s. 432–448. DOI:10.1016/0160-7383(90)90008-F.
UN & UNWTO. 2008. International Recommendations for Tourism Statistics (IRTS). 09.07.2014 tarihinde http://unstats.un.org/unsd/publication/Seriesm/SeriesM_83rev1e.pdf adresinden alındı
UNWTO. 2011. UNWTO Tourism Highlights, 2011 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284413935 adresinden alındı
UNWTO. 2012. UNWTO Tourism Highlights, 2012 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284414666 adresinden alındı
UNWTO. 2013. UNWTO Tourism Highlights, 2013 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284415427 adresinden alındı
UNWTO. 2014. UNWTO Tourism Highlights, 2014 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284416226 adresinden alındı
UNWTO. 2015. UNWTO Tourism Highlights, 2015 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284416899 adresinden alındı
UNWTO. 2016. UNWTO Tourism Highlights 2016 Edition. 19.07.2016 tarihinde UNWTO: http://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284418145 adresinden alındı
UNWTO. 2017. UNWTO Tourism Highlights, 2017 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www2.unwto.org/publication/unwto-tourism-highlights-2017 adresinden alındı
UNWTO. 2018. UNWTO Tourism Highlights, 2018 Edition. doi:https://doi.org/10.18111/9789284419876
UNWTO. 2019. International Tourism Highlights, 2019 Edition. 23.09.2019 tarihinde UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152 adresinden alındı
UNWTO. 2019. International Tourism Results 2018 and Outlook 2019. UNWTO. http://cf.cdn.unwto.org/sites/all/files/pdf/unwto_barometer_jan19_presentation_en.pdf adresinden alındı
US Department of State. 2019. Turkey Travel Advisory. 21.09.2019 tarihinde US Department of State: https://travel.state.gov/content/travel/en/traveladvisories/traveladvisories/turkey-travel-advisory.html adresinden alındı
Varlı, A. 2016. Almanlar rotadan Türkiye’yi çıkardı. 21.09.2019 tarihinde Hürriyet: http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/almanlar-rotadan-turkiyeyi-cikardi-40047633 adresinden alındı
VOA. 2018. ABD-Türkiye Hattında Seyahat Geriliminde İkinci Perde. 21.09.2019 tarihinde VOA - Amerika'nın Sesi: https://www.amerikaninsesi.com/a/abd-turkiye-hattinda-seyahat-geriliminde-ikinci-perde/4204911.html adresinden alındı
Wahab, S., Crampon, L. ve Rothfield, L. 1976. Tourism marketing. London: Tourism International Press.
Yeni Hayat. 2016. Terör saldırıları nedeniyle Türkiye’ye seyahat uyarısı. 21.09.2019 tarihinde Yeni Hayat: https://yenihayat.de/2016/12/11/teroer-saldirilari-nedeniyle-tuerkiyeye-seyahat-uyarisi/ adresinden alındıyolculuk. 2016. Almanya’dan vatandaşlarına ‘Türkiye’ye seyahat etmeyin’ uyarısı. 21.09.2019 tarihinde yolculuk: https://gazeteyolculuk.net/almanyadan-vatandaslarina-turkiyeye-seyahat-etmeyin-uyarisi adresinden alındı