1576 Numaralı Defter Örneğinde Ruûs Defterlerinin Vakıf Atamaları Açısından Önemi

Osmanlı Devleti’nde vezir, beylerbeyi, tımar ve zeamet sahipleri dışındaki bütün devlet hizmetlileri ile Hazine ve Evkaf’tan maaş alan tüm devlet çalışanlarının atama kayıtları Ruûs defterlerine kaydedilmiştir. Osmanlı Arşivi’nde en eski tarihli Ruûs defteri 1546 ve en yenisi ise 1908 tarihlidir. Bu çalışmaya konu olan defter, H. 13 Safer1141/M. 18 Eylül 1728 ve H. 29 Rebiyülevvel 1141/ M. 2 Kasım 1728 tarihleri arasını kapsamakta olup 177 atama kaydını içermektedir. Çalışmada bu kayıtlar arasından vakıflar ile ilgili olanları incelenmiş, hepsi bir tablo ile sunulmuş, ancak bunlar arasından daha büyük çaptaki Osmanlı Padişahları ve önemli devlet adamları tarafından yaptırılan vakıflar hakkında bilgiler aktarılmıştır. Defterde toplam 177 atama kaydı bulunmaktadır. Bunların 80 tanesi vakıflarla ilgili olup, hepsi hakkında burada malumat vermek imkânsızdır. Yine de tüm vakıf atamaları, vakfın nerede olduğu, hangi görev için atamanın gerçekleştirildiği, ne zaman, ne sebeple, ne kadar ücretle görev tevcihi yapıldığı gibi bilgilerin yer aldığı bir tabloya çalışmada yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Vakıf, Ruûs, Defter

The Importance of Ruûs Books for Waqf Assignment; The Case of Book Number 1576

In the Ottoman Empire, all state servants except the vizier, grand seigneur, the owners of tımar and zeamet (infeoff) and all the state employees who received salaries from the Treasury and Evkaf were registered in the Ruûs books.The oldest dated Ruûs book in the Ottoman Archive belongs to the includes 177 appointments year of 1546 and the newest 1908. The Ruûs book studied in this article covers the period between H. 13th Safer and 29th Rebiyülevvel 1141 (18th September and 2nd November 1728). In this study, while examining those records related to waqfs in particular, a general information about other records was also given.

Keywords:

Ottoman, waqfs, Ruus Book, appointment,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Bâb-I Âsâfî, Defter-Hâne-İ Âmire Defterleri, Defter No:A.RSK.d 1576.
BOA., EV.HMH.d., 1957, Safer 1126/ Şubat- Mart 1714.
BOA., EV. HMH. d, 1201, 1113/ 1701-1702.
Akgündüz, A. (1987). İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi. Ankara: OSAV Yayınları.
Akyılmaz, S. G. (1990). Reisülküttab ve Osmanlı Hariciye Nezaretinin Doğuşu. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,.
Ali Açıkel. (1-3 Kasım 2012). Pervane Muineddin Süleyman Bey Vakfı (1277-1926). Tokat Sempozyumu Bildiriler, II (s. 149-162). Tokat: Tokat Valiliği Özel İdaresi Yayını.
Asım Tarihi, K. Ç. (tarih yok). Küçük Çelebizade Asım Tarihi. İstanbul.
Koçi Bey. (1993). Koçi Bey Risalesi . (Z. Danışman, Çev.) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Demirtaş, H. (2012). Vakıf Araştırmalarında Kaynak Olarak Hurûfât Defterleri: Kangırı Örneği. Vakıflar Dergisi(37), 47-93.
Ferit Devellioğlu. (2005 ). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara : Aydın Kitabevi.
Göyünç, N. (1967). XVI. Yüzyılda Ruûs ve Önemi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, XVII(22), 17-34.
Halaçoğlu, Y. (1998). XIV- XVII. Yüzyılllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı. Ankara : Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Halim Baki Kunter. (1938). Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri Üzerine Bir Mücmel Etüd. Vakıflar Dergisi(1), 103-130.
Hanilçe, M. (2017). Medreselerde Geceleyenlerin Profilleri Üzerine Bir Deneme: Tokat Medreseleri Örneği (1830-1847). 21(1), 237-258.Hızlı, M. (2001). Bursa’da Selâtin İmaretleri. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 33-62.
İpşirli, M. (1994). Duâgû, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 9, 541-542.
Karagöz, R. (1998). Canikli Ali Paşa. Samsun : Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Karakaya, E. (tarih yok). Koca Mehmed Paşa Camii ve Külliyesi. 09 19, 2018 tarihinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/koca-mehmed-pasa-camii-ve-kulliyesi. adresinden alındı
Mehmet Zeki Pakalın. (1993). Osmanlı Tarih ve Terimleri Sözlüğü (Cilt 3). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi,.
Memiş, Ş. E. (2011). 17. ve 18. Yüzyıllarda Edirne’de Vakıf Kurucularının Toplumsal Statülerine İlişkin Bazı Tespitler. Vakıflar Dergisi(36), 77-86.
Mert, Ö. (1993). Canikli Hacı Ali Paşa Ailesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 7, 151-154.
Mustafa Beyazıt. (2009). Hacı İvaz Paşa’nın Vakıf Eserleri ve Mimari Faaliyetleri. Ankara : Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, .Mustafa Kaçar. (2005). Mihrimah Sultan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,, 30, 39-40.
Orbay, K. (2012). Orhan Gazi Vakfı’nın Malî Tarihinden Bir Kesit (1593-1641). Vakıflar Dergisi(38), 65-85.
Öz, M. (2007). Osmancık. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 33, 475-477.
Özcan, A. (1996). Hacı İvaz Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 14.
Porter, J. (1768). Observation on the Religion, Law, Government and Manners of the Turks, Vol. I. Dublin.
Recep Ahıskalı. (2008). Ruûs. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,, 35, 272-273.
Sabırlı, T. (2012). Vakfiyesi ve Muhasebe Kayıtları Işığında Nurbanu Atik Valide Sultan Vakfı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Sami, Ş. (2004). Kâmus-i Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Yılmaz, Y. (2008). Kanuni Vakfiyesi Süleymaniye Külliyesi. Ankara : Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.