Psikolojik Danışman Adaylarının Lisans Eğitimi Sonunda Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutumlarındaki Değişimin İncelenmesi

Psikolojik danışmanların çalıştıkları kurumlarda öğrenim gören özel gereksinimli çocuklara, ailelerine ve öğretmenlerine yönelik çalışmalar yürütmeleri beklenmektedir. Psikolojik danışmanların okullarda özel gereksinimli öğrencilere yönelik sunulan hizmetlerdeki rolü dikkate alındığında, psikolojik danışman adaylarının da özel gereksinimli bireylere yönelik olumlu tutumlara sahip olması ve lisans eğitimleri boyunca özel gereksinimli bireylere yönelik olumlu tutumlar geliştirmeleri önem taşımaktadır. Bu doğrultuda, araştırmada psikolojik danışman adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının lisans eğitimi süresince değişip değişmediğini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalında 2012- 2013 eğitim öğretim yılı güz döneminde kayıt olan ve dört yıl boyunca eğitim alıp 2015- 2016 eğitim öğretim yılı bahar döneminde mezun olan 104 psikolojik danışman adayı oluşturmaktadır. Özel gereksinimli bireylere yönelik tutumları belirlemek amacıyla “Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği” (EYTÖ) kullanılmıştır. Ölçekler psikolojik danışman adaylarına birinci sınıfın başında ve dördüncü sınıfın sonunda uygulanmıştır. Psikolojik danışman adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının lisans eğitimi süresince değişip değişmediğini belirlemek amacıyla yapılan İlişkili Örneklemler İçin T Testi sonucunda, psikolojik danışman adaylarının lisans eğitiminin başında ve sonunda EYTÖ’den aldıkları puanlar arasında anlamlı düzeyde fark tespit edilmiştir. Psikolojik danışman adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutum puanlarının lisans eğitimi başında yüksek olduğu; lisans eğitimi sonunda ise orta düzeyde olduğu görülmüştür. Diğer bir deyişle danışman adaylarının dört yıllık lisans eğitimi sonunda özel gereksinimli bireylere yönelik tutumları anlamlı düzeyde daha olumsuz olmuştur. Elde edilen bulgular ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik Danışman Adayı, Okul Psikolojik Danışmanı, Özel Gereksinimli Birey, Engellilere Yönelik Tutum, Lisans Müfredatı

An Investigation of Changes in Counselor Trainees’ Attitudes Towards Individuals with Special Needs at the End of Undergraduate Education

It is expected from counselors to offer services to students with special needs, their families and their teachers at schools. Taking into account the role of counselors in the services offered to students with special needs at schools, it is important that counselor trainees acquire and enhance positive attitudes towards individuals with special needs during their undergraduate education. In this regard, the purpose of this research is to figure out whether the counselor trainees’ attitudes towards special needs individuals change during their undergraduate education. The population of this study is composed of 104 students who enrolled in the Department of Psychological Counselling and Guidance in the 2012-2013 academic year, and then graduated in the f the 2015-2016 academic year. In this study, the Attitude toward Disabled Persons (ATDP) Scale was used to determine attitudes towards individuals with special needs. This scale applied by the researcher to voluntary students who started the first grade and the end of the fourth grade. The Paired Sample T Testwas conducted to determine whether attitudes towards the disabled have changed from the start until the end of the undergraduate education. Results indicated that there was a significant difference between the ATDP Scale of counselor trainees at the beginning and end of their undergraduate education. In other words, the attitudes of counselor trainees towards the individuals with special needs were found to be significantly more negative at the end of their four-year undergraduate education. Results were discussed in the light of the related literature and suggestions were presented.

