ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNDE “GİZLİ OY” KURALI VE DENETLENEBİLİRLİĞİ

17/5/1987 tarih ve 3361 sayılı kanunun 3. maddesiyle “Anayasanın değiştirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma” başlıklı 175. maddesi değiştirilerek Anayasa değiştirme teklifinin kabulünün “gizli oyla” mümkün olacağı hüküm altına alınmıştır. Bu çalışma, karşılaştırmalı hukukta örneğine rastlanılamayan bu kuralın tahlil ve tenkidi ile Türkiye örneğinde bu kurala uyulmaması halinde denetlenebilme ihtimalini içermektedir. İki bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde genel olarak gizli oy, gizli oyun işlevi ile parlamento içindeki oylamalarda gizli oyun kullanım alanları karşılaştırmalı olarak tartışılmış; 1987 tarihli Anayasa değişikliğine neden ihtiyaç duyulduğu, bu değişiklikle hangi menfaatin korunduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde ise bu kurala uyulmamasının Anayasa Mahkemesince denetlenip denetlenemeyeceği farklı ihtimaller göz önünde tutularak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gizli Oy, Anayasa Değişikliği, Anayasa Mahkemesinin Denetim Yetkisi, Şekil Denetimi

PDF

___

ATAR Yavuz. (1996). Türk Anayasa Yargısında Anayasaya Uygunluk Denetiminin Konusu, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Berki Armağanı, C. 5, S.1-2, ss. 373-406.
AYDIN Mesut. (2010). 1982 Anayasasına Göre Anayasa Değişikliklerinin Şekil Bakımından Denetimi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, ss. 215-249;
BAKIRCI Fahri (2015). Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulundaki Yerleşik Uygulamalar, Ankara: TBMM Basımevi,.
BİÇER B. Emrah (2009). “Oylama ve Yoklama Mekanizmaları ile Yeter Sayılar”, TBMM, yayınlanmamış uzmanlık tezi.
BRENNAN G. ve PETTİT P. (1990). “Unveiling the Vote”, British Journal of Political Science, C. 20, S. 3, s. 311-333.
BRENT P. (2006). “The Australian ballot: Not the secret ballot”, Australian Journal of Political Science, Mart 2006, C. 41 S. 1, ss. 39-50.
CAN Osman. (2007). Anayasayı Değiştirme İktidarı ve Denetim Sorunu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Yavuz Sabuncu’ya Armağan, C. 62, S. 3, ss. 101-139;
CARSON J. L. ve SIEVERT, J. (2015). “Electoral Reform and Changes in Legislative Behavior: Adoption of the Secret Ballot in Congressional Elections”, Legislative Studies Quarterly, C. 40, S. 1, ss. 83-110.
CROOK M. ve CROOK T. (2011). “Reforming Voting Practices in a Global Age: The Making and Remaking of the Modern Secret Ballot in Britain, France and the United States, c.1600– c.1950”, Past & Present, Ağustos 2011, C. 212, S.1, ss. 199-237.
GERBER S.; HUBER A; DOHERTY, D. ve DOWLİNG C. M. (2012). Is there a Secret Ballot? Ballot Secrecy Perceptions and Their Implications for Voting Behaviour?, British Journal of Political Science, C. 43, S. 1 ss. 77-102.
HAKYEMEZ Y. Şevki, (2009) Hukuk ve Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı: Türk Anayasa Mahkemesinin İşlevi, İnsan Hakları Anlayışı ve Oluşumu Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Yetkin Yayınları.
HAS Volkan (2009). Türk Parlamento Hukukunun Kaynakları ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin Çalışma Düzeni, Ankara: Adalet Yayınevi.
HAS Volkan (2009). Anayasa’yı Değiştirme Süreci, Ankara: Adalet Yayınevi
İBA Şeref (2007). Osmanlıdan Günümüze Meclis İçtüzük Metinleri, Ankara: TBMM Basımevi Müdürlüğü.
KÖYBAŞI Serkan. (2014). Anayasalarda Değişmezlik: Değişmez Maddelerin Teorisi ve Pratiği, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
KÖYBAŞI Serkan. (2013). Anayasalarda Değişmezlik İlkesinin Teorik Temeli ve Anayasa Mahkemesinin Değişmez Maddeleri Koruma Sorumluluğunun Dayanağı, Anayasa Hukuku Araştırmalarında Genç Yaklaşımlar Kuramsal ve Uygulamalı Yeni Çalışmalar, ed. Oder, B. E., İstanbul: Oniki Levha Yayınları, ss. 3-25.
KULAK Serkan C. (2010). Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 87, ss. 228-261.
NEZİROĞLU İrfan (2008). Türk Parlamento Hukukunun Temel Kavramları, Ankara: Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008, s. 184.
ONAR Erdal (1993). 1982 Anayasasında Anayasayı Değiştirme Sorunu, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
TANÖR Bülent ve YÜZBAŞIOĞLU Necmi (2002). 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
TEORELL J.; ZIBLATT D. ve LEHOUCK F. (2017) “An Introduction to Special Issue: The Causes and Consequences of Secret Ballot Reform”, Comparative Political Studies, C. 50, S. 5, ss. 531-554.
THEUNS T. (2017). “Jeremy Bentham, John Stuart Mill and the Secret Ballot: Insights from Nineteenth Century Democratic Theory”, Australian Journal of Politics & History, C. 63, S. 4, ss. 496-507.
YAKOBSON A. (1995) Secret Ballot and Its Effects in the Late Roman Rebuplic, Hermes, C. 123, S. 4, ss. 426-42.