Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını
Bu çalışma, İslâm öncesi ve İslâm sonrası “Türk Kadını” olgusuna odaklanmaktadır. Kadının toplum içindeki yerinin anlaşılması, Türk toplumlarındaki tarihsel rolünün anlaşılmasına bağlıdır. İslâm’dan önceki Türk tarihi, kadını erkeğin bütün faaliyetlerine katılan bir özne olarak resmeder. Asya Hun geleneğinden itibaren, dışardan evlenme ve tek eşlilik uygulamalarının hakim olduğu söylenebilir. Bu bağlamda yazılı ve sözlü kaynaklarda kadınlar, hukukî olarak güçlü görünürler. İslâm Öncesi Arap toplumunda ise kadınlar, tam tersine birer metaydı. Benzer şekilde Çin toplumunda erkeğin otoritesi altında yaşamak durumunda kalan kadınlar, İran toplumunda da evinde oturmak zorundaydı. İslâm’dan sonraki Türk kadını ise önceki Yahudi veya Hristiyan gelenekleri ile karşılaştırıldığında çok daha iyi durumdadır. İslâmiyet’in kabul edildiği coğrafyalarda şahsiyet kazanan kadınlar, Selçuklu ve Anadolu Selçuklu devirlerinde de toplumsal hayatta yer alabildiler. Osmanlı Devleti’nde kadın sorunu ise Tanzimat Dönemi ile beraber toplumsal hayata taşındı ve tartışılmaya başladı. Bu çalışma, söz konusu dönemlerde kadınların toplumsal hayattaki yerini, olumlu ve olumsuz örneklerle incelemektedir
Anahtar Kelimeler:
Kadın, Aile, Türk kadını, İslâm ve kadın, tarihte kadın
This study focusses on the fact of pre-Islamic and post-Islamic “Turkish woman”. To understand woman’s role in social life is tied with to understand her historical role in Turkish societies. Pre-Islamic Turkish history depicts woman as a subject joining all man’s activities. Since Asian Hun traditions, it can be said that exogamy and monogamy have been dominant practices. In this context, women seem legally powerfull in textual and oral sources. On the contrary, in pre-Islamic Arab societies women were metas. Similarly, women were under authority of men in Chinese societies and should have been stayed at home in Iranian societies. On the other hand, in post-Islamic societies, comparatively with previous Jewish or Christian traditions, women have been in a much better position. Gaining a stronger character in geographies adopting Islam, women were able to role in social lives in Seljuk and Anatolian Seljuk Empires. Women’s problems in Ottoman Empire were moved to the social life and started to be discussed in Tanzimat Era. This study analyzes women’s role in social life with positive and negative examples in various eras mentioned above
Keywords:
Women, Family, Turkish women, İslam and women, women in history,
___
- AŞIKPAŞAZADE; Aşıkpaşaoğlu Tarihi (Tevarih-i Al-i Osman), Hzr. Nihal Atsız, Devlet Kitapları, İstanbul 1970.
- ÇAHA, Ömer, Sivil Kadın, Ankara 1996.
- ÇANDARLIOĞLU, Gülçin, Türk Destan Kahramanları, İstanbul 1977.
- DONUK, Abdülkadir, “Eski Türk Ailesi ve Vasıfları”, Türk Yurdu, 1988,S. IX-16, ss. (5-9)
- GÖKALP, Ziya; Türkçülüğün Esasları, ( Hzrl. Mehmet Kaplan), Varlık Yay., İs- tanbul 1970.
- GÜNDÜZ, Ahmet, “Tarihi Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi”, İnternational Journal of Social Sceince, Okt. 2012, V 5, Issue 5, (ss. 129-148)
- http://www.ahilik.net/index.php?view=article&id=121%3Aahilik-maka- le25&option=com_content&I%20temid=41
- http://www.jasstudies.com/Makaleler/2239912_g%C3%BCnd%C3%BCzah- met_129-148_5-5_T.pdf
- İbn Fazlan, İbn Fadlan Seyhatnamesi-Onuncu Asırda Türkistan’da Bir İslâm Sey- yahı, Haz. R. Şeşen, İstanbul 1975.
- KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul 1993, Ankara 1979.
- KAFESOĞLU, İbrahim, Türkler ve Medeniyet, İstanbul 1995.
- KARAMAN, Hayrettin, Başlangıçtan Günümüze Kadar İslâm Hukuk Tarihi, İs- tanbul 1974.
- KÖYMEN, Mehmet Altay, Alp Arslan Zamanı Türk Toplum Hayatı, Ankara 1973.
- ÖGEL, BAHAEDDİN, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Ankara 1981.
- ÖGEL, Bahaeddin, Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Ankara 1988.
- ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi I, Ankara 1971.
- ÖZEK, Ali “Kur’anda Kadınlara Ait Hükümler, Haklar, Vecibeler”, Sosyal Ha- yatta Kadın, İstanbul 2005.
- SAVCI, Kemal, Türk Kadını, Ankara 1973.
- TAŞAĞIL, Ahmet, Gök-Türkler I, Ankara 1995,s. 112; Lev Nikoloyeviç Gumi- lev, Eski Türkler, Çev.: D. Ahsen Batur, İstanbul 2003.
- TUĞLACI, Pars, Türkiye’de Kadın-Osmanlı Döneminde İstanbul Kadınları, İstanbul 1984.
- ISSN: 1306-6250
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: YASAMA DERNEĞİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Kadın, Neoliberal Politikalar ve Küreselleşme