Bu çalışma Başbakanlık Osmanlı Arşivi, The National Archives, The British Newspaper Archive’da bulunan ana kaynakların yanısıra araştırma merkezlerinden elde edilen klasik eserler, Türkçe, İngilizce tetkik eserler ve konu ile ilgili bilgilerin bulunduğu bellibaşlı internet sitelerinden istifade edilerek üretilmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen belgelerin ihtiva ettiği bilgiler bizlere bu çalışmayı vücuda getirmemiz için önemli katkı sağladı. Ayrıntılı bilgi vermeye çalıştığımız konu Fırat ve Dicle havzasında büyük güçlerin hâkimiyet mücadelesi olması hasebiyle daha ziyade bu husus üzerinde yoğunlaştık ve hem Orta Doğu hem de Irak hakkında genel bilgi vermekle yetindik. XIX. yüzyılın ilk yıllarında başlayarak aynı yüzyılın ortalarında yoğunluk kazanan ve I. Dünya Savaşı’na kadar adı geçen coğrafyada devam eden mücadelelerin kazananı elbette Britanya İmparatorluğu idi. Lakin bu başarı İngilizler için kolay elde edilen bir başarı değildi. Bu başarıyı Fransızları, Rusları, Flemenkleri ve Almanları uzun mücadeleler sonunda safdışı ederek elde ettiler. Çalışmamızda bu devletler arasındaki mücadeleler ve bu mücadeleler sonunda İngilizlerin burada egemen hale gelmeleri hususunda bilgi vermeye gayret edeceğiz.

This paper was compiled from various first-hand documents obtained mainly from the Prime Ministry Ottoman Archives, the National Archives, the British Newspaper Archives and the classical works and written works obtained from some research centers. These documents, which involve significant information, made significant contributions for the completion of this study. Since the topic about which we tried to give detailed information is concerned with the great powers’ conflict on the Euphrates and Tigris region, we specifically concentrated on this subject and were satisfied with giving general information about both the Middle East and Iraq. Inarguably, the winner of this conflict on that area in the beginning of the 19th century was the British Empire. Nevertheless, this accomplishment was not an easy one for the British Empire. They gained this triumph by virtue of defeating French, Russians, Dutch, and German forces after a long-standing struggle. In this study, we aimed to present details about the conflict between the Great Powers on that region and the British Empire’s success against the others.