Keywords:

Counselor Trainees, School Counselor, Individual with Special Needs, Attitude Towards Disabled Persons, Undergraduate Curriculum,

PDF

___

Adler, P., Cregg, M., Duignan, A., Ilett, G. & Woodhouse, M. (2005). Effect of training on attitudes and expertise of optometrists towards people with intellectual disabilities. Ophthalmic and Physiological Optics, 25, 105–118. doi:10.1111/j.1475-1313.2004.00253.x.
Akbuğa, B. ve Gürsel, F. (2007). Bilgilendirme yoluyla Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu öğrencilerinin engelli bireye yönelik değişen tutumları. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 5-8.
Aksoy, V. (2008). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Alptekin, S. ve Vural-Batık, M. (2013). Özel eğitim bölümü öğrencilerinin yetersizlikten etkilenmiş kişilere yönelik tutumlarına Özel Eğitim dersinin etkisi. e-International Journal of Educational Research, 4 (4), 18-34.
Au, K. W. & Man, D. W. (2006). Attitudes toward people with disabilities: A comparison between health care professionals and students. International Journal of Rehabilitation Research, 29 (2), 155–160.
Barr, J. B. & Bracchitta, K. (2008). Effects of contact with individuals with disabilities: Positive attitudes and majoring in education. The Journal of Psychology, 142 (3), 225–243.
Brillhart, B. A., Jay, H. & Wyers, M. E. (1990). Attitudes toward people with disabilities. Rehabilitation Nursing,15(2), 80–82. 85.
Chubon, R. A. (1982). An analysis of research dealing with the attitudes of professionals toward disability. Journal of Rehabilitation, 48: 25–30.
Conte, R. (1994). A mediational training program for parents of children with attention deficit hyperactivity disorder. Canadian Journal of Special Education, 9, 33–68.
Cook, B. G., Cameron, D. L. & Tankersley, M. (2007). Inclusive teachers’ attitudinal ratings of their students with disabilities. Journal of Special Education, 40, 230–238.
Flower, A., Burns, M. K. & Bottsford-Miller, N. A. (2007). Meta-analysis of disability simulation research. Remedial and Special Education, 28, 72–79.
Gürsel, F. (2006). Engelliler için Beden Eğitimi ve Spor Dersi’nin öğrencilerin engellilere yönelik tutumlarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 67-73.
Hasting, R., Hewes, A., Lock, S. & Witting, A. (1996). Do special needs courses have any impact on student teacher’s perceptions of children with severe learning difficulties? British Journal of Special Education, 23, 139-144.
Hodge, S. R. & Jansma, P. (1999). Effects of contact time and location of practicum experiences on attitudes of physical education majors. Adapted Physical Activity Quarterly, 16, 48–63.
Ison, N., McIntyre, S., Rothery, S., Smithers-Sheedy, H., Goldsmith, S., Parsonage, S., et.al. (2010). ‘Just like you’: A disability awareness programme for children that enhanced knowledge, attitudes and acceptance: Pilot study findings. Developmental Neurorehabilitation, 13 (5), 360–368. Doi:10.3109/17518423.2010.496764
Kaygusuz, C. (2004). Özel eğitim ve rehberlik. A. Kaya (Ed.), Psikolojik danışma ve rehberlik içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
Küçüker, S. (1993). Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 3, 23-29.
Lee, T. & Rodda, M. (1994). Modification of attitudes toward people with disabilities. Canadian Journal of Rehabilitation, 7(4), 229–238. URL:http://psycnet.apa.org/psycinfo/1995-13508-001
Melekoğlu, M. (2011). Farklı branşlardan öğretmen adayları için özel eğitim derslerinin etkililiğini geliştirmek amaçlı bir uygulama: Özel gereksinimli öğrencilerle etkileşim projesi. 21.Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Gazimağusa, KKTC.
Milsom, A. & Hartley, M. T. (2005). Assisting students with learning disabilities transitioning to college: What school counselor should know. Professional School Counseling, 8 (5), 436-441.
