Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Gayrimüslim Mektepler Yararına Düzenlenen Piyangolar

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde Avrupa kaynaklı olarak öncelikle levantenler ve gayrimüslim tebaa arasında başlayan piyangonun ilk örneklerinden birisi de mektepler yararına düzenlenenler olmuştur. İstanbul ve taşradaki gayrimüslim mekteplerin ihtiyaçları ve masrafları gerekçe gösterilerek düzenlenen piyangolara belirlenen şartları taşımak koşuluyla izin verilmiştir. Mektebin resmî ruhsatının bulunması başta olmak üzere piyangoya konulacak eşya miktarı ve kıymeti, ne kadar bilet basılacağı gibi belirlenen hususlara uyulması istenmiştir. Çekilişe devletin bir görevlisinin nezaret etmesi gibi her aşamada bir kontrol söz konusu olmakla birlikte bu piyangolar mektepler için bir gelir kaynağı haline gelmiştir. Çalışmamızda Osmanlı arşiv belgelerinden hareketle söz konusu süreç örnekleriyle birlikte ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, , piyango, , mektep, , talebe, , çekiliş

Lotteries Introduced On Behalf of the Non-Muslim Schools in the Late Period of Ottoman Empire

The late Ottoman era witnessed the emergence of the lotteries of European origin which were particularly widespread among the non-Muslims and Levantines. One of the first examples of these lotteries was implemented for the benefit of non-Muslim schools. The activities of lotteries held in İstanbul and in the countryside and aimed at meeting the needs and expenses of non-Muslim schools were allowed on condition of providing the necessary rules. The schools were asked to be equipped with an official license and observe other rules concerning the value and volume of the merchandise as well as the amount of the tickets. The process of lottery was checked at any stage. The very moment of drawing, for example, was accompanied by an official representative but the lotteries still became a source of revenue for the schools. In this research, the process of lottery drawing in late Ottoman Empire would be examined according to Ottoman archival sources.

Keywords:

Ottoman State, , lottery, , school, , pupil, , draw,

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi. A.MTZ.SM. 3/136; DH.EUM.THR. 40/41; DH.HMŞ 16/73
DH.MKT. 246/40, 260/33, 267/29, 1366/98, 1371/47, 1465/79, 1662/10 ; DH.MKT.M. 247/16, 1366/98, 1371/47,
DH.TMIK.M. 41/82, 73/7, 82/51, 138/47, 141/41, 159/9, 159/48, 162/26, 175/38, 181/12, 247/16, 274/88
İ.HR 113/5514; İ.MMS. 103/4358; İ.TNF. 15/14; MB.İBT. 241/8
MF.MKT. 101/68, 115/26, 143/12, 144/52, 150/25, 158/39, 211/8, 224/42, 229/7, 246/58, 262/38, 272/26, 306/58, 322/17, 329/62, 346/30, 346/35, 346/50, 352/42, 353/27, 358/27, 361/9, 364/30, 403/16, 512/16, 540/27, 549/30, 551/11, 563/28, 564/11, 564/47, 566/7, 578/28, 602/9, 602/49, 609/50, 828/49, 928/47,967/8, 993/62, 1007/60, 1008/51, 1009/75, 1012/70, 1052/79, 1053/74, 1064/56, 1068/35,
MV. 14/1, 38/10, 38/27, 39/49, 47/31, 54/1, 57/52, 76/42; ŞD. 209/57, 212/10, 212/29, 2949/26
TS.MA.e. 1385/45; Y.EE.KP. 27/2675; Y.PRK.DH. 13/13; Y.PRK.MF. 1/67, 2/15 ; Y.PRK.ŞH. 3/91; Y.PRK.ZB. 19/97
ZB. 28/6, 29/7, 29/71, 29/73, 29/136, 29/153, 29/159, 340/20, 340/22, 340/31, 340/32, 380/31
Ebuzziya Tevfik, “Piyango”, Mecmua-yı Ebuzziya, Gurre-i Safer 1300, C.3, N.27.
Haydaroğlu Polat, İlknur, Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar, Ankara, 1990, Kültür Bakanlığı Yay.
Tunçay, Mete, Türkiye’de PiyangoTarihi ve Millî Piyango İdaresi, Ankara, 1993.
Vahapoğlu, Hidayet, Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları (Yönetimleri Açısından), Ankara, 1990.
Yeşil, Fatih, Aydınlanma Çağında Bir Osmanlı Kâtibi Ebubekir Ratib Efendi (1750-1799), İstanbul, 2010.