Özbeklerin Ulusal Oluşum Tarihi

Özbek Türkleri günümüzde Orta Asya Türk toplulukları içerisinde en kalabalığıdır. Bunula beraber etnik yapı bakımından düşündüğümüzde de diğer Türk toplumlarına nazaran Özbeklerin farklılık gösteren birçok yanı vardır. Bu farklılıklar nedeniyle günümüzde de Özbeklerin etnik oluşumu üzerinde tarihçi ve etnograflar arasında tartışmalar devam etmektedir. Tartışma konusunun başında Özbek milletinin oluşumu ve tarih sahnesine çıkışı, farklı etnik grupların Özbek olarak nitelendirilmesi gelmektedir. Bu makalede tartışma konusu olan meseleler üzerine durulacak ve tarihçi ve etnografların farklı fikirleri ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Özbek, Sart, Çağatay Türkleri, Tacik, etnik tarih

National Formation History of the Uzbeks

Uzbek Turks are the most populous among the Central Asian Turks communities today. However, when considered in terms of ethnicity, Uzbeks have many different aspects compared to other Turkish communities. Due to these differences, there are still debates among historians and ethnographers on the national formation of the Uzbeks. At the beginning of the discussion are the formation of the Uzbek nation and its emergence on the stage of history, the characterization of different ethnic groups as Uzbek. In this article, the issues that are the subject of discussion will be emphasized and the different ideas of historians and ethnographers will be put forward.

Keywords:

Uzbek, Sart, Chagatai Turks, Tajik, ethnic history,

PDF

___

Abaşin, S. Buşkov, V. Ferganskaya dolina: etniçnost, etniçeskiye prosessı, etniçeskiye konfliktı, Nauka Yayınları, Moskova- 2004.
Ahincanov, S. M. Türk Halklarının Katalizör Boyu Kıpçaklar, Selenge Yayınları, İstanbul 2019.
Ahmedov, B. Gosudarstvo Koçevıh Uzbekov, Nauka Yayınları, Moskova- 1995.
Ahmedov, B. Tarihdan Saboklar, Ukituvçi Yayınları, Taşkent-1994.
Askarov, A. Uzbek Halkining Etnogenezi va Etnik Tarihi, Universitet Yayınları, Taşkent- 2007.
Bababekov, H. N. Narodnıye Dvijeniya v Kokandskom Hanstve i ih Sosialno- Ekonomiçeskiye i Politiçeskiye Predposılki (XVIII- XIX VV.), Uzbekskoy SSR Fan Yayınları, Taşkent 1990.
Babacanov, B. Kokandskoe Hanstvo: Vlast, Politika, Religiya, Yangi Naşr Yayınları, Tokyo- Taşkent 2010.
Bartold, V. V. Soçineniya, Tom II, C. 2, Rabotı po Otdelnım Problemam İstorii Sredney Azii, Nauka Yayınları, Moskova 1964.
Bromley, Yu. Oçerki Teorii Etnosa, Nauka Yayınları, Moskova- 1983.
Cabborov, İ. Uzbek Halki Etnografiyasi, Ukituvçi Yayınları, Taşkent-1994.
Demir, N. Ebulgâzi Bahadır Han- Şecere- i Türk Türkün Soy Kütüğü, Altınordu yayınları, 2020.
Doniyorov, A. H., Buriev, O., Aşirov, A. A. Markaziy Osiyo Halklari Etnografyasi, Etnogenezi va Etnik Tarihi, Yangi Naşr Yayınları, Taşkent- 2011.
Gubayeva, S. Ferganskaya Dolina, Etniçeskiye Prosessı na Rubeje XIX.- XX. vv., LAP Lambert Academic Publishing Gmbh & Co. KG, Saarbrücken- 2012.
Hurşut, E. Tarih- i Kıpçak Hani- Vajnıy İstoçnik po İstorii Sredney Azii i Severnogo Afganistana XVI- XVII Vekov, Uzbekistonda İctimoiy Fanlar Dergisi, Taşkent- 1981, No: 6.
İlhamov, A. Jukova, L. Etniçeskiy Atlas Uzbekistana, LİA R. Elinina Yayınları, 2002.
İsakov, A. Kırgız Moğol İlişkileri (IX. XV. yüzyıllar), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2017.
Karmışeva, B. H. Oçerki Etniçeskoy İstorii Yujnıh Rayonov Tacikistana i Uzbekistana, Nauka Yayınları, Moskova- 1976.
Madraimov, A. Fuzailova, G. Manbaşunoslik, Fan Yayınları, Taşkent- 2007.
Nabiyev, R. N. İz İstorii Kokandskogo Hanstva (Feodalnoye Hozyaystvo Hudayar- Hana), Uzbekskoy SSR Fan Yayınları, Taşkent 1973.
Nosirov, U. Uzbeklar Şacarasi: Etnik Tarihga Holis Nazar, Extremum Press Yayınları, 2012.
Starr, S. Frederick. Ferghana Valley: The Heart of Central Asia, M. E. Sharpe, Inc., New York, London- 2011.
Şaniyazov, K. K Etniçeskoy İstorii Uzbekskogo Naroda (İstoriko- Etnografiçeskoye İsledovanie na Materiyalah Kipçakskogo Komponenta), Uzbek SSR FAN Yayınları, Taşkent- 1974.
Şaniyazov, K. Uzbek Halkining Şakllaniş Carayoni, Şark Naşriyot Matbaa yayınları, Taşkent- 2001
Yılmaz, S. Karakalpak Türkleri ve Karakalpakistan Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara- 2008.
Zarubin, İ. Spisok Narodnostey Turkestanskogo Kraya, Leningrad- 1925.