Müslümanların Batı karşında mağlup halde olmaları, İslâm düşüncesini ve bu düşüncenin tezâhürü olan kurumları, Müslümanlar tarafından sorgulanır hâle getirmiştir. İslâm dünyasında; Ortadoğu’da ve Hindistan’da İslâm düşünce biçiminin ve müesseselerinin yenilenmesi talebiyle bazı fikir akımları ortaya çıkmıştır. Bu akımlar içinde başı çeken öncülere, Ortadoğu’da Cemaleddin Afgânî ve Muhammed Abduh, Hindistan’da ise Seyyid Ahmed Han örnek gösterilebilir. Yenilenme fikrinin etkileri Hindistan’da Seyyid Emir Ali, Pakistan’da Muhammed İkbal ve Sudan’da Turabi ile sürmüştür. Muhammed Abduh’un fikirleri ise talebesi Reşid Rıza ve onu takip edenler tarafından yaygınlaştırılmıştır. Fıkıh usûlü, klasik İslâm düşüncesinin şekillenme veidâmesinde husûsî bir yere sahiptir.