Moroz, A., Gonzales-Ramos, G., Festinger, T., Langer, K., Zefferino, S. & Kalet, A. (2010). Immediate and follow-up effects of a brief disability curriculum on disability knowledge and attitudes of PM&R residents: A comparison group trial. MedicalTeacher, 32, 360–364. doi:10.3109/0142159X.2010.490602
Murphy, D. M. (1996). Implications of inclusion for general and special education. Elementary School Journal, 96, 469–493. URL: http://www.jstor.org/discover/10.2307/1001845
Özyürek, M. (1995). Engelli kişilere yönelik değiştirilen tutumların sürekliliği. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
Özyürek, M. (2010). Tutumlar ve yetersizlikten etkilenmişlere yönelik tutumların değiştirilmesi (8.Baskı). Ankara: Karatepe Yayınları.
Quigney, T.A. & Studer, R. (1998). Touching strands of the educational web: The Professional school couselor’s role in ınclusion. Professional School Counseling, 2 (1), 77-81.
Rakap, S., Cig, O. ve Parlak-Rakap, A. 2015). Preparing preschool teacher candidates for inclusion: Impact of two special education courses on their perspectives. Journal of Research in Special Educational Needs, Early view. Doi: 10.1111/1471-3802.12116
Rakap, S. ve Kaczmarek, L. (2010). Teachers’ attitudes towards inclusion in Turkey. European Journal of Special Needs Education, 25 (1), 59-75, Doi:10.1080/08856250903450848
Rakap, S., Parlak-Rakap, A. ve Aydın, B. (2016). Investigation and comparison of Turkish and American preschool teacher candidates’ attitudes towards inclusion of young children with disabilities. International Journal Of Inclusive Education, 20 (11), 1223–1237. Doi:10.1080/13603116.2016.1159254
Rees, L. M., Spreen, O. & Harnadek, M. (1991). Do attitudes toward persons with handicaps really shift over time? Comparison between 1975 and 1988. Mental Retardation, 29, 81–88.
Sargın, N. (2002). Anasınıfında bulunan zihinsel engelli çocuklara yönelik öğretmen tutumlarına ilişkin bir çalışma. XI. Özel Eğitim Kongresi, Konya: Eğitim Kitabevi.
Sarı, H. ve Bozgeyikli, H. (2002). Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: Karşılaştırmalı bir araştırma. XII. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 11-12 Kasım, Ankara.
Scruggs, T. E. & Mastropieri, M.A. (1996). Teacher perceptions of main streaming/inclusion, 1958–1995: A researchsyn thesis. Exceptional Children, 63, 59–75. URL:http://www.freepatentsonline.com/article/Exceptional-Children/18761568.html
Seccombe, J. A. (2007). Attitudes towards disability in an undergraduate nursing curriculum: The effects of a curriculum change. Nurse Education Today, 27 (5), 445–451. doi:10.1016/j.nedt.2006.08.005
Stachura, K. & Garven, F. (2003). Comparison of occupational therapy and physiotherapy students’ attitudes towards people with disabilities. Physiotherapy, 89, 653–63. doi:10.1016/S0031-9406(05)60098-3
Şahin, H. ve Akyol, A. D. (2010). Evaluation of nursing and medical students’ attitudes towards people with disabilities. Journal of ClinicalNursing, 19, 2271–2279.
Tait, K. & Purdie, N. (2000). Attitudes toward disability: Teacher education for inclusive environments in an Australian university. International Journal of Disability, Development and Education, 47, 25–38.
Tavil, Y. Z. ve Özyürek, M. (2009). Gerçekçi bilgilendirme ve etkileşimde bulunmanın özel eğitim öğretmen adaylarının engelli kişilere yönelik tutumlarının değişmesine etkisi. Ekev Akademi Dergisi, 13 (39), 265-276.
Thompson, T. L., Emrich, K. & Moore, G. (2003). The effect of curriculum on the attitudes of nursing students toward disability. Rehabilitation Nursing, 28 (1), 27–30. doi:10.1002/j.2048-7940.2003.tb01718.x
Yaşın-Dökmen, Z. (1997). Kişi Algısı Ölçeği’nin faktör yapısı, geçerliği ve güvenirliği. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 5 (3), 202-210.
Yaşın-Dökmen, Z. (2000). Engellilere yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi, geçerliği ve güvenirliği. XI Ulusal Psikoloji Kongresi, Ege Üniversitesi, İzmir.