İDARİ YARGIDA DAVAYA MÜDAHALE (Uygulama ve Teori Açısından İnceleme)

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (İYUK) 31 inci maddesinde yapılan atıf gereğince, idari yargıda görülen davalarda uygulanacak olan “müdahale” kurumuna ilişkin usul ve esaslar, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda (HMK) düzenlenmiştir. Taraflarca getirilme ilkesinin uygulandığı ve özel hukuk ilişkilerinden doğan uyuşmazlıkları çözümleyen adli yargı koluna yönelik düzenlenmiş olan HMK’da yer alan hükümlerin, yazılı yargılama usulü ve re’sen araştırma ilkesinin geçerli olduğu idari yargı kolunda uygulan(ama)ması pek çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Ayrıca, “müdahale” kurumu, uyuşmazlığın esası hakkında verilecek karar öncesindeki usuli işlemlerden olması nedeniyle, yargı yerlerince farklı şekilde uygulanmaktadır. Görülmekte olan davada hak iddia eden ya da taraflardan birinin davayı kazanmasında hukukî yararı olan üçüncü kişinin davaya müdahil olması, adil yargılanma hakkının gerçekleşmesini sağlayan önemli bir müessesedir. Çalışma ile başta adli yargıda daha önce içtihat yoluyla uygulanan aslî müdahale kurumunun HMK’da düzenlenmesi sonrasında, idari yargıda uygulanma biçimi olmak üzere, aslî müdahaleye ilişkin usul ve esaslar, doktrin görüşleriyle birlikte, güncel Danıştay, Yargıtay ve ilk derece mahkemesi kararlarına yer verilerek incelenmiştir. Ayrıca, müdahilin bireysel başvuruda bulunup bulunamayacağı konusundaki Anayasa Mahkemesi kararları, görev itirazı ve hüküm uyuşmazlığı talebinde bulunup bulunamayacağı hususunda Uyuşmazlık Mahkemesi kararları da göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Danıştay, Aslî müdahale, Fer’î müdahale, Davaya

İDARİ YARGIDA DAVAYA MÜDAHALE (Uygulama ve Teori Açısından İnceleme)

As a result of the reference made under Article 31 of the Administrative Procedure Law (Law No. 2577), rules and procedures applicable to the institution of intervention in court cases at administrative judiciary are included in Civil Procedure Law (Law No.6100). Application of provisions, set out in Civil Procedure Law designed to solve the conflicts of civil judiciary arising from civil law affairs where adversarial system applies, in the administrative judiciary where written adjudication procedure and system of ex officio examination is applicable gives rise to a number of problems. In addition, the institution of intervention is performed in different ways by judicial authorities due to the fact that it is a procedural transaction before the decision about the substance of the conflict.Intervention of those who demand for a right about the ongoing court case or intervention of the third party in the court case who has a benefit if one of the parties wins the case is one of the important elements of the realization of the right to a fair trial. First of all, this paper analyses the way the institution of intervention, which is regulated under Civil Procedure Law which was performed before by the virtue of case-law in civil judiciary, is applied in administrative judiciary. Furthermore this paper analyses procedures and rules about the institution of intervention in the light of the doctrine, current judgments of the Council of State, the Court of Cassation and first instance courts. In addition, the question of whether the intervening party can bring an individual application before the Constitutional Court and whether he/she can bring an appeal on substantial jurisdiction of relevant court before the Court of Conflict is also discussed in the light of the relevant judgments of the said courts

Keywords:

