Fasiyolozisli Koyunlarda Oksidatif Stres ve Metabolik Profilin Araştırılması

Bu çalışmada, Iğdır yöresindeki koyunlarda fasiyolozisin metabolik profil üzerindeki olası etkilerinin belirlenmesi ve oksidatif stres geliştirip geliştirmediğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma materyalini, Iğdır merkez ve ilçelerinde Tarım ve Orman Müdürlüğü’nde kayıtlı, 2 yaş üstü, 50 fasiolozisli ve 15 sağlıklı, toplam 65 koyunda yürütüldü. Biyokimyasal analizler sonucunda fasiyolozisli koyunların serum ALT, AST ve SDH değerleri kontrol grubuna göre fark olmadığı (P>0.05) görüldü. Serum ALP ve GGT değerleri fasiyolozisli koyunlarda sağlıklılara göre yüksek (P<0.05) bulundu. Serum glukoz düzeyi ise fascioliozisli hayvanlarda sağlıklı hayvanlara göre düşük (P<0.01) belirlendi. Fasiyolozisli koyunlar ile sağlıklı koyunların serum BHBA ve NEFA değerleri karşılaştırıldığında önemli bir fark belirlenmedi P>0.05). Fasiyolozisli koyunların serum MDA ve TOS değerleri kontrol grubuna göre anlamlı olarak yüksek iken (P<0.05), TAS düzeyi (P<0.05) anlamlı düşük belirlendi. Sonuç olarak Iğdır merkez ve ilçelerinden temin edilen fasiyolozisli koyunlarda serum ALP, GGT, MDA ve TOS değerlinde artış görülürken Glukoz ve TAS ‘da düşüş bulundu. AST, ALT, SDH, BHBA ve NEFA değerlerinde ise fark bulunamamıştır. Böylece koyunlarda fasiyoloziste oksidatif stres gelişirken enerji dengesinde değişiklik olmadığı kanısına varıldı.

Anahtar Kelimeler:

: Fasiyolozis, Karaciğer, Koyun, Metabolik profil, Oksidatif stres

Investigation of Oxidative Stress and Metabolic Profile in Sheep With Fascioliasis

It was aimed to determine the possible effects of fascioliasis on metabolic profile in sheep in the Iğdır region and to reveal whether it develops oxidative stress. The study material was carried out in 65 sheep over 2 years old, 50 with fascioliasis, and 15 healthy, registered at the Directorate of Agriculture and Forestry in the center and districts of Iğdır. According to biochemical analysis, serum ALT, AST, and SDH values of sheep with fascioliasis were not found to be different (P>0.05) compared to the control group. Serum was higher (P<0.05) in sheep with ALP and GGT certified fascioliasis compared to the healthies (P<0.05). Serum glucose level was lower in fascioliasis animals compared to healthy animals (P<0.01). When the serum BHBA and NEFA values of sheep with fascioliasis and healthy sheep were compared, the difference was insignificant (P>0.05). While the serum MDA and TOS of sheep with fascioliasis were significantly higher than those who controlled the state (P<0.05), TAS level was found to be significantly lower (P<0.05). Conclusion serum ALP, GGT, MDA, and TOS values increased while glucose and TAS values decreased in sheep with fascioliasis obtained from the center and districts of Iğdır. There was no difference in AST, ALT, SDH, BHBA, and NEFA values. Thus, it was concluded that while oxidative stress develops in fasciolosis in sheep, there is no change in energy balance.

Keywords:

