“Common Law” Hukukunun Gelişimi

Osmanlı Devleti hukuk tarihi çalışmalarına başlangıç aşamasında hukuk ile ilgili temel kavramlar okumaları sırasında common law kavramı ile karşılaştık. Common law hukuku usul bakımından kıta Avrupası’nda gördüğümüz Roma hukuk sisteminin tesiri altında gelişen hukuk sisteminden farklılık gösterir. Bu hukuk düzeninde hakimlerin mahkemede almış oldukları kararlar daha sonra aynı türde davalar için bağlayıcılık arz ediyor ve dolayısıyla da mahkeme kararları aynı zamanda kanunları oluşturuyordu. Bazı kaynaklarda bu hukuk sisteminin İngiltere’ye gelen Germen kökenli kabilere uzandığı ve Germen örfünün common law sistemini ortaya çıkaran önemli bir faktör olduğu ve bu örfün, kralı hukuki bakımdan bağlayıcı özelliğinin, İngiltere’de Avrupa kıtasından çok önce hukukun üstünlüğü ilkesinin gelişmeye başlamasını sağladığı ifade ediliyordu. Başka bazı kaynaklar ise Germen etkisinden ziyade Germenlerden çok sonra İngiltere’ye gelen Normanların tesiri altında bu hukukun ortaya çıktığını belirtiyordu. Çalışmada ele alınan temel sorunsal common law nedir ve nasıl ortaya çıktı iken bir başka sorunsal Roma hukukunun Avrupa kıtasında gösterdiği etkiyi neden Britanya’da gösteremediğine dair idi. 12. yüzyılda Henry II dönemi hukukçusu Glanvill ile 13. Yüzyıl hukukçusu Bracton’un eserleri çalışma sırasında common law hukuku konusunda karşımıza çıkan iki önemli kaynak oldu. Common law ile ilgili yerli kaynaklar oldukça sınırlı olduğundan daha çok yabancı araştırma eserlerden faydalanıldı.

Anahtar Kelimeler:

Common Law, Roma Hukuku, Örf, Norman, Germen

Development Common Law Course

The concept of "common law" generally corresponds to "customary law" which forms the basis of Turkish legal tradition. In our study, the origins of the legal systems developed in continental Europe and the legal traditions on which they are based are discussed. It has been observed that the "common law" in continental Europe differs significantly from the Roman legal system. Our study also aims to compare the European and Ottoman-Turkish legal systems within the framework of the common law, and it has been determined that there are significant similarities between them.

Keywords:

Common Law, Roman Law, Custom, Norman, Germanic,

PDF

___

Akşit,Oktay,Roma İmparatorluk Tarihi, c.I, İÜEFY, İstanbul 1976.
Barlett, Robert, England Under the Norman and Angevin 1075-1225, Calendoren Press, Oxford 2000.
Bennett, Matthew (General Editör), The Battle of Hastings, The Boydell Press, Reprinted 1998-1999.
Black,Jeremy, İngiltere Tarihi, Çeviren: Aytaç Yıldız, Doğubatı Yay.,2. Basım, Ankara 2020.
Bloch,Marc, Feodal Toplum, Çeviren: M.Ali Kılıçbay, Savaş Yay., Ankara 1983.
Bracton, Henry, De legibus et consuetudinibus Angliae: On the Law and Customs of England, G.E. Woodbine and Samuel E. Thorne, 4 Vol., Oxford 1968-1977,c.II,p.19.,http://Amesfoundation.law.harvard.edu/Bracton/unframed/English/v2/19.htm.
Davis, Fredrick, “Common Law”, Ankara Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, 15 (1), 1958, s.67-78.
Gibbon, Edward, Roma İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, c.I, Çeviren: Asın Baltacıgil, İndie Yay., İstanbul 2019.
Ebcim,Ada.,LatinceTürkçeSözlük,http://akademia.edu/37664584/Latince_Türkçe_Sözlük_PDF.
Gürten, Kadir, “Roma Hukuku ve İngiliz Hukukuna Karşılaştırmalı Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65 (1), 2016, s.183-198.
Hall, G.D.G.(Editör), The Theatise on the Laws nad Customs of the Realm of England Commonly Called Glanvill, Clanredon Press, Oxford 2002.
Harvey, Barbara (editör), The Twelfth and Thirteenth Centuries 1066-c.1280, Edited By:, Oxford Ünv. Press, 2001.
Hosler,John D, “A Medieval Soldier at War 1147-1189”, Henry II, vol. 44, Ed.: K. DeVires-L. College, Brill, Leiden Boston 2007.
İlal, Ersan, “Magna Carta”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 34 (1-4), s.210-242.
Kavas, İslam, Norman Hanedanının Kuruluşu ve Normanlarda Veraset, İKSAD Publishing House, Ankara 2022.
King,Edward -Joseph Hawley, “İngiliz (Common Law)’unun Gelişmesi”,Çeviren: İlhan Lütem, Ankara Ünv. Hukuk Fak. Dergisi, c.16 (1), 1956, s.68-125.
Morris,Marc, The Norman Conquest, Pegasus Books, New York London, 2013.
Örücü, Ersin, “Karşılaştırmalı Hukukçu Gözüyle İskoç Hukuk Sistemi”, İÜ Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, no. 18, İstanbul 1990, s.71-81.
Özcan, Azmi, “İngiltere”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.22, İstanbul 2000,s. 296-299.
Pollock,- Sir Fredrick-F.William Maitland, The History of English Law Before the Time of Edward I, Volume I, Liberty Fund, İndianapolis 2010.
Prestwitch, Michael, Edward I, Yale Univesity Press, New Heaven and London 1997.
Redhouse Yeni El Sözlüğü, Redhouse Yay., İstanbul 1997.
Schulz, Fritz, “Bracton on Kingship”, The English Historical Review, May, 1945, Vol. 60, No. 237, May, 1945,s.136-176.
Van Caengenem, R. C., The Birth of English Common Law, Cambridge University Press, Cambridge Digital Printing 2004.