22. Yasama Döneminde Kanun Teklif ve Tasarılarının Hazırlanmasında Anayasa’nın İnsan Hakları Hükümlerine Uygunluk Denetimi

Hans Kelsen’in görüşüne dayanan normlar hiyerarşisi, anayasaya uygunluğun sağlanması bakımından önemlidir. Anayasaya uygunluğun iki çeşit yargısal denetim yolu vardır: 1. Önleyici denetim. 2. Bastırıcı denetim. Önleyici denetim bağlamında, parlamento ve devlet başkanlığı aşamasında amacı anayasaya uygunluğu sağlamak olan siyasi denetim yolu da bulunmaktadır. Bunlara ek olarak, hazırlanma sürecinde kanun önerisi taslaklarının anayasaya uygunluğunun dikkate alınması hukuki bir zorunluluktur. Anayasa’nın 11. maddesine göre, “Anayasa hükümleri; yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.” Bu makalede, hazırlama sürecinde kanun önerisi taslaklarının Anayasa’nın insan hakları hükümleri bağlamında Anayasa’ya uygunluğun nasıl ele alındığı incelenmiştir.

The Control of Compatibility of Turkish Constitution’s Human Rights Provisions During the Preparation of Government and Private Member’s Bills in the 22 nd Legislative Term. Hierarchy of norms that is based on idea of Hans Kelsen is significant in terms of constitutionality. There are two ways of constitutionality in terms of judicial control: 1. Preventive constitutional control 2. Repressive constitutional control. There is also a political control that its objective to provide constitutionality on the stage of parliament and presidentship in terms of preventive constitutional control. In addition to these, it is legal necessity to take into consideration the constitutionality of draft text of an act in the period of preparation. According to Article 11 of the Constitution, the provisions of the Constitution are fundamental legal rules binding upon legislative, executive and judicial organs, and administrative authorities and other institutions and individuals, and acts shall not be in conflict with the Constitution. In this essay, it has been examined how constitutionality of the draft text of an act is taken into consideration in terms of human rights provisions of Constitution during the preparation.

___

  • SANCAR, Mithat, “Devlet Aklı” Kıskacında Hukuk Devleti, İletişim Yayın- ları, İstanbul, 2000.
  • BAKIRCI, Fahri, “TBMM’nin Çalışma Yöntemi”, İmge Kitabevi, Şubat 2000, Ankara.
  • DOĞRU, Osman “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının İç Hukuk- lara Etkisi”, http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/anayargi/dogru.pdf (Erişim Tarihi: 19.06.2006).
  • ERİKLİ, Hasan, “1982 Anayasasında Yasa Yapım Süreci”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, An- kara, 2004.
  • PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, Turhan Kitabevi, Ankara 1998.
  • SAVCI, Bahri, İnsan Hakları Kanunîlik Yolu İle Korunması, AÜSBF Yayın- ları No:32-14, Ankara, 1953.
  • TBMM Tutanak Dergisi.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi İnternet Sayfası.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi.
  • ÜNAL, Şeref, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Türk İç Hukukuna Etkileri”, http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/anayar- gi/unal.pdf (Erişim Tarihi: 19.06.2007.