-,

PDF

___

ALANGOYA, Yavuz; YILDIRIM, M. Kâmil; DEREN-YILDIRIM, Nev- his, Medenî Usul Hukuku Esasları, 7. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2009.
BİLGE, Necip; ÖNEN, Ergun. Medenî Yargılama Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara 1978.
BUDAK, Ali Cem. Medeni Usul Hukukunda Üçüncü Kişilerin Hakla- rının Korunması, Beta Yayınevi, İstanbul 2000.
CANDAN, Turgut. İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
COŞKUN, Sabri; KARYAĞDI, Müjgan. İdari Yargılama Usulü, Örnek İçtihatlar-Yorumlar, Seçkin Yayınevi, Ankara 2001.
ÇAĞLAYAN, Ramazan. İdarî Yargılama Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Ya- yıncılık, Ankara 2014.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu Kararları, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 1984.
ERDAL, Muhammed. İdari Yargıda Fer’i Müdahale (Hukuk Muhake- meleri Kanunu Hükümlerinin İdari Yargıda Uygulanması Sorunu), Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
ERKUT, Celal. “İdari Yargının Yeniden Yapılandırılmasında Yargılama Hukuku Kurallarının Etkinleştirilmesi Sorunu” İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştırmalı İdari Yargılama Usulü, 2001 Yılı Sem- pozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 2003.
GÜNDAY, Metin. “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanun Hükümlerinin Uygulama Alanı” İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştır- malı İdari Yargılama Usulü, 2001 Yılı Sempozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 2003.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref; TAN, Turgut. İdare Hukuku, C. 2, İdari Yar- gılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 4. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2010.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref; DİNÇER, Güven. İdari Yargılama Usulü, Güncelleştirilmiş 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
KALAFAT, Ahmet. “İdari Yargılama Usulü Kanunu’na Göre Üçüncü Şahısların Davaya Katılması (Fer’i Müdahale)”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.73.
KAPLAN, Gürsel. İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara 2009. KAYNAKLAR
ALANGOYA, Yavuz; YILDIRIM, M. Kâmil; DEREN-YILDIRIM, Nev- his, Medenî Usul Hukuku Esasları, 7. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2009.
BİLGE, Necip; ÖNEN, Ergun. Medenî Yargılama Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara 1978.
BUDAK, Ali Cem. Medeni Usul Hukukunda Üçüncü Kişilerin Hakla- rının Korunması, Beta Yayınevi, İstanbul 2000.
CANDAN, Turgut. İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
COŞKUN, Sabri; KARYAĞDI, Müjgan. İdari Yargılama Usulü, Örnek İçtihatlar-Yorumlar, Seçkin Yayınevi, Ankara 2001.
ÇAĞLAYAN, Ramazan. İdarî Yargılama Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Ya- yıncılık, Ankara 2014.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu Kararları, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 1984.
ERDAL, Muhammed. İdari Yargıda Fer’i Müdahale (Hukuk Muhake- meleri Kanunu Hükümlerinin İdari Yargıda Uygulanması Sorunu), Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
ERKUT, Celal. “İdari Yargının Yeniden Yapılandırılmasında Yargılama Hukuku Kurallarının Etkinleştirilmesi Sorunu” İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştırmalı İdari Yargılama Usulü, 2001 Yılı Sem- pozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 2003.
GÜNDAY, Metin. “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanun Hükümlerinin Uygulama Alanı” İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştır- malı İdari Yargılama Usulü, 2001 Yılı Sempozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 2003.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref; TAN, Turgut. İdare Hukuku, C. 2, İdari Yar- gılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 4. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2010.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref; DİNÇER, Güven. İdari Yargılama Usulü, Güncelleştirilmiş 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
KALAFAT, Ahmet. “İdari Yargılama Usulü Kanunu’na Göre Üçüncü Şahısların Davaya Katılması (Fer’i Müdahale)”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.73.
KAPLAN, Gürsel. İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara 2009.
KAPLAN, Gürsel. “Danıştay Kararları Ve İlgili Özel Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet”, İÜHFM, C. LXIX, S. 1-2, 2011.
KARSLI, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku, 3. Baskı, Alterna- tif Yayıncılık, İstanbul 2012.
KURU, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü, IV. Cilt, 6. Baskı, Demir De- mir Yayınları, İstanbul 2001.
KURU, Baki; ARSLAN, Ramazan; YILMAZ, Ejder. Medeni Usul Hu- kuku, Değiştirilmiş 18. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
NEDİMOĞLU, Ruhi. “Danıştayda Görülen Davalarda Katılma” Anka- ra Barosu Dergisi, S.1.
ONAR, Sıddık Sami. İdare Hukukunun Umumî Esasları, 3. Cilt, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1966.
ÖZEKES, Muhammet. Medeni Usul Hukukunda Dinlenilme Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.
PEKCANITEZ, Hakan. Medenî Usul Hukukunda Fer’i Müdahale, Do- kuz Eylül Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, Ankara 1992.
PEKCANITEZ, Hakan. “İdari Yargıda Fer’i Müdahil Hükmü Tek Ba- şına Temyiz Edebilir Mi? (Karar Tahlili)” Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, DEÜ Yayınları, İzmir 2001.
TOPUZ, İbrahim; ÖZKAYA, Kadir. Açıklamalı-İçtihatlı İdari Yargıla- ma Usulü Kanunu, Mahalli İdareler Derneği Yayını, Ankara 2002.
ULUER, Yıldırım. “Yönetsel Yargıda Dava Açma Süresi”, I. Ulusal İda- re Hukuku Kongresi, Danıştay Yayınları, Ankara 1-4 Mayıs 1990.
YAMAN, Sadettin. “Adli ve İdari Yargıda Davaya Müdahale (Katılma) ve İdari Yargıda Asli Müdahalenin Kabulüne Duyulan İhtiyaç” Terazi Hu- kuk Dergisi, S.22, Haziran 2008.
YASİN, Melikşah. “İdari Yargılama Usulünde Davaya Müdahale”, İÜ- HFM, C. LXIX, S.1-2, 2011.
http://www.adalet.gov.tr/ (04/02/2008)
http://www.kgm.adalet.gov.tr (05/06/2013)
http://www.tdk.gov.tr (18/03/2015)
http://www.teftis.hsyk.gov.tr (15/02/2013)