Fascioliasis, Liver, Metabolic profile, Oxidative stress, Sheep,

PDF

___

1. Karapınar A., Yıldırım A., Bişkin Z., Düzlü Ö., İnci A., 2012. Zara yöresindeki koyunlarda Fasiyolozis’in koproantijen ELISA ve sedimentasyon-çinko sülfat flotasyon yöntemi ile araştırılması. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 18(Suppl-A), 7-12.
2. Baş B., Ünlü M., Dinç B., Oymacı E., Çoker A., 2015. Cerrahi ile tani konulabilen “Fasciola hepatica” olgusu. akademik gastroenteroloji derg, 14, 2, 75-78.
3. Kılıç E., Tezer H., Kılıç M., Devrim İ., Haliloğlu M., Cengiz AB., Yüce A., Kara A., 2009. Fasciola hepatica, bir parazitik enfestasyonda radyolojik tanı, Bir fasiyolozisli takdimi. Çocuk Sağ ve Hast Derg, 52, 216-218.
4. Balkaya İ., Şimşek S., 2010. Erzurum’da kesilen sığırlarda hidatidosis ve Fasiyolozis’in yaygınlığı ve ekonomik önemi. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 16, 793-797.
5. Milli ÜH., Hazıroğlu R., 2000. Veteriner Patoloji, I. Cilt, 2. Baskı. Ankara, Özkan Matb. 148-210.
6. Metin N., 2011. Veteriner Patoloji Bölüm I. Aydın, Tuna Matb. 82-112.
7. Salman M., Bölükbaş B., 2016. P45-Geçiş dönemindeki süt ineklerinde metabolik profil ve analitik testler. 1. Uluslararası Hayvan Besleme Kongresi, 28 Eylül - 01 Ekim, Antalya/Türkiye.
8. Macun HC., Çınar M., Azkur AK., Kalender H., Erat S., 2018. Oxidative Stress in Akkaraman Ewes with Seropositive for Schmallenberg Virus. Atatürk Üniversitesi Vet Bil Derg, 13, 128-134.
9. Mis L., Mert H., Comba A., Comba B., Söğütlü D., Irak K., Mert N., 2018. Some mineral substance, oxidative stress and total antioxidant levels in Norduz and Morkaraman Sheep. Van Vet J, 29, 131-134.
10. Kozan E., Avcı G., Kırcalı Sevimli F., Birdane FM., Köse M., 2010. Askaridiozisli ve tedavi edilmiş köpeklerde antioksidant düzeylerinin ve bazı biyokimyasal parametrelerinin incelenmesi. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 57, 93-97.
11. Kırmızıgül AH., Ozcelik M., Ogun M., Erkılıc EE., Paksoy N., Merhan O., Uzlu E., 2019. Serum Cu, Mn and Zn levels and oxidative stress in cattle performing tongue-playing. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 25, 787-791.
12. Ergönül S., Kontaş Aşikar T., 2009. Anaplasmosisli sığırlarda ısı şok protein (HSP), malondialdehit (MDA), nitrik Oksit (NO) ve interlökin (IL-6, IL-10) düzeylerinin araştırılması. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 15, 575-579.
13. Ercan N., Fidancı UR., 2012. Piyodermalı köpeklerde idrarda 8-hidroksi-2’-deoksiguanozin (8-OHdG) düzeyleri. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 59, 163-168.
14. Bozukluhan K., Merhan O., Öğün M., Cihan M., Gökçe G., 2016. Omfalitisli buzağılarda bazı oksidatif stres parametre düzeylerinin belirlenmesi. F Ü Sağ Bil Vet Derg, 30, 79-81.
15. Kirmizigül AH., Ogun M., Ozen H., Erkilic EE., Gokce E., 2016. Karaman M and Kukurt A: Oxidative stress and total sialic acid levels in sheep naturally infected with pox virus. Pak Vet J, 36, 312-315.
16. Erkılıç EE., Öğün M., Kükürt A., Çitil M., Uzlu E., 2017. Determination of some oxidative stress and inflammation markers in serum, blood and csf in cattle with head-eye form of malignant catarrhal fever. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 23, 515-519.
17. Ergin Eğritağ H., Şahin İN., Çolakoğlu E., Telli AE., 2018. Farklı hayvan türlerinden elde edilen sütlerin total antioksidant kapasitelerinin karşılaştırılması. MAE Vet Fak Derg, 3, 102-105.
18. Erel O., 2004. A nov el automated method to measure total antioxidant response against potent free radical reactions. Clin Biochem, 37, 112-119.
19. Cawdrey M., Ruane M., 1971. Sedimentation method for the demonstration of the eggs of Fasciola hepatica in faeces. Lab practice, 20, 935-945.
20. Yoshioka T., Kawada K., Shimada T., Mori M., 1979. Lipid peroxidation in maternal and cord blood and protective mechanism against activated-oxygen toxicity in the blood. Am J Obstet Gyneco, 135, 372-376.
21. Erel O., 2005. A new automated colorimetric method for measuring total oxidant status. Clin Biochem, 38, 103-111.
22. Suvak Ö., Dülger AC., Cengiz ZT., 2014. Van yöresinde remisyondaki ülseratif kolit hastalarındaki amip sıklığı ve inflamasyonla ilişkisi. Tıp Araştırmaları Derg, 12, 3, 131-134.
23. Aykan TB., Tüzüner N., Sav A., İnce Ü., 1990. Kısa Patoloji. Nobel Tıp Kitabevi. İstanbul.
24. Doğanay A., 2017. Paraziter Hastalıklar. ‘’Koyun ve Keçi Hekimliği’’ Ed., E Yarsan, 230-233. Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık, Ankara.
25. Mert N., Kozat S., Ekin S., Gündüz H., Denizhan V., 2003. Doğal kronik Fasciolasisli koyunlarda serum sialik asit ve serum lipid-bağlı sialik asit düzeyleri. 13. Ulusal Parazitoloji Kongresi, 8-12 Eylül, Konya, 179.
26. Ayaz E., Ertekin A., Özdal N., Taş Z., 2006. Endoparazitli (Fasciola spp. Dicrocoelium dendriticum, Kist Hidatik, Trichostrongylidae ve Protostrongylidae) Koyunlarda Bazı Biyokimyasal Parametreler. Türkiye Parazitol Derg, 30, 57-61.
27. Martinez-Maseno AM., Lugue VJ., Moreno T., Redondo ESH., Mulas J., Peres J., 1999. Liver pathology and immune response in experimental Fasciola hepatica infections of goats. Vet Parasitol, 82, 19-33.
28. Emir S., Yazar MF., Sözen S., Altınsoy HB., Bulut HT., Özkan Z., 2001. Fasciola Hepatica'ya bağlı olarak gelişen akut kolanjit ve pankreatit: Olgu Sunumu. ADÜ Tıp Fak Derg, 14, 27-29.
29. Çinar M., Aydenizöz M., Gökpınar S., Çamkerten G., 2018. Evaluation of biochemical parameters and oxidative stress in sheep naturally infected with Dicrocoelium dendriticum and hydatid cysts. Turk J Vet Anim Sci, 42, 423-428.
30. Dağoğlu G., Değer S., Akgül Y., Aksoy A., Şekeroğlu R., Tarakçıoğlu M., 1995. Koyunlarda doramectin’in antiparaziter etkinliği ve serum enzimleri üzerine etkisi. Van Sağlık Bil Derg, 1, 37-41.
31. Çicek M., Evliyaoğlu O., Böyük A., Tekin A., 2012. Investigation of Some Sera Biomarker Levels in Fascioliasis Patient. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 18, 181-185.
32. Hodzic A., Zuko A., Avdic R., Alic A., Omeragci J., Jazic A., 2013. Influence of Fasciola hepatica on serum biochemical parameters and vascular and biliary system of sheep liver. Iranian J Parasitol, 8, 92-98.
33. Elitok B., 2019. Afyonkarahisar İlinde yetiştirilen koyunlarda Fascioliasis invazyonun görülme sıklığı ile enfeksiyonun bazı hematolojik ve biyokimyasal parametreler üzerine etkisi. Kocatepe Vet Derg, 12, 317-321.
34. Altıntaş A., 2017. Koyun Keçi Hekimliği, Biyokimyasal Parametrelerin Pratikteki Yorumu Bölümü, Ed: Ender YERSAN, Medipres yayıncılık, Malatya, Türkiye.
35. Anderson PH., Berrett S., Brush PJ., Hebert CN., Parfitt JW., Patterson DS., 1977. Biochemical indicators of liver injury in calves with experimental fascioliasis. Vet Rec, 100, 43-45.
36. Braun JP., Trumel C., Bezille P., 2010. Clinical biochemistry in sheep: A selected review. Small Rum Res, 92, 10-18.
37. Yılmaz S., Issı M., Kandemir FM., Gül Y., 2014. Malondialdehyde and total antioxidant levels and hematological parameters of beef cattle with coccidiosis. Van Vet J, 25, 41-45.
38. Değer Y., Ertekin A., Değer S., Mert H., 2008. Lipid peroxidation and antioxidant potential of sheep liver infected naturally with distomatosis. Türkiye Parazitol Derg, 32, 23-26.
39. Kolodziejczyk, L., Siemieniuk, E., Skrzydlewska E., 2005. Antioxidant potential of rat liver in experimental infection with Fasciola hepatica. Parasitol Res, 96, 367-372.
40. Karsen H., Sunnetcioglu M., Ceylan R., Bayraktar M., Taskin A., Aksoy N., Erten R., 2011. Evaluation of oxidative status in patients with Fasciola hepatica infection, 11, 14-19.
41. Yıldız R., İder M., Ok M., 2019. Beta hidroksi bütirik asit düzeyinin diğer metabolik test parametreleri üzerine etkisi. Vet Hekim Derg, 90, 15-21.
42. Phiri IK., Phiri AM., Harrison LJS., 2007. The serum glucose and β-hydroxybutyrate levels in sheep with experimental Fasciola hepatica and Fasciola gigantica infection. Vet parasitol, 143, 